عنصر کلیدی‌

‌  پاکروان پس از طی دوران ابتدایی و متوسطه برای ادامه تحصیل راهی فرانسه شد و دوره‌های آموزشی دانشکده‌های نظامی پواتیه و فونتن بلو در رشته توپخانه را گذراند. در همین ایام بود که ماجرای دلدادگی وی به دختری فرانسوی و مخالفت پدر و مادرش با این ازدواج منجر به خودکشی وی گردید ولی با تلاش پزشکان جان سالم به در برد و این واقعه در تمام روزنامه‌های تهران از جمله اطلاعات به تفصیل انعکاس یافت.
سال 1312 به ایران بازگشت و مدت‌ها به عنوان مربی در دانشکده افسری اشتغال داشت. در سال‌های 1320 تا 1330 که رئیس اداره دوم ستاد ارتش شد، مسوولیت‌های مختلفی را عهده‌دار بود.
با تاسیس ساواک در سال 1335 به معاونت آن منصوب شد و 4 سال بعد که سپهبد تیمور بختیار برکنار گردید به ریاست ساواک ارتقا یافت. دوران حکمرانی پاکروان بر این سازمان جهنمی با آغاز حرکت‌های مردمی به رهبری امام‌خمینی‌ره‌ همراه بود.
با دستگیری امام خمینی‌ره در پانزده خرداد 1342 پاکروان بارها با آن بزرگوار دیدار کرد. در همین ایام وی در مصاحبه‌های مطبوعاتی و رادیویی خود از رویه به اصطلاح مسالمت‌جویانه خویش ابراز ندامت کرد و وعده سرکوب و خشونت بیشتری را داد.1
وی در مورد آزادی امام خمینی‌ره از زندان ساواک، به دروغ اطلاعیه‌ای را منتشر ساخت مبنی بر این که براساس توافق و تفاهم‌ حاصله میان حکومت و روحانیون نسبت به آزادی مراجع تقلید و علمای اسلام اقدام شده است. این ادعای پاکروان از سوی امام خمینی‌ره تکذیب گردید.
در جریان تصویب لایحه کاپیتولاسیون در سال 1343 و مخالفت‌های شدید رهبر انقلاب اسلامی سرانجام با تصمیم شاه، امام خمینی‌ره به ترکیه تبعید شد و سرلشکر پاکروان مامور اجرای این تصمیم گردید.
در بهمن‌ماه 1343 حسنعلی منصور اعدام انقلابی شد و امیرعباس هویدا به جای وی به نخست‌وزیری رسید. شاه نیز که پاکروان را به حد کافی با سیاست سرکوبگرانه خویش موافق و همسو نمی‌دید، فرصت را برای برکناری پاکروان مناسب دید و نعمت‌الله نصیری را جانشین او ساخت. کمی بعد سرلشکر پاکروان به سمت وزیر اطلاعات تعیین گردید. دیری نگذشت که به عنوان سفیر ایران راهی پاکستان شد و از 1345 تا 1348 در آن کشور به سر برد و سپس با همین سمت عازم فرانسه گردید و تا آبان 1352 در پاریس رحل اقامت افکند.
پاکروان پس از بازگشت به ایران به عنوان مشاور و سرپرست امور مالی وزارت دربار انتخاب شد و تا آخرین روزهای سقوط رژیم در سال 1357 عهده‌دار این سمت بود. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستگیر و در دادگاه انقلاب اسلامی محاکمه و به دلیل نقشی که در کشتار مردم مسلمان در 15 خرداد 1342 و نیز دستگیری و تبعید امام خمینی‌ره‌ داشت، به اعدام محکوم شد. حکم صادره روز 22 فروردین سال 1358 به اجرا درآمد.2
پی‌نوشت‌ها:
1. حسین فردوست: ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، تهران: اطلاعات،‌ 1370، 2/448  449. 2. باقر عاقلی: شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران: نشر گفتار، نشر علم، 1380، 1/361  364.
           

پنجشنبه 09 خرداد 1387