عالم «ربانی»

آیت‌آلله محمد مهدی ربانی املشی رانکوهی در نیمه شعبان 1353 ق/ 3 آذر 1313 ش در قم متولد شد. پدرش شیخ عبدالمکارم ربانی‌ املشی، اهل املش گیلان و مقیم قم بود و در نهایت زهد و قناعت می‌زیست. محمد مهدی تحصیلات ابتدایی را در قم و در محضر پدر و دیگران گذراند و برای تحصیلات عالیه از اساتید و مراجع عظام حوزه مانند حضرت آیت‌الله بروجردی و امام خمینیره‌ و محقق داماد بهره برد.   
 ربانی املشی از نوجوانی به فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی علاقه‌مند بود. مبارزه و مجاهدت سیاسی او با بروز نهضت اسلامی ملت ایران به رهبری امام خمینیره‌ به اوج خود رسید و نتیجه آن، دستگیری‌، زندان‌ و تبعیدهای پیاپی در فاصله سال‌های 1341 تا 1357 بود.  او در زمان رژیم پهلوی جمعا 7 بار به زندان افتاد و 2 بار (هر بار 3 سال)‌ در تبعید به سر برد.
به دنبال پیروزی انقلاب، آیت‌الله ربانی املشی به فرمان حضرت امامره‌ ماموریت یافت تا در راس هیاتی از فضلای حوزه علمیه به استان‌های گیلان و مازندران سفر کند و از نزدیک مشکلات و مسائل مردم آن سامان را بررسی و در رفع نواقص و کمبودها بکوشد.
در مجلس خبرگان قانون اساسی نماینده مردم گیلان بود و در 23 خرداد 1359 با حکم امام خمینیره‌ به عضویت ستاد انقلاب فرهنگی درآمد. پس از شهادت آیت‌الله بهشتی به عنوان دادستان کل کشور منصوب گردید و در شورای عالی قضایی عضویت یافت.
رهبر کبیر انقلاب در 28 دی 1361 آیت‌الله ربانی املشی را به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان منصوب کردند. در اولین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم خراسان و در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران انتخاب شد. او همچنین عضو فعال حزب جمهوری اسلامی بود و در شورای مرکزی، شورای داوری و شورای فقهای حزب عضویت داشت.
صبح روز دوم شهریور 1360 منافقین به منزل ایشان هجوم بردند، اما تلاش آنها برای ترور او نافرجام ماند. وی که با باند فاسد و توطئه‌گر مهدی هاشمی  از وابستگان به آقای منتظری‌  بشدت درگیری داشت، سرانجام روز 17 تیر 1364 به لقاءالله پیوست. از قرار معلوم، بعدها  مشخص شد که آن بزرگوار توسط آن باند تبهکار ، مسموم و ‌به شهادت رسیده است.
منابع:
1. علی‌اکبر مسعودی خمینی، خاطرات آیت‌الله مسعودی خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381.
2. شرح مبارزات حضرت آیت‌الله محمدمهدی ربانی املشی (یاران امام به روایت اسناد ساواک؛ ج 21)‌، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1380.
3  محمدعلی (صدرالدین)‌ قربانی؛ با مقدمه زین‌العابدین قربانی لاهیجی، پیشینه تاریخی  فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن، تهران: نشر سایه، 1375.
سهیلا عین‌الله‌زاده
 
پنجشنبه 17 بهمن 1387