مهارت های عقل ورزی در قرآن کریم و استلزامات آن برای اصلاح یا تکمیل «برنامه فلسفه برای کودکان» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

هدف این مقاله، استنباط مهارت های عقل ورزی در قرآن کریم و ارائه پیشنهادهایی برای اصلاح یا تکمیل برنامه رایج «فلسفه برای کودکان» است. روش پژوهش، معناشناسی واژه عقل با استفاده از روابط همنشینی و جانشینی و استخراج مهارت های عقل ورزی براساس آن است. دستاورد این پژوهش، به دست دادن اصول و شیوه هایی برای پرورش مهارت های عقل ورزی است که ذیل سه عنوان کلی «هوشیاری نسبت به علامت ها و فهم دلالت آنها»، «علم و شناخت» و «هدایت» ارائه شد. براساس این نتایج، پیشنهادهایی برای اصلاح یا تکمیل برنامه «فلسفه برای کودکان» مطرح شد؛ مانند علامت شناسی فعال، توجه به ارزشمندی علوم نافع، اهمیت یقین در علوم سرنوشت ساز، آشنایی با مراتب شناخت و عوامل رشد یا نقصان آنها، شناخت قلب معنوی، شناخت عقل و جهل و جنودشان و اتصاف به صفات ریشه ای، دقت بسیار در موازین سخن، رعایت آداب کلاس و درس، تشویق دانش آموزان به احسان و ایثار و... . همچنین، پیشنهاد شد پژوهش های مشابهی برای همه واژه های مربوط به عقل در قرآن انجام شود تا نقشه راه جامع درباره عقل ورزی از دیدگاه اسلام به دست آید.