توسعه فرهنگ

صنعت بیمه مجموعه ای است که با محیط غیربیمه ای خارج از صنعت بیمه در ارتباط و تعامل است؛ از جمله این محیط ها، محیط سیاسی، محیط اقتصادی و محیط اجتماعی-فرهنگی را میتوان نام برد. مفهوم مدیریت روابط متقابل بین صنعت بیمه و محیط اجتماعی-فرهنگی در این مقاله به عنوان مصداق فرهنگ سازی در نظر گرفته شده است و مقصود از فرهنگ سازی، پیشرفت نسبی بخش هایی از فرهنگ یک کشور است که در ارتباط با بیمه قرار میگیرند. ازآنجاییکه بیمه زمینه رشد و توسعه بیشتر را فراهم میکند، به لحاظ ماهیت و آثار خود مانع از عمیق شدن شکاف طبقاتی میشود و در نتیجه تنش ها و التهاب های اجتماعی و سیاسی را کاهش میدهد. باتوجه به زمان طولانی لازم برای شکل گیری تحولات فرهنگی، استفاده از روش های راهبردی برای فرهنگ سازی توسعه بیمه الزامی است؛ زیرا سیاست های پایه ای مبتنیبر مطالعات نظام مندند و لذا تغییر در مدیریت که طی زمان طولانی اجتناب ناپذیر است موجب تغییر در سیاست ها نخواهد شد. ضرورت توجه به فرهنگ ملی کشور در بحث توسعه فرهنگ بیمه امری اجتناب ناپذیر است که این کار از طریق محور قراردادن آموزش و پرورش امکان پذیر است و باید با شناخت نقاط قوت و ضعف فرهنگ ملی برای برنامه ریزی در خصوص توسعه آن اقدام کرد.

ربع پایانی قرن بیستم با پدیده چرخش فرهنگی، به همراه پدیده پسامدرنیته و پساساختارگرایی، هم در بُعد واقعیت اجتماعی و هم در بُعد تحلیل اجتماعی، مصادف بوده است. این چرخش نه تنها نشان دهنده اهمیت یافتن بیش ازپیش نقش فرهنگ در زندگی انسان ها و در علوم انسانی و اجتماعی است، بلکه نشان دهنده فهم درست تر و عمیق تر از نقش و قدرت فرهنگ در انواع ساحت های زندگی بشری و تحلیل اجتماعی است، که مدت ها تحت الشعاع عامل اقتصادی قرار گرفته بود. در این مقاله سعی می شود اولاً با پرداختن به موضوع توسعه فرهنگ و انواع و ابعاد آن اهمیت توسعه فرهنگ و توسعه فرهنگی مورد حث قرار گیرد. ثانیاً، سعی می شود با استفاده از مطالعات مفاخر در رابطه با نقش فرهنگ در توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نشان داده شود که توسعه عرصه های گوناگون جامعه بدون توسعه فرهنگ نه می تواند مداوم و پایدار باشد، و نه می تواند در جهت خودشکوفایی و تکامل انسانی قرار گیرد. بدین معنی توسعه عرصه های گوناگون جامعه باید توسعه ای مبتنی بر فرهنگ ایرانی – اسلامی و یا به معنای دقیق کلمه «توسعه فرهنگی» باشد، تا تلاش های کشور در جهت پیشرفت اسلامی ایرانی مقرون با موفقیت گردد.

مبحث توسعه همیشه نکته مورد توجه مردم به ویژه در تاریخ معاصر بوده است. نگاه تاریخی به مقوله توسعه یکی از رویکردهای صاحبان دغدغه در این خصوص بوده است. ما نیز در اینجا با این دغدغه و با این رویکرد و به روش توصیفی و تحلیلی بدان پرداخته و تلاش کرده ایم تا به گونه ای تطبیقی و مقایسه ای پاسخهائی برای سوالات مربوط به علل تاریخی توسعه نیافتگی در حوزه تجارت ارائه نمائیم. پیشرفت و توسعه در هرجائی ارتباط تنگاتنگی با فرهنگ توسعه آنجا داشته است. صفویان همزمان باشروع توسعه در اروپا به قدرت رسیدند و تلاشهائی برای احیاء اقتدار کهن ایران از سوی آنها صورت گرفت. آنها به دلایل نظامی و سیاسی مَقدم اروپائیان را در ایران گرامی داشتند. اما هیچگاه آنها را در زمینه های مختلف توسعه به خصوص برخورداری از فرهنگ مادی توسعه مورد توجه قرار ندادند. ایرانیان در عرصه تجارت و لوازم آن نظیر راه های آبی و خشکی، پول، دریانوردی و آزادی تجاری و تشکیل شرکتهای بزرگ تجاری، اروپائیان را الگوی خود قرار ندادند. بی تردید ابتدا لازم بود فرهنگ توسعه از سوی حاکمیت صفوی مورد پذیرش قرار گیرد و سپس در جامعه ایجاد و تقویت گردد. اما این اتفاق هرگز نیفتاد و ایران صفوی هرگز گام در راه توسعه نگذاشت چراکه نه تنها این فرهنگ را در خود نداشت بلکه حتی علی رغم ارتباط گسترده ای که با اروپا و اروپائیان برقرار ساخته بود اقتباس صحیحی از آنها ننمود. در این مقاله سعی شده است تا فرهنگ مادی توسعه در اروپای معاصر صفویان بررسی و آن با وضعیت موجود در ایران عصر صفوی مقایسه گردد.

هدف: از فرهنگ به عنوان سرمایه ذهنی جامعه، برای حل مسائل و غلبه بر مشکلات یاد می شود و بر همین مبنا توسعه فرهنگ، گسترش کمی و کیفی سرمایه ذهنی جامعه، شامل عناصری چون اندیشه ها، دانش، عرف، باورها و اعتقادات تعریف شده است. با این رویکرد، توسعه فرهنگ دریایی، به مفهوم گسترش کمی و کیفی اندیشه، باور و دانش بهره برداری از ارزش های بالقوه محیط های ساحلی و دریایی به منظور تأمین منافع ملی کشور قلمداد می شود. تحقیق حاضر با هدف ارائه طرح راهبردی برای توسعه فرهنگ دریایی کشور انجام شده است. روش: این تحقیق از نظر هدف، توسعه ای- کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر رویکرد آمیخته است. جامعه آماری این تحقیق در بخش کیفی، 15 نفر از خبرگان دریایی که به روش نمونه گیری هدفمند تعیین شده اند و در بخش کمی، 55 نفر از کارشناسان دریایی که به صورت تمام شمار انتخاب شده اند. داده های این تحقیق از طریق محیط شناسی راهبردی و با استفاده از پرسش نامه های محقق ساخته، مصاحبه نیمه ساختاریافته، نشست خبرگی، بررسی مقایسه ای مؤلفه های قدرت دریایی در ایران و جهان و مطالعه سیاست های توسعه دریامحور کشورهای منتخب جمع آوری شده اند. یافته ها: در این تحقیق ارکان جهت ساز فرهنگ دریایی کشور و موانع و چالش های توسعه فرهنگ دریایی بررسی و با انجام محیط شناسی راهبردی، عوامل تاثیرگذار در توسعه فرهنگ دریایی استخراج و با استفاده از جداول ارزیابی درونی و بیرونی (EFE و IFE) نقش های چهارگانه این عوامل در قالب نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت احصاء و بر اساس این نقش ها، موقعیت راهبردی کشور در توسعه فرهنگ دریایی مشخص و راهبردهای کلان با روش تدوین راهبرد SOWT، استخراج و به کمک ماتریسQSPM، اولویت بندی و الزامات تحقق راهبردها، با استفاده از نشست خبرگی، مشخص شده اند. نتیجه گیری: نتیجه این تحقیق ارائه ده راهبرد به همراه الزامات تحقق راهبردهاست که مهم ترین آن راهبرد برنامه ریزی برای تغییر سبک زندگی مردم با تأکید بر فرهنگ عمومی جامعه، از طریق تغییر در رژیم غذایی مردم به مصرف آبزیان، توسعه محصولات فرهنگی دریایی، توسعه گردشگری دریایی، ترویج شبکه های اجتماعی فعال در حوزه دریا، استفاده از نمادهای دریایی در گسترش فضاهای شهرها و الگوسازی فرهنگ مقاومت در دفاع دریامحور به منظور حمایت از سیاست های توسعه دریامحور کشور است.

هدف: هدف پژوهش حاضر، تحلیل تماتیک عوامل موثر بر فرهنگ حسابرسی و ارائه الگویی از شاخص های مرتبط با آن طبق تعریف فرهنگ، با استفاده از نظریه های خبرگان حسابرسی است. روش شناسی: این مقاله در چارچوب استراتژی تحقیق کیفی و براساس روش تحلیل تماتیک و مصاحبه با 22 نفر از مدیران حسابرسی به صورت نمونه گیری هدفمند، ابتدا براساس وجوه مشترک، تم های مرتبط، اصلی و در نهایت تم های مرکزی هر کدام از مقولات موضوع تحقیق را شناسایی و در نهایت شبکه مضامین مرتبط با چیستی فرهنگ حسابرسی را ترسیم و تحلیل می کند. روایی ابزار پژوهش (مصاحبه)، توسط مصاحبه شوندگان و سپس اساتید متخصص، مورد بررسی قرار گرفت و تأیید گردید و برای سنجش پایایی از روش توافق درون موضوعی استفاده شد که مطابق این روش مقدار پایایی برابر با 89% بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل تماتیک استفاده شد. یافته ها: پس از بررسی کتب، مقالات و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با خبرگان، تعداد 985 عامل یا کد باز احصاء شد و سپس41 مفهوم توسط محقق شناسایی شد که در قالب22 تم فرعی و5 تم اصلی به عنوان ابعاد فرهنگ حسابرسی دسته بندی شدند، این ابعاد شامل: ارزش های اجتماعی، ارزش های اخلاقی، ارزش های مذهبی، ارزش های اقتصادی، ارزش های سیاسی می شوند. بنابراین مضامین مرتبط با چیستی فرهنگ حسابرسی نشان می دهد که فرهنگ حسابرسی با ارزش ها و باورهای حسابرسی که بر فرهنگ مدیران و حسابرسان و مجموعه حسابرسی تأثیر می گذارد، ارتباط دارند. در این قالب ارزش های اجتماعی، کنش و مشارکت اجتماعی، ارزش های سیاسی و توانمندی اقتصادی، از جمله باورها و هنجارهای مرتبط با فرهنگ هستند که بر فرهنگ مدیران و مجموعه حسابرسی تأثیر گذاشته و رفتار آنها را جهت می دهد. از طرف دیگر، ارزش هایی چون اخلاقی، توجه به ارزش های مذهبی و تقویت بنیان ساختارهای حسابرسی از جمله ارزش های حسابرسی هستند که بر رفتار مدیران موسسات حسابرسی موثر بوده، لذا بر اساس" تحلیل تماتیک" ابعاد فرهنگ حسابرسی عبارتند از: ارزش های اجتماعی، اخلاقی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی. بنابراین این مقوله ها را با اندکی تسامح می توان فرهنگ حسابرسی بیان نمود. نتیجه گیری: طبق یافته های تحقیق« فرهنگ حسابرسی پایه و اساس جامعه حسابرسی می باشد که در برگیرنده مجموعه ای از ارزش ها، هنجارها، باورها، آداب فرهنگی و تاریخی موثر بر رفتار حسابرسان همچنین مبنای ارزش های خاص(اجتماعی، اخلاقی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی) منبعث از اجتماع و موثر بر فرهنگ حسابرسان در محیط حسابرسی و جامعه» است. لذا برای توسعه فرهنگ حسابرسی در ایران باید بر مقوله های استخراجی از این پژوهش متمرکز شد که در این صورت می توانیم فرهنگی پویا در زمینه حسابرسی داشته باشیم.

هدف: فرهنگ در همه ابعادش عنصر بنیادی توسعه پایدار است. فرهنگ به عنوان بخشی از فعالیت، از طریق میراث ملموس و ناملموس، صنایع خلاق و اشکال مختلف بیان هنری، کمک کننده قدرتمندی در توسعه اقتصادی، ثبات اجتماعی و حفاظت از محیط زیست است. فرهنگ به عنوان مخزن دانش، معانی و ارزش هایی که در تمام جنبه های زندگی ما نفوذ می کند، نحوه زندگی و تعامل انسان ها را هم در مقیاس محلی و هم در مقیاس جهانی تعریف می کند. هدف این مقاله ارائه مدلی مفهومی توسعه فرهنگ ملی در اسناد بالادستی است. روش: روش تحقیق در این پژوهش موردپژوهی و تحلیل محتوای به روش دستی است. در این مقاله ابتدا با استفاده از مبانی نظری مولفه های نظری و مفهومی توسعه فرهنگ ملی احصاء شده است. سپس با مطالعه اسناد بالا دستی (الگوی پایه اسلامی – ایرانی پیشرفت، بیانیه گام دوم انقلاب، سیاست های کلی برنامه دوم تا ششم توسعه، و تمامی بندهای مربوط به حوزه های فرهنگ در سیاست های کلی در موضوعات مختلف مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام) مشخص شد. یافته ها: در پایان مدل توسعه فرهنگ ملی برای سیاست های کلی مصوب ارائه شده است. مدل بدست آمده پیشنهاد می کند که برای تقویت و ایجاد عناصر مثبت فرهنگ و تضعیف و حذف عناصر منفی فرهنگ، چه مراجعی مسئولند و از چه سازوکارهایی می توان استفاده نمود.