روابط نسلی

وسایل ارتباط جمعی به عنوان ابزاری قدرتمند جهت الگو فرستی در جامعه مطرح می باشد. رخ داد تحولات عظیم در سطوح ملی و بین المللی سبب تغییر در منابع جامعه پذیری افراد و تعاملات بین نسلی شده است. به دلیل نقش دوگانه تلویزیون به عنوان یک آیینه بازتاب کننده (رفتارها، الگوها و ارزشهای جامعه) و یک عامل تاثیرگذار (بر جامعه که در دراز مدت تغییر ارزشها در جامعه را سبب می شود) ارزیابی و سنجش پیام های ارسالی از طریق تلویزیون به خانه های ایرانیان بسیار اساسی و مهم است. به همین دلیل یکی از راه های شناخت انواع روابط بین نسلها از منظر قدرت و به تفکیک جنسیت، بررسی الگوهایی است که توسط رسانه ها برای افراد جامعه فرستاده می شود. مطالعه حاضر تلاش دارد که روابط به تصویر کشیده شده بین نسلها را در سریالهای تلویزیونی از منظر قدرت و به تفکیک جنسیت مورد بررسی قرار دهد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل 4 سریال ایرانی پخش شده در سال 1385 از شبکه های 1و3 است که به روش تحلیل محتوا کمی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد که به طور کلی رابطه سلطه جویانه بیشتر از رابطه سلطه پذیر به ثبت رسیده است. سلطه پذیری درون نسلی جوانان حداقل موارد ثبت شده است. تلاش میانسالان مونث برای برقراری رابطه سلطه جویانه درون نسلی بیشتر از جوانان است. میانسالان مذکر بیشترین رابطه سلطه جویانه درون نسلی را داشته اند به طوری که بیش از یک سوم روابط آنان رابطه سلطه جویانه بوده است

برنامه های تلویزیونی نه تنها آیینه ای برای بازنمایی شرایط موجود در یک جامعه هستند، بلکه می توانند به عنوان مدل رفتاری برای اعضای جامعه نیز عمل کنند. به ویژه زمانی که تماشاگر بین خویش و شخصیت های نمایش داده شده در برنامه ها شباهت هایی می یابد. سریال های ایرانی تلویزیون سراسری را می توان هم بازنماینده شرایط اجتماعی و هم یک مدل رفتاری برای اعضای آن محسوب نمود. مطالعه حاضر با هدف بررسی بازنمایی الگوهای روابط نسلی در سریال های ایرانی تلویزیون انجام شده است. جامعه آماری این مطالعه سریال های پخش شده در سال 1385 از شبکه 1 (شبکه ملی) و شبکه 3 (شبکه جوان) می باشد. چهار سریال (دو سریال از هر شبکه) با ژانر خانوادگی- اجتماعی به صورت هدفمند انتخاب شده اند. روش تحلیل محتوا به عنوان روش تحقیق به کارگرفته شده و سه نوع روابط بین نسلی شامل تفاهم، تفاوت و تعارض در بین شخصیت های سه نسل جوانان، میان سالان و سالمندان در این سریال ها مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعه حاضر نشان می دهد که تلویزیون و سریال های ایرانی آن بر الگوی تفاهمی در روابط بین نسل ها در جامعه تاکید داشته و الگوی غالب بازنمایی شده توسط آن الگوی تفاهمی ست در حالی که مطالعات نشان می دهد که الگوی غالب دیگری در روابط بین نسلی در جامعه امروز ایران وجود دارد.

اهمیت نقش ارزش های توده (فرهنگ سیاسی) در گذار به مردم سالاری در سال های اخیر برجستگی خاصی یافته است. اگرچه دیرینه شناسی مفهومی حکایت از تأکید اندیشمندانی مانند ارسطو و افلاطون بر اهمیت نقش ارزش های شهروندان در سیاست دارد، اما در دهه های اخیر و به طور خاص با مطالعه ""فرهنگ مدنی"" آلموند و وربا بود که توجهات بیش از پیش به این سو رهنمون شد. مطالعه حاضر نیز در همان راستا، البته با طرح نظریات و تجربیات نوتر درباره ارزش ها انجام پذیرفته است. داده های مورد استفاده برای آزمون فرضیه اصلی تحقیق از مجموعه داده های پیمایش جهانی ارزش ها WVS ، موج پیمایش سال های 2005 تا 2008 اخذ شده است. این پیمایش در ایران در سال 2007 با 2667 نمونه آماری به انجام رسیده است. در این مجموعه داده ها، استان محل سکونت پاسخگو، در یکی از متغیرهای آن ثبت شده است، لذا امکان مقایسه میزان ارزش های رهایی بخش پاسخگویان به تفکیک استانی و البته قومی مهیا شده است. در این پژوهش استان هایی که تعداد نمونه آنها در مجموعه داده ها زیر 40 نفر بودند، حذف شدند و استان های خراسان جنوبی و شمالی نیز با استان خراسان رضوی ادغام گردیده و در کل با نام استان خراسان در تحلیل ها آمده اند. یافته های این پژوهش هم در بخش توصیفی و هم در بخش تحلیل، مطابق با انتظارات نظری نوشتار، حاکی از برتری نسل جوان در بروز ارزش های ابراز وجود و توسعه­ بیشتر فرهنگ دموکراتیک در میان این نسل است. جالب آنکه، این تفاوت در بروز ارزش های دموکراتیک تقریباً در همه­ سطوح بازتولید شده است؛ بدین معنا که علاوه بر سطح ملی، در سطوح فروملی بررسی شده؛ یعنی قومی و استانی و نیز به تفکیک جنسیت، تقریباً نتایج مشابهی به دست آمد؛ هرچند در سطح ملی، تفاوت بسیار آشکارتر و در سطوح فروملی با پیچیدگی هایی همراه بود.

این پژوهش «تأثیرعوامل اجتماعی بر روابط نسلی از دیدگاه دانشجویان دختر 20 تا 26 سال» در دانشگاه های دولتی شهر تهران را در سال 1395 مطالعه می کند. چارچوب نظری تئوری های «دگرگونی ارزشی اینگلهارت، رشد یافتگی سنی بنگستون، جهانی شدن گیدنز، تجربه نسلی مانهایم، تغییر در فرآیند جامعه پذیری مک لوهان» می باشد. روش پژوهش پیمایشی و جامعه آماری 11406 نفر است. اطلاعات از میان نمونه ۳۸۲ نفری جمع آوری شد. ضریب تعیین تعدیل یافته ( ) نشان می دهد متغیرهای وارد شده به معادله 52 درصد از واریانس تغییرات متغیر وابسته را تبیین می نمایند. ضرایب تأثیر مدل تبیین کننده روابط نسلی نشان از معناداری متغیرهای «سبک زندگی، معاشرت با گروه همسالان، ارتباط و تعامل درون خانواده» در معادله رگرسیون دارد. براساس ضرایب تحلیل مسیر نیز، سبک زندگی با ضریب کل 0.574 و ارتباط و تعامل درون خانواده با ضریب کل 0.478 بیشترین تأثیر بر متغیر روابط نسلی را نشان می دهند. یافته های کلی نشان می دهد در تبیین تفاوت بین نسل ها در سطح خرد در ویژگی شخصیتی دختران جوان و در سطح میانی به لحاظ جامعه پذیری و تعلیم و تربیت دگرگونی بوجود آمده و دختران جوان نسل تغییرطلب هستند و خانواده در مدیریت و کاهش تضاد نسلی نقش مداخله گری دارد.

هدف این پژوهش، «واکاوی وضعیت روابط نسلی از دیدگاه دانشجویان دختر 26-20 ساله است. روش پژوهش ترکیبی (کیفی و کمی) است. بنابراین ابتدا یک مطالعه اکتشافی کیفی با رویکرد پدیدارشناسی و تئوری زمینه ای از طریق نمونه گیری نظری و تکنیک مصاحبه انجام و ابعاد روابط نسلی در سه بعد تفاوت دانشی، نگرشی و رفتاری شناسایی شد. سپس به روش کمی تأثیر متغیرهای مستقل عوامل اجتماعی و عوامل فرهنگی بر متغیر وابسته روابط نسلی از طریق رگرسیون چندمتغیره بررسی شد. جامعه آماری 11406 نفر بود که از این میان ۳۸۲ نفر به وسیله پرسشنامه، اطلاعات جمع آوری شد. جهت بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد و نتایج نشان داد که متغیرهای وارد شده به معادله توانسته اند 55 درصد از واریانس تغییرات مربوط به متغیر وابسته را تبیین نمایند. ضرایب تأثیر مدل تبیین کننده روابط نسلی نیز نشان داد که از میان 7 متغیر وارد شده به معادله رگرسیون چهار متغیر «سبک زندگی، معاشرت با گروه همسالان، ارتباط و تعامل درون خانواده، دسترسی به وسایل ارتباط جمعی» معنادار شدند و سبک زندگی به واسطه تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بیشترین تأثیر را بر متغیر روابط نسلی نشان می دهد. درنهایت با توجه به یافته های پژوهش، روابط نسلی از نوع تفاوت نسلی ارزیابی شد.

تفاوت بین نسلی با توجه به اهمیت آن در جامعه ایران، از جمله مباحثی است که در دهه های اخیر مورد توجه جامعه شناسان قرار گرفته است. تفاوت بین نسلی به معنای وجود اختلاف نظرهای مهم  میان دو نسل والدین و فرزندان در جنبه های مختلف زندگی نظیر الگوی همسرگزینی، الگوی مصرف کالای فرهنگی، نحوه گذران اوقات فراغت، رفتار دینی، نگرش به جنسیت است. جامعه ایران در دهه های اخیر در جریان تحولات فرهنگی و اجتماعی وسیعی قرار گرفته است. این تحولات به ویژه در خانواده ها چشمگیر بوده است. یکی از مهم ترین تحولات، برجسته تر شدن تفاوت های ارزشی میان فرزندان و والدین است که موجب شده خانواده ها در معرض چالش های جدی قرار گیرند. چالش هایی که به نظر می رسد شکل سنتی خانواده را زیر سؤال برده است. این پژوهش با استفاده از نظریات افرادی نظیر مانهایم (تجارب نسلی)،  و بنگستون (جامعه پذیری نسل ها) و اینگلهارت (دگرگونی ارزش ها)، تلاش کرده است تا تفاوت بین نسلی در خانواده را تشریح کند. روش تحقیق در این پژوهش با استفاده از روش پیمایش و از طریق پرس و جو در دو منطقه سه و هفده شهر تهران و با  نمونه ای 398 نفری انجام شده است. تکنیک های آماری مورد استفاده، آماره های شاخص تمرکز و تشتت، آزمون اف و تحلیل عاملی بوده است. یافته ها نشان می دهد میان والدین و فرزندان تفاوت بین نسلی تا حدی وجود دارد لیکن شاخص کل نشان می دهد این تفاوت بین نسلی شکل بحرانی ندارد. در واقع ما شاهد نوعی وفاق نسبی هستیم بیشترین حوزه های تفاوت نسلی میان فرزندان و والدین در؛ دوستی دختر با پسر بوده است و کمترین تفاوت در معاشرت با دوستان همجنس بوده است.

در عصر جهانی شدن، هویت به صورت چند رگه ای و به بیانی ایجاد می گ  ر د د و اص  و لا « بریکولاژ » آنجاکه انسجام خرده فرهنگ های جوانان از ط ر یق گرایش به رفتاره ا ی خرده فرهنگی و کاربرد نشانه های خرده فرهنگی ع م و م ا ا ز ا ب ت د ا من  و ط به قدرت مصرف بیشتراست، این مقاله با توجه به اه م یت موضوع به برر س ی رابطه فرهنگ مصرف و ه و یت بر یکولاژ در بین جوانان م ی پردازد. جامعه آمار ی پژوهش حاضر 1078066 و نمونه آما ر ی آن 397 نفر از جوانان شهر اصفهان م ی باشد. داده ها و اطلاعات با استفاده از روش پ یمایشی و کاربرد ت کنیک پرسشنامه جم ع آوری شده اند. همچنین بر ای تحلی ل داده ها از رگر س یون چند مت غ یره و مدل سازی معادلات ساختا ر ی استفاده شده اس ت . نتایج حاصل از این تحق یق نشان می دهد 86 % از جوانان مورد مطالعه دارای هویت بریکولاژ بوده 3 و درحد متوسط / و م یانگین فرهنگ مصر ف ی بین آن ها روی یک مق یاس پنج در ج ه ای 16 رو به بالا م ی باشد. آزمون فرض یه ها بیانگر آن است که بین متغ یرها ی گر ایش مذه ب ی، مصرف آر ایشی، پرسه زنی، تناسب اندام ، جراحی پلاست یک، تبلیغات ، مدگر ایی، سن ، تحصیلات و ه و یت بر یکولاژ رابطه معنادار وجود دار د ، اما بین اعتماد به نفس و ه و ی ت بریکولاژ رابط ه ای مشاهده ن م ی شود. نتایج رگرس یون بیانگر آن است ک ه برحسب ارزش بتا 4 به ترت یب مدگر ایی، گرایش مذهب ی، تحصیلات، تناسب اندام و سن بیشترین تأ ث یر را در تب یین هو یت بر یکولاژ داشته اند. همچنین به منظور آزمون کلی و جز ئی الگو ی نظر ی از مدل سازی معادلات ساختا ر ی بهره گرفت یم که شاخص های برازش بالا ح ا کی از حمای ت بسیارخوب داده ها از مبنای نظری می باشد.