رفتارهای پرخاشگرانه

زمینه: با توجه به این که یکی از مشکلات جدی دانش آموزان مبتلا به رفتارهای پرخاشگرانه، نارسائی در زمینه مهارت های اجتماعی است؛ پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش برنامه درسی مهارت های مؤثر کودکان والکر (1983) با شیوه شناختی رفتاری بر افزایش مهارت های اجتماعی دانش آموزان پرخاشگر انجام شد. روش: روش پژوهش حاضر آزمایشی و طرح به کار رفته در این پژوهش، طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه و همچنین مرحله پیگیری دوماهه است. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان دختر پایه پنجم و ششم ابتدایی مبتلا به پرخاشگری شهر لنگرود در سال تحصیلی 92-1391 تشکیل می دادند که تعداد 30 نفر از آنها با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب و به شیوه تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. از سیاهه رفتاری کودک و مقیاس مهارت های اجتماعی ماتسون استفاده شد.برنامه آموزش مهارت های مؤثر کودکان والکر در طی 17 جلسه به مدت دو ماه برای افراد گروه آزمایش ارائه گردید. جهت تحلیل داده های جمع آوری شده از آزمون تحلیل کوواریانس اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته ها: تحلیل داده های این پژوهش نشان داد که در مرحله پس آزمون و پیگیری، بین دو گروه آزمایش و گواه، در میزان نشانه های مهارت های اجتماعی تفاوت معنادار وجود دارد. نتیجه گیری: بنابراین برنامه درسی مهارت های اجتماعی والکر به عنوان یک برنامه مداخله اولیه مؤثر برای دانش آموزان در معرض خطر رفتارهای پرخاشگرانه معرفی می گردد.

زمینه: کودکان کم شنوا به علت نارسایی در مهارت های ارتباطی مستعد بروز رفتارهای برون نمود از قبیل پرخاشگری هستند. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی نقاشی درمانی در کاهش رفتار پرخاشگرانه دانش آموزان دختر کم شنوا بود. روش: جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل همه دانش آموزان ابتدایی دختر کم شنوا در استان قم بودند که پس از تکمیل پرسش نامه فهرست رفتاری کودکان توسط معلمان، 46 دانش آموزی که بالاترین نمره را در زیر مقیاس رفتار پرخاشگرانه داشتند، به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جای دهی شدند. گروه آزمایش به مدت 8 جلسه به نقاشی آزاد پرداختند. در پایان دوره آموزشی، معلمان دو گروه پرسشنامه های یاد شده را به عنوان پس آزمون تکمیل کردند. یافته ها: تحلیل نتایج با استفاده از تحلیل کوواریانس بیان گر تاثیر نقاشی درمانی بر کاهش نمره های رفتار پرخاشگرانه (0/05<P) دانش آموزان کم شنوا در گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که مداخله نقاشی درمانی در کاهش رفتار پرخاشگرانه دانش آموزان دختر کم شنوا موثر بوده است. بنابراین می توان گفت که کاربرد روش های هنر درمانی و به طور ویژه نقاشی درمانی باعث کاهش مشکلات رفتاری کودکان با نیازهای ویژه می شود.

نوجوانی مرحله ای از تحول است که احتمال بروز رفتارهایی مانند رفتارهای پرخاشگرانه، اعتیادپذیری، و خودکشی در آن وجود دارد، مهارت خودآگاهی می تواند بسیاری از این مشکلات را در نوجوانان به حداقل برساند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارت خودآگاهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، اعتیادپذیری، و خودکشی دانش آموزان دختر دبیرستانی انجام شد. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. بدین منظور 40 دانش آموز شهرستان خشکبیجار که نمرات بالایی در رفتارهای پرخاشگری، اعتیادپذیری، و خودکشی داشتند برحسب شرایط ورود به پژوهش به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند (هر گروه 20 نفر). پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992)، اعتیادپذیری وید و همکاران (1992)، و خودکشی بک و همکاران (1979) برای هر دو گروه در مراحل پیش-آزمون و پس آزمون اجرا شد. آموزش مهارت های خودآگاهی به مدت 11 جلسه 60 دقیقه ای برای گروه آزمایش انجام شد درحالی که گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای را دریافت نکردند و در پایان برای هر گروه پس آزمون اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد آموزش مهارت های خودآگاهی سبب کاهش پرخاشگری (001/0>p) و خودکشی (01/0>p) در دانش آموزان می شود. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد آموزش مهارت های خودآگاهی سبب کاهش اعتیادپذیری دانش آموزان نشد (01/0

زمینه و هدف: رفتارهای پرخاشگرانه فراوان ترین مشکل رفتاری کودکان پیش دبستانی است و عوامل متعددی از جمله فقدان مهارت های اجتماعی نقش مهمی در این زمینه ایفا می کنند. در این راستا بازی یکی از موثرترین شیوه های کاهش مشکلات رفتاری برون نمود کودکان و افزایش مهارت های ارتباطی و اجتماعی آنان محسوب می شود. بدین ترتیب هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر بازی درمانی به شیوه گروهی بر رفتارهای پرخاشگرانه و مهارت های اجتماعی کودکان پیش دبستانی بود. روش: طرح پژوهش حاضر نیمه آزمایشی بوده که از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه گواه است. نمونه مورد مطالعه شامل 24 نفر از کودکان پیش دبستانی واجد رفتارهای پرخاشگرانه شهر لاهیجان در سال 95- 94 بود که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شده و به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پرخاشگری کودکان پیش دبستانی واحدی و همکاران (1387) و مهارت های اجتماعی ماتسون (1983) استفاده شد. گروه آزمایش 8 جلسه 45 دقیقه ای (هفته ای دوبار) بازی درمانی گروهی را دریافت کردند و یک هفته بعد از پایان جلسات، مرحله پس آزمون برای هر دوگروه اجرا شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد بازی درمانی گروهی به کاهش پرخاشگری و مؤلفه های آن شامل پرخاشگری کلامی – تهاجمی، پرخاشگری فیزیکی – تهاجمی، پرخاشگری رابطه ای، و پرخاشگری تکانشی (0/000 = P )، و افزایش معنادار مؤلفه های مهارت های اجتماعی مناسب و اطمینان به خود، منجر شد. همچنین این شیوه مداخله باعث کاهش معنادار مؤلفه های جسارت نامناسب، تکانشگری، حسادت، و گوشه گیری (0/000 = P ) شد. نتیجه گیری: بر اساس یافته های به دست آمده در این مطالعه می توان نتیجه گرفت که بازی درمانی این فرصت را در اختیار کودکان قرار می دهد تا احساس های درونی خود را که ناشی از تنش،کام نایافتگی، ترس، و سردرگمی است، نشان دهند و یاد بگیرند چگونه پرخاشگری را مهار کرده یا کنار بگذارند. از آنجایی که کودکان پیش دبستانی در بازی درمانی گروهی، مهارت هایی مانند پیروی از قواعد اجتماعی، نحوه تعامل و همکاری با دیگران، و مدیریت هیجان های منفی در روابط بین فردی را می آموزند، استفاده از این شیوه جهت آماده سازی آنها برای ورود به دنیای اجتماعی بزرگ تر، ضروری به نظر می رسد.

زمینه و هدف: اضطراب اجتماعی و رفتارهای پرخاشگرانه از جمله مشکلات رایج دوره کودکی هستند که دانش آموزان دبستانی با آن مواجه می شوند و در سال های اخیر برای درمان آنها، مداخلات روان شناختی مختلفی مورد بررسی قرار گرفته اند. پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر بازی درمانی شناختی - رفتاری بر اضطراب اجتماعی و رفتارهای پرخاشگری کودکان دبستانی انجام شد. روش: نوع مطالعه این پژوهش نیمه آزمایشی (پیش آزمون - پس آزمون با گروه گواه) بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دبستانی پسر و دختر شهر تبریز در سال تحصیلی 97-1396 بود. از این جامعه تعداد 30 دانش آموز که تشخیص اضطراب اجتماعی و پرخاشگری را دریافت کرده بودند، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب، و به صورت تصادفی ساده در گروه های آزمایش و گواه (15 نفر در هر گروه) جایدهی شدند. هر دو گروه مقیاس اضطراب اجتماعی لایبویتز برای کودکان و نوجوانان (2003) و پرسشنامه پرخاشگری کودکان دبستانی شهیم (1385) را در مراحل پیش آزمون و پس آزمون تکمیل کردند. گروه آزمایش هشت جلسه (هفته ای یک جلسه به مدت 8 هفته) بازی درمانی شناختی- رفتاری را به صورت گروهی دریافت کرد و گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره و تک متغیره در نرم افزار SPSS.23 تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس یافته ها، بین میانگین نمره های پس آزمون گروه آزمایش و گواه تفاوت معنی داری وجود دارد و بازی درمانی شناختی- رفتاری باعث کاهش اضطراب اجتماعی (001/0= p ، 37/0= d )، پرخاشگری جسمانی (0/001= p ، 0/35 d = )، پرخاشگری واکنشی کلامی و فزون کنشی (0/001= p ، 0/47 d = ) و پرخاشگری رابطه ای (0/001= p ، 0/30 d = ) در گروه آزمایش شده است. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده از این مطالعه می توان نتیجه گیری کرد که دانش آموزان در فرایند بازی درمانی شناختی- رفتاری نحوه برقراری ارتباط مناسب با سایر همسالان را می آموزند و بدین ترتیب رفتارهای پرخاشگرانه و اضطراب اجتماعی آنها به تدریج، کاهش می دهند.

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش کنترل تکانه بر رفتارهای پرخاشگرانه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه بود. طرح پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه دوره ابتدایی شهر اهواز در سال تحصیلی 1398-1397 بود. نمونه پژوهش 30 نفر دانش آموز دارای اختلال یادگیری ویژه بودند که به صورت خوشه ای چند مرحله ای از میان دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه دوره ابتدایی شهر اهواز انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش(15نفر) و گروه کنترل(15نفر) به شیوه تصادفی گمارش شدند. آموزش کنترل تکانه برای گروه آزمایش در 8 جلسه 45 دقیقه ای به مدت یک ماه ارائه گردید. برای ارزیابی رفتارهای پرخاشگرانه از پرسشنامه پرخاشگری باس و پری (1992) استفاده شد. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیره نشان داد که آموزش کنترل تکانه رفتارهای پرخاشگرانه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه را به طور معنی داری کاهش می دهد. این یافته حاکی از آن است که آموزش کنترل تکانه می تواند به عنوان شیوه ای آموزشی در اصلاح فرایندهای روان شناختی و تحصیلی و مشکلات رفتاری کودکان دارای اختلال یادگیری ویژه اثر بخش باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بسته آموزشی مقابله با خشم، بر کنترل رفتارهای پرخاشگرانه کودکان انجام شده است. روش پژوهش: از نظر هدف، پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کاربردی و روش آمیخته اکتشافی متوالی است. تحلیل مصاحبه در این پژوهش بر اساس نرم افزار مکس کیودا انجام شده است، جهت جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. در بخش کیفی از روش نمونه گیری هدفمند و در بخش کمی مبتنی بر طرح نیمه تجربی پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه گواه استفاده شد که نمونه های پژوهش با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گواه و آزمایش به صورت تصادفی کاربندی شدند. اشباع در بخش کیفی در این تحقیق پس از مصاحبه با 12 نفر حاصل شد. ابزار پژوهش پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان شهیم (1385) بود. گروه آزمایش تحت آموزش بسته تدوین شده محقق ساخته در ده جلسه به مدت 60 دقیقه قرار گرفتند. در بخش کیفی برای تجزیه تحلیل داده از روش تحلیل مضمون و در بخش کمی برای تجزیه و تحلیل داده ها از واریانس اندازه های تکراری استفاده شد. یافته ها: تحلیل نتایج کیفی نشان داد که به طور کلی در سه بعد اصلی درک و آگاهی، کنترل و مهارت های مقابله 12 ملاک اصلی همزاد پنداری، شبیه سازی خشم و استرس، درک دلایل خشم و استرس، شناخت فرایند ایجاد شده خشم و استرس، حفظ حالت، آرامش سازی، حواس پرتی توقف فکر، خنثی سازی، جایگزین سازی، بازسازی شناختی، مهارت دهی بر ایجاد یک پروتکل آموزشی مدیریت خشم و استرس در کودکان نقش دارد. در بخش کمی نتایج آموزش نشان داد که پروتکل تدوین شده بر مدیریت و کنترل پرخاشگری (79/65=F، 001/0=P) در مرحله پس آزمون موثر بود و این تاثیر در مرحله پیگیری پایدار گزارش شد. نتیجه گیری: پژوهش نشان داد که کودکان نیاز به تغییر مواضع مشکل زا بر مبنای شرایط سنی خویش دارند، در زمینه پرخاشگری ارائه مدل های قهرمان که توانمندی کنترلی و مقاومت بیشتری چه در بازی و چه در داستان گویی مساله ای است که با تغییر الگوی حاصل زمینه بهبود تطبیق و هماهنگ سازی با این شرایط را برای کودک موجب می شود.