اهداف توسعه هزاره

در سال 2000 میلادی رهبران جهان در نشست سران سازمان ملل درباره اهداف توسعه هزاره در مورد یک سلسله از اهداف زمانبندی شده و قابل اندازه گیری شامل مبارزه با فقر و گرسنگی، بیماریها، بیسوادی، تخریب محیط زیست و نابرابری جنسیتی و نیز ایجاد یک مشارکت جهانی برای توسعه به توافق رسیدند. این توافق جهانی که هم اکنون به عنوان "اهداف توسعه هزاره" شناخته می شود، مورد تصویب همه اعضا سازمان ملل قرار گرفت. اهداف توسعه هزاره، اهداف و آرمانهای کیفی می باشند که از طریق برخی داده های آماری به صورت کمی درآمده تا قابلیت اندازه گیری و مقایسه داشته باشند. این آمارها و شاخصها موقعیت کشورها را در ارتباط با آرمانها و اهداف توسعه هزاره در مقاطع زمانی و هم چنین روند آنها را در طول زمان نشان می دهند. مطالعه حاضر در پی آن است تا وضعیت نظام آماری کشور را در ارتباط با تولید شاخصهای توسعه هزاره با تأکید بر آرمان اول یعنی ریشه کنی فقر و گرسنگی شدید ارزیابی نماید. پس از ارائه و نمایش وضعیت موجود نظام آماری کشور، تواناییها و امکانات بالقوه آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. به دنبال آن پیشنهادات و راهکارهای بهبود وضعیت فعلی و بهره گیری از ظرفیتهای بالقوه نظام آماری کشور بیان می گردد.

"تامین اجتماعی به نهادی ضروری در ساختار جامعه ایران تبدیل شده است؛ نهادی که فقدان آن، خلاء جبران ناپذیری در بافت سیستم اجتماعی ایجاد می کند. شکی نیست مراتب نهادینگی هر سازمان به شدت در معرض چالش های آینده داخلی و خارجی آن قرار دارد؛ بنابراین، بقای مؤثر سازمان تامین اجتماعی نیز در گرو درک صحیح موقعیت و تطبیق مناسب با الزامات نظام داخلی و ضرورت های محیط خارجی خواهد بود. در ایران، تعهد به الزامات عدالت حق مدار، مقوم حضور پایدار در عرصه نظام اجتماعی است و پای بندی به الزامات توسعه هزاره نیز برای تعامل مناسب و حتی پایداری در جهان آینده ضرورت دارد؛ از این رو تاکید مقاله بر آن است که اسناد راهبردی و الزامات اخلاقی سازمان تامین اجتماعی باید به طور جدی معطوف به این دو مهم باشد."

بشر در حیات اجتماعی خود با بحران های متعددی مواجه است که مدیریت آن مستلزم اتخاذ مجموعه ای از نگرش های دور و نزدیک است. فقر نیز یکی از دیرپاترین بحران های جوامع بشری است که در طول تاریخ، تعداد بسیاری از انسان ها را درگیر خود ساخته است. شاید یکی از دلایل دیرپایی این بحران، روش های نامناسب مواجهه با آن باشد؛ بدیهی است که حل چنین مسائلی باید در گذر نسل ها و در چشم انداز بلندمدت صورت پذیرد و به ویژه نیروهای جوان را درگیر سازد؛ جوانانی که سازندگان جامعه آینده اند و نوع نگاه آن ها به هر مساله نقش مهمی در شیوه مواجهه با آن مساله دارد.در میان جوانان، نقش بانوان به لحاظ تاثیر در شیوه های تربیتی و آموزشی نسل های آینده، حایز اهمیت ویژه ای است. از این رو در پژوهش حاضر ضمن تامل بر اهداف سند ملی توسعه امور جوانان و تاکیدات اهداف توسعه هزاره، نقش دختران در مواجهه با مساله فقر در آینده بررسی شده است.نتایج پژوهش نشان از آن است که دختران جوان ساکن کشورهای فقیر آن را به مثابه یک واقعیت موجود پذیرفته ا ند که همین امر موجب انتقال این تفکر به آیندگان می شود، در حالی که دختران جوان شرکت کننده در همایش بین المللی «ائتلاف جهانی برای مشارکت شهروندان» که معمولا از اقشار متوسط و بالاتر کشورهای گوناگون بودند، به اهمیت مبارزه با فقر و فقرزدایی ایمان داشتند.

حق بر توسعه دارای ابعاد ملی و بین المللی بوده و برخورداری انسان ها از همه حقوق بشر هدفی است که از طریق فرایند توسعه دنبال می شود. این هدف برجسته، حق توسعه را از دیگر مصادیق حقوق بشر متمایز می کند و همه عناصر ملی و بین المللی را مکلف حق قرار می دهد. در این مقاله، بر روش ها و ابزار اجرای حق توسعه، شناخت موانع اجرایی حق توسعه و رفع آن ها تمرکز یافته است. شناسایی و به کارگیری شاخص های مناسب به روشن شدن بیشتر محتوای حق توسعه و تسهیل اجرای آن کمک خواهدکرد. تلاش برای تبدیل مفاهیم انتزاعی اعلامیه حق بر توسعه به سطحی از اجرا نیاز به فهم عمیق از این موضوع دارد. این دولت ها هستند که با سیاست گذاری های قابل پیش بینی، از طریق فرایندی شفاف، نیروی اجرایی مسئول و جامعه مدنی قوی تلاش ها و اقدامات لازم را در راستای اجرای حق بر توسعه به عمل می آورند. در این نوشتار، این موضوع که چگونه حکمرانی مطلوب با ساز وکار تعاملی می تواند زمینه های دستیابی به حق بر توسعه و اهداف توسعه هزاره را فراهم کند، مورد ارزیابی قرار می گیرد. همچنین تأثیر شاخص های حکمرانی مطلوب در رابطه با رفع موانع اجرایی حق بر توسعه بررسی می شود.

به منظور مقابله با چالش های معاصر فراروی بشر همچون توسعهاقتصادی لجام گسیخته، نابرابری ها، فقر و گرسنگی، و تخریب محیط زیست، جامعه بین المللی «توسعه پایدار» را به عنوان یک راه حل و فرایند، با سه رکن توسعه اقتصادی، توسعه اجتماعی و حفاظت از محیط زیست که بر هم اثر متقابل دارند، پذیرفت. در این زمینه، نمایندگان دولت ها با همکاری جوامع مدنی، «اهداف توسعه هزاره» و «اهداف توسعه پایدار» را در طی فرایندهای مذاکراتی دشوار در دو مرحله تهیه و تصویب کردند. بر همه دولت ها فرض است که به منظور تأمین منافع ملی و حفظ ارزش های جوامع خود از یک سو و همکاری و مشارکت در تحقق توسعه پایدار در چارچوب تلاش های بین المللی از سوی دیگر، «راهبردهای ملی توسعه پایدار» را تهیه و تصویب کنند.روشن است که دولت ها در این فرایند درازمدت پیچیده با چالش ها و فرصت هایی روبه رو خواهند شد که لازمه موفقیت در آنها، مشارکت مردم در روند تصمیم گیری و اجرا و همچنین همکاری کامل در سطوح ملی، منطقه ای و بین المللی است. توصیه می شود که دولت ج. ا. ایران نیز به منظور مقابله با بحران های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست پیش رو و همگام با بسیاری از دولت های دیگر، یک راهبرد ملی جامع توسعه پایدار متناسب با منافع ملی و ارزش های خاص خود را تهیه و اجرا کند.

در این پژوهش سعی کرده ایم که با استفاده از داده های سالانه اهداف توسعه هزاره و مدلهای اقتصاد سنجی سری زمانیARIMA مقادیر شاخص های زیست محیطی و اقتصادی در سال 2015 میلادی را برآورد کرده و جایگاه ایران در مقایسه با کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی به تفکیک هر یک از شا خص ها را ارائه می کنیم.در بخش تحلیلی این مطالعه مقادیر آتی مربوط به هر یک از شاخص ها را برآورد کرده و در جدول رتبه بندی قرار می دهیم.سپس با توجه به ارزش های برآورد شده به آزمون 3 فرضیه اصلی پژوهشی می پردازیم. در بخش نهایی و نتیجه گیری با توجه به بررسی ها و برآوردهای صورت گرفته،هر 3 فرضیه مطالعه که در بردارنده فرض قرار گیری ایران در میان 5 کشور اول منطقه در اهداف اول،دوم و هفتم از اهداف توسعه هزاره است،مورد بررسی قرار می دهیم.

اهداف توسعه هزاره به بررسی وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشورها می پردازد و داده های سالانه مربوطه این امکان را برای بسیاری از محققان فراهم می آورد که به مطالعه و پیش بینی روند توسعه کشورها بپردازند. در این میان، کشور ایران در یکی از برنامه های پُراقبال بلندمدت خود، موسوم به چشم انداز ایران 1404، جایگاه نخست را در میان کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی متصور شده است. با توجه به تأکید بر جایگاه زنان در توسعه اقتصادی کشور، در این پژوهش سعی شده که با استفاده از داده های گزارش شده درخصوص هدف سوم از اهداف توسعه هزاره، که متضمن ارتقای جایگاه زنان است، جایگاه ایران در میان کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی پیش بینی شود. به عبارت دیگر، در این پژوهش به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آیا ایران در سال 2015 در میان پنج کشور اول منطقه قرار خواهد گرفت؟ برای بررسی این موضوع، مقادیر شاخص های مرتبط استخراج و با استفاده از مدل سری زمانی ARIMA ارزش آتی شاخص های مورد هدف در سال 2015 تخمین زده شده و براساس ارزش های پیش بینی شده رتبه ایران در میان کشورهای دیگر گزارش شده است. نتایج نشان می دهد که برخلاف اینکه ایران توانسته است در اغلب زیرشاخه های هدف سوم توسعه هزاره به اهداف موردنظر در برنامه های توسعه ای نزدیک شود، در مقیاس بین المللی هنوز نتوانسته به اهداف خود دست یابند و نیازمند تغییر در سیاستگذاری است.