ساختار مقاله

این مقاله ضمن بررسی اسناد داوری مقالات رسیده به مجله جامعه شناسی ایران کوشیده است عمده ترین اشکالات وارده بر مقالات مذکور را از دیدگاه مجله شناسایی و دسته بندی نموده و در تحلیل نهایی ارائه کند. در این پژوهش با بهره گیری از تکنیک های تحلیل عاملی و تحلیل محتوا، اطلاعات (کمّی و کیفی) مندرج در برگه های داوری استخراج شده است. اسناد گردآوری شده شامل 506 سند داوری در مورد 178 مقاله و حاصل همکاری یکصد داور جامعه شناس در سال های 1382 و 1383 می باشد. یافته های این پژوهش پس از کاربرد تکنیک تحلیل عامل نشان می دهد که عمده ترین اشکالات وارد شده از سوی داوران در سال های مذکور به طور کلی و به ترتیب اهمیت، ابعادد محتوایی و ساختاری(صوری) مقالات را در بر می گیرد. ابعاد دوگانه یاد شده هرکدام در ذیل خود متغیرهای موثری را به ترتیب اولویت و اهمیت شامل می شوند. همچنین یافته های این پژوهش پس از کاربرد تکنیک تحلیل محتوا حاکی از آن است که عمده ترین اشکالات و اصلاحات پیشنهادی داوران بیشتر ناظر بر روش تحقیق مقالات و مباحث نظری آنهاست، که مجموعا 58% از سهم کل اشکالات وارد شده بر مقالات را به خود اختصاص داده است.

گرایش به مقاله نویسی در مجامع علمی کشور، به ویژه در بین استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ها، ضرورت آشنایی با شیوه های نگارش با معیارهای علمی را امری اجتناب نا پذیر کرده است. آثاری همچون آیین نگارش مقالة علمی پژوهشی اثر محمود فتوحی اقدامی بایسته برای پاسخ گویی به این ضرورت است. تدوین و تنظیم آثاری از این نوع نیازمند دقت نظر و وسواس علمی مطلوب، آشنایی با انواع روش های معیار و روزامد، مطالعة آثار متقدم در همین موضوع، و بایسته های دیگری است که خوشبختانه غالب این ویژگی ها در تألیف این اثر مشهود است. این مقاله حاصل بررسی اجمالی اثر و یادآوری پاره ای سهوهای نگارشی و ویرایشی راه یافته در متن است که در صورت پذیرش مؤلف، امید است با رفع آن ها در چاپ های آتی، اثری پیراسته تر به مخاطب عرضه شود.

زمینه: بررسی های متعدد نشان می دهند که ساختار مقاله های علمی روان شناسی، به ویژه از لحاظ روش شناختی، از استاندارد لازم برخوردار نیست. برای دستیابی به استاندارد ساختن روش مقاله ها مانند طرح پژوهش، مشخصه های گروه های نمونه، ابزارها و روش های آماری، نیاز به تحلیل ساختاری، شکل بندی و بررسی مؤلفه ها و مواردی دارد که باید در این بخش ارائه شود. هدف: هدف این پژوهش، بررسی مقاله های علمی رشته های مختلف روان شناسی است تا از این طریق، وضعیت مقاله ها برپایه علائق پژوهشگران، شناسایی خلاء ها و در عین حال انباشتگی پژوهشی و ناهماهنگی ها و کاستی های مربوط به روش شناسی مشخص گردند. بدین منظور، 1126 مقاله اصیل مجله های علمی - پژوهشی روان شناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بازه زمانی 1386 تا 1389 مرور شد. 9 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد روان شناسی داده ها را استخراج و توسط نویسندگان بازبینی شدند. روش: طرح پژوهش حاضر توصیفی بود. داده ها در قالب جدول های فراوانی ارائه شدند. یافته ها: نتایج بیانگر آن بودند که فراوانی برخی از طرح های پژوهشی، گروه های نمونه، ابزارها و روش های آماری بسیار کم و یا هیچ است و در مقابل، برخی دیگر از طرح ها، ابزارها و روش ها به طور گسترده ای در پژوهش ها به کار رفته اند. نتیجه گیری: یافته ها با مبانی روش شناسی که انجمن های معتبر علمی منتشر کرده اند، مقایسه شدند و پیشنهادهایی برای ارتقا ساختار و شیوه نگارش بخش روش مقاله ها ارائه شد .

پای بندی به اصول نگارش مقالات پژوهشی در نگارش چکیده، مقدمه، روش طرح مسئله، اتخاذ روش تحقیق مناسب، تحلیل و ارزیابی محتوا، و نتیجه گیری به مهارت و دقت پژوهش گر بسته است. نگارندگان در پژوهش حاضر به نقد و بررسی ساختار شش مقاله چاپ شده در مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی در حوزه فن تصویر و میزان انطباق آن با استانداردهای مقاله های علمی پژوهشی پرداخته اند. بررسی استانداردهای مربوط به ساختار مقاله های علمی پژوهشی در مقالات نشان می دهد که برخی از مقالات نواقصی هم چون کلی بودن عنوان ، نگارش غیراصولی چکیده، ناقص بودن مقدمه، ارائه سطحی مبانی نظری پژوهش، فقدان رویکرد مسئله محور ی و تحلیل انتقادی، دربر نداشتن یافته های تازه در بخش نتیجه گیری، و کلیشه ای بودن نتیجه ها دارند. ازجمله نقاط مثبت تعدادی از مقاله ها نیز داشتن مبانی نظری دقیق، اتخاذ روش تحقیق روشن، رویکرد مسئله محور ، نوآوری در نتایج، و استناد به منابع معتبر است.

مقالات علمی پژوهشی ضوابط و معیارهای مشخصی در فرم و محتوا دارند که رعایت کردن آن ها ضمن تأثیر در ارائه بهتر مطلب، زمینه را برای دریافت بهتر و آسان تر خواننده فراهم می سازد. ارائه تحلیل های محتوایی و بررسی های استدلالی یا استنادی زمانی ممکن خواهد بود که پژوهشگر استانداردهای لازم در پیکره بندی و نگارش مقالات را رعایت کند و بتواند محتوای تحلیلی خود را در بهترین قالب پژوهشی ارائه دهد. بی تردید ارزیابی پژوهش های انجام شده در هر حوزه ای می تواند در شناخت موازین مقالات علمی پژوهشی بسیار مؤثر واقع شود. لذا، این جستار در صدد است با روشی توصیفی تحلیلی و با هدف نقدپژوهی و تبیین نقاط قوت و ضعف احتمالی، ساختار شکلی و محتوایی 6 مقاله علمی پژوهشی با محوریت اشعار و آراء نقدی ادونیس را که در مجله ادب عربی به چاپ رسیده اند، ارزیابی کند. یافته ها و نتایج نشان می دهد مقاله ها در مواردی چون انتخاب عنوان، رعایت اصول نگارش چکیده، سؤالات تحقیق و ارائه مبنای نظری دقیق، ضعف های قابل ملاحظه ای داشته اند و ضروری می نماید که مسئولان نشریات به خصوص داوران در رویکردها و عملکرد خویش بازنگری داشته باشند. گفتنی است ارجاع به منابع معتبر، انتخاب موضوعات به روز و در برخی موارد اتخاذ چارچوب تحلیلی مناسب ازجمله نقاط مثبت این مقالات به شمار می رود.