اکوسیستم کسب وکار

امروزه با عبور از اقتصاد سنتی به اقتصاد نوآوری، مدیریت راهبردی نیازمند طرز فکری جدید و دیدگاهی تعاملی است و این دیدگاه در مفهوم «اکوسیستم کسب وکار» تجلی می یابد. اکوسیستم کسب وکار شبکه ای است از بازیگران مختلف که موفقیت و بقای آن ها به یکدیگر وابسته است. این مفهوم بیان می کند سازمان ها نه به صورت بازیگران مجزا، بلکه باید به صورت جزئی از یک اکوسیستم در نظر گرفته شوند و در تدوین راهبرد های آن ها باید به تعامل بازیگران اکوسیستم کسب وکار نیز توجه شود. این تحقیق با دیدگاهی تعاملی به تبیین اهداف راهبردی کارت امتیازی متوازن در صنعت بانکداری ایران پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش از نوع ترکیبی (کیفی-کمی) است. جامعه آماری این تحقیق صنعت بانکداری و نمونه آماری آن خبرگان نظام بانکی کشور است و از فن گلوله برفی برای تعیین خبرگان استفاده شده است. ابتدا در فاز کیفی، اهداف راهبردی در سطح سازمان و اکوسیستم کسب وکار از طریق مصاحبه عمیق و سؤالات باز استخراج و با کمک روش داده - بنیاد تلخیص و طبقه بندی شده و سپس در فاز کمی، این اهداف از طریق پرسش نامه توسط خبرگان تأیید شده اند. برای برآورد ضریب اعتبار ابزار پژوهش حاضر، از روش آلفای کرونباخ و نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده است. از نتایج مهم این تحقیق می توان به شناسایی و تبیین 22 هدف راهبردی شامل 17 هدف در سطح سازمان و 5 هدف در سطح اکوسیستم کسب وکار در صنعت بانکداری کشور نام برد که جزو نوآوری این تحقیق نیز به شمار می آید.

به طور سنتی سازمان ها از رویکرد استراتژی رقابتی در تدوین راهبردهای خود استفاده می کنند. درصورتیکه، در فضای کسب وکار امروز که در آن سازمان ها تعامل بیشتری با یکدیگر داشته و بر یکدیگر اثر می گذارند، مدیریت استراتژیک نیازمند طرز فکری جدید و دیدگاهی تعاملی به منظور جایگزین نمودن رویکرد رقابتی-مشارکتی با رویکرد رقابتی است. این دیدگاه جدید در مفهوم «اکوسیستم کسب وکار» تجلی می یابد. اکوسیستم کسب وکار شبکه ای از بازیگران مختلفی است که موفقیت و بقای آن ها به یکدیگر وابسته است. مطابق این مفهوم، سازمان های امروزی نه به صورت بازیگران مجزا، بلکه باید به صورت جزئی از یک اکوسیستم درنظر گرفته شوند. این سازمان ها درون شبکه ای متشکل از بازیگران مختلف به فعالیت می پردازند، لذا استراتژی آنها باید هم براساس محیط درون و برون سازمان(استراتژی سطح سازمان) و هم براساس تعامل با سایر بازیگران (استراتژی سطح اکوسیستم کسب وکار) تدوین شود. این تحقیق با تمرکز بر تعامل سازمان ها با یکدیگر، به تبیین اهداف استراتژیک صنعت بانکداری ایران در سطح اکوسیستم کسب وکار پرداخته است. روش تحقیق این پژوهش ترکیبی(کیفی-کمی) و جامعه آماری آن صنعت بانکداری است. در فاز کیفی، با 30 خبره نظام بانکی ایران، مصاحبه های عمیق با سوالات باز انجام شده که پس از تلخیص و طبقه بندی داده ها با کمک روش داده بنیاد، اهداف استراتژیک سطح اکوسیستم کسب وکار صنعت بانکداری شناسایی شده است. در فاز کمی، این اهداف از طریق پرسشنامه توسط 100 خبره نظام بانکی مورد تأیید قرار گرفته است. از نتایج مهم این تحقیق می توان به شناسایی و تبیین پنج هدف استراتژیک در سطح اکوسیستم کسب وکار صنعت بانکداری کشور نام برد که جزو نوآوری این تحقیق نیز به شمار می آید.

امروزه تمرکز راهبردی بنگاه ها از دیدگاه عملکرد انفرادی به توسعه راهبرد مبتنی بر اکوسیستم کسب وکار تغییر یافته است. اکوسیستم کسب وکار به سیستم های وابسته متقابلی اشاره دارد که توسط پایه هایی از اعضای اکوسیستم مانند مشتریان، تأمین کنندگان، شرکا و دیگر ذی نفعان به هم پیوسته است. در میان اعضای اکوسیستم های کسب وکار، این مطالعه بر روی مشتریان و اثرگذاری مشارکت مشتری در ایجاد ارزش اقتصادی و اجتماعی در اکوسیستم کسب وکار، در راستای پایداری اکوسیستم کسب وکار، تمرکز دارد. یکی از صنایع روبه رشد در کشورهای درحال توسعه صنعت گردشگری است که اهمیت بسزایی در تحولات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی کشورها به ویژه ایران دارد و گردشگران نقش مهمی در تداوم گردشگری و آینده این صنعت ایفا می کنند. به این منظور، نقش کلیه مشتریان دفاتر خدمات گردشگری غرب کشور در هم آفرینی ارزش در اکوسیستم کسب و کار بررسی شده است. این پژوهش به لحاظ ماهیت از نوع پژوهش های هم بستگی و بر اساس هدف از نوع پژوهش های کاربردی و بر اساس روش اجرا و جمع آوری اطلاعات، پیمایشی است. با توجه به نامحدودبودن جامعه پژوهش، تعداد چهارصد نفر از مشتریان دفاتر خدمات گردشگری غرب کشور برای نمونه انتخاب شدند و روش نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس بوده است. اطلاعات لازم به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده است و ابزار اصلی گردآوری اطلاعات پرسش نامه بوده است. داده های به دست آمده از پرسش نامه ها با فنون آماری توصیفی و استنباطی به وسیله نرم افزار اس پی اس اس و پی ال اس تجزیه و تحلیل شده است. نتایج به دست آمده نشان دهنده اثر مثبت و معنادار مشارکت مشتریان در ایجاد ارزش اقتصادی و ایجاد ارزش اجتماعی در اکوسیستم کسب وکار است. انگیزش و عوامل جامعه شناختی نیز دو محرک اثرگذار در میزان مشارکت مشتریان شناخته شده اند. همچنین، متغیرهای فرعی مانند جنسیت، استان مشتریان و تعداد دفعات مراجعه به آژانس های گردشگری در بازه زمانی یک سال، در برخی از روابط اصلی پژوهش اثر تعدیل کنندگی داشته است.

با توجه به اینکه یکی از اکوسیستم های در حال شکل گیری در ایران اکوسیستم کسب وکارهای الکترونیک در حوزه آموزش می باشد، تحلیل این اکوسیستم وشناسایی بازیگران اصلی آن و نقش هر یک از آنها می تواندبرای هدایت این اکوسیستم در جهت ایجاد ارزش قابل توجه برای هریک از بازیگران آن مؤثر و مفید باشد. بنابراین هدف از انجام این تحقیق، شناسایی ابعاد و عوامل اکوسیستم کسب وکارهای الکترونیکی آموزشی در ایراناست که تلاش دارد به این سوال پاسخ دهد که"ابعاد و عناصر اصلی در اکوسیستم کسب وکارهای الکترونیکی آموزشی درایران چیست؟"این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است وبرای شناسایی ابعاد اکوسیستم کسب وکارهای الکترونیکی آموزشی از روش تحلیل محتوای کیفی(تحلیل تم )بهره گرفته شد. جامعه آماری شامل کارآفرینان و خبرگان فعال حوزه کسب وکارهای الکترونیکی و مالکان و مدیران کسب وکارهای اینترنتی و نیز خبرگان دانشگاهی بودند.که از بین آنها 12 نفر با استفاده از راهبرد نمونه گیری گلوله برفی و بصورت هدفمند و غیرتصادفی تا مرحله اشباع نظری انتخاب شدند.تجزیه و تحلیل کیفی داده ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودا نسخه 11 انجام گرفت.نتایج پژوهش حاضر، ارائه 527 کدباز در قالب 130 مقوله محوری و 15 تم بود و بر اساس این 15 تم ، ابعاد اکوسیستم کسب وکارهای الکترونیکی آموزشی مشخص شدند.در انتها نیز پیشنهادهای کاربردی متناسب با نتایج تحقیق، ارائه شده است.