کیارستمی

سینمای کیارستمی قابلیت بحث و بررسی موضوعات فلسفی را در نهاد خود دارد. بدین لحاظ، ژان لوک نانسی، فیلسوف فرانسوی، کوشیده است با نگارش کتاب بداهت فیلم، جهان فلسفی سینمای کیارستمی را مورد کاوش قراردهد. آن چه در این مقاله در پی آن هستیم، تبیین تأویل های فلسفی از سینمای کیارستمی بر پایه آراء فلسفی ژان لوک نانسی بر پایه مفهوم های «بداهت»، «ذات واقع» و «نگاه و تصویر» است. نانسی، ضمن توصیف و تحلیل مبانی فلسفی خود، سعی دارد بر اساس شیوه پدیدارشناسی، سینمای کیارستمی را تحلیل کند. در این مقاله، پس از بررسی جایگاه بحث پدیدارشناسی در سینمای کیارستمی، بحث بداهت را تحلیل خواهیم کرد.

عباس کیارستمی از جمله کارگردان هایی است که هر بار خوانش های متفاوتی از آثار او صورت می پذیرد و غنای آثار وی بیش ازپیش منتقدان و علاقه مندان به فیلمهای وی را به هیجان می آورد. یکی از وجوه خاص آثار کیارستمی نوعی تجربه ی تعالی و معنوی است که مخاطب در حین تماشای این فیلم ها پشت سر می گذارد. این تجربه مرهون سبک بی پیرایه و ساده ی کیارستمی است که به تماشاگر فرصت می دهد تا بیشتر تفکر کند. کاراکترهای آثار کیارستمی معمولاً در طی یک آزمون به نوعی تعالی می رسند و در این راه نوعی معنویت را تجربه می کنند و تماشاگر را نیز به درجاتی از این تعالی و معنویت می رسانند. مشخص کردن ویژگی دقیق و ارائه تعریفی معین از معنویت کار دشواری است. رشد جریان های مذهبی جدید، عدم اعتماد به دین، افزایش روزافزون جریان های معنوی و مواردی از این دست باعث شده اند مرزهای تجربیات معنوی روزبه روز گسترده تر شوند. می توان سه ویژگی معنا، تعالی و عشق را فصل مشترک غالب معنویت ها در نظر گرفت و این سه ویژگی را فراخور هر معنویت تعریف نمود و گستره ی آن را مشخص کرد. مجموعه عناصر سبکی و فرمی در آثار کیارستمی در ایجاد فضایی معنوی کارکرد یافتهاند و سه ویژگی مذکور در متن و زیر لایه های آثار وی هویدا شده اند. این پژوهش با بررسی نمونه ای سبکی و فرمی فیلم طعم گیلاس نشان می دهد که این عوامل به شکلی هدفمند در ایجاد فضایی معنوی در آثار کیارستمی نقطه گذاری شده اند.

این مقاله به بررسی عناصر پسامدرن در فیلم کلوزآپ، ساخته عباس کیارستمی می پردازد. استفاده از تمهیدهایی چون بینامتنیت، فروپاشی روایت های اعظم، آشکارسازی تصنع، مرگ اقتدار م ؤلف، اتصال کوتاه، دور باطل و پیوند دوگانه، فیلم را به اثری پسامدرن تبدیل کرده است. نویسنده از نظریه های منتقدانی چون کریستوآ، برایان مک هیل، بری لوییس، پتریشیا و دیوید لاج استفاده کرده است. فیلم، نوعی سینما درباره سینماست و در فضایی بین فیلم داستانی و مستند اتفاق می افتد و به طرح پرسش هایی درباره ماهیت واقعیت و بازنمایی می پردازد. به عبارتی این فیلم، نمونه ای از درهم آمیختن واقعیت و خیال در دنیای پسامدرن است و در آن، مرز میان زندگی و سینما، نه تنها برای مخاطب، بلکه برای شخصیت ها نیز از بین می رود. از دیگر ویژگی های آشکار این فیلم، به عنوان یک اثر پسامدرن می توان به فروپاشی روایت های اعظم اشاره کرد.