مجله علمی - پژوهشی

این مقاله ضمن بررسی اسناد داوری مقالات رسیده به مجله جامعه شناسی ایران کوشیده است عمده ترین اشکالات وارده بر مقالات مذکور را از دیدگاه مجله شناسایی و دسته بندی نموده و در تحلیل نهایی ارائه کند. در این پژوهش با بهره گیری از تکنیک های تحلیل عاملی و تحلیل محتوا، اطلاعات (کمّی و کیفی) مندرج در برگه های داوری استخراج شده است. اسناد گردآوری شده شامل 506 سند داوری در مورد 178 مقاله و حاصل همکاری یکصد داور جامعه شناس در سال های 1382 و 1383 می باشد. یافته های این پژوهش پس از کاربرد تکنیک تحلیل عامل نشان می دهد که عمده ترین اشکالات وارد شده از سوی داوران در سال های مذکور به طور کلی و به ترتیب اهمیت، ابعادد محتوایی و ساختاری(صوری) مقالات را در بر می گیرد. ابعاد دوگانه یاد شده هرکدام در ذیل خود متغیرهای موثری را به ترتیب اولویت و اهمیت شامل می شوند. همچنین یافته های این پژوهش پس از کاربرد تکنیک تحلیل محتوا حاکی از آن است که عمده ترین اشکالات و اصلاحات پیشنهادی داوران بیشتر ناظر بر روش تحقیق مقالات و مباحث نظری آنهاست، که مجموعا 58% از سهم کل اشکالات وارد شده بر مقالات را به خود اختصاص داده است.

هدف از این پژوهش شناسایی اشتباهات آماری در مقالات منتشر شده در حوزه علوم تربیتی است. برای این منظور از جامعه مجلات علوم تربیتی تعداد 92 مقاله از 12 شماره به صورت خوشه ای دو مرحله ای انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. طرح پژوهش از نوع تحلیل مستندات و روش تحلیل داده و اطلاعات به روش مقایسه های چندگانه به کمک آزمون فرض مبتنی بر فاصله اطمینان نمودارهای خطا بود. نتایج نشان داد از 92 مقاله مورد بررسی 39 مقاله (42%) دارای حداقل یک اشتباه آماری بوده اند و در بین این مقالات 49 اشتباه رایج مشاهده گردید که شامل 9 نوع اشتباه، «برازش مدل رگرسیون بدون بررسی فرضیات باقی مانده های مدل، استفاده از آزمون T مستقل بدون بررسی همگنی واریانس ها (لِون)،  برازش غلط مدل معادلات ساختاری، روش نمونه گیری اُریب، استفاده از تحلیل واریانس به جای آزمون T، استفاده از روش ناپارامتریک فریدمن بدون بررسی وضعیت توزیع داده ها، عدم همخوانی نتایج تحلیلهای آماری، استفاده از آزمون T مستقل به جای آزمون T وابسته، تفسیر نتایج آزمون لِون به جای نتایج آزمون T، انجام آزمون تعقیبی بدون انجام تحلیل واریانس و نهایتا تحلیل معنی داری آماری تنها براساس نتایج آمار توصیفی» به ترتیب فراوانی بود. نتایج همچنین نشان داد بیشترین فراوانی اشتباهات آماری مربوط به مقالات مستخرج از پایان نامه های کارشناسی ارشد، وابستگی سازمانی مربوط به دانشگاه آزاد اسلامی، مرتبه علمی مربی، افراد غیر متخصص علوم تربیتی، مجله های دارای سابقه انتشار زیر 20 شماره و دارای 3 نفر نویسنده بوده است.