فرار از خانه

فرار دختران از خانه در جامعه ایرانی به دلیل معیارها، هنجارها و ارزشهای دینی، خانوادگی و اجتماعی، یک آسیب و مسئله اجتماعی می‏باشد، بنابراین ضروری است علل و پیامدهای آن از ابعاد مختلف مورد تحلیل قرار گیرد.

پدیدة فرار از خانه از مقوله های جدی در حوزة آسیب های اجتماعی تلقی می شود که مهار و ترمیم آن نیازمند یک معماری مناسب اجتماعی است، لذا پردازش آسیبی از این نوع(دختران و زنان آسیب دیده) مستلزم شناسایی تاروپود ناسازگاری های اجتماعی است. به همین دلیل، هدف اصلی این مطالعه، بررسی علل اجتماعی مرتبط با فرار دختران از خانه با تاکید بر مقایسه دختران فراری و عادی بوده است.پژوهش حاضر به روش مطالعه موردی و از نوع علی مقایسه ای بوده است. نمونه پژوهش شامل 33 نفر دختر فراری و 33 نفر دختر عادی به روش نمونه گیری در دسترس بوده که از نظر سن با هم همتا شده بودند از طریق پرسشنامه خودساخته محقق و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 17 مورد بررسی قرار گرفتند. مقایسة دختران فراری و عادی نشان دهندة تفاوت معنادار براساس سابقه آزار دیدن در دوران کودکی، وجود مشکلات اقتصادی در خانواده، فقدان آستانة تحمل در کنار پایین بودن سطحتحصیلاتفرد و والدین است.

هدف اساسی این پژوهش مقایسه نیازهای روان شناختی بنیادی و تنظیم عاطفی دختران فراری و بهنجار بود. جامعه آماری شامل دختران فراری و دانش آموزان دختر بهنجار مقطع دبیرستان در شهر تهران بود. نمونه آماری شامل 50 دختر فراری و 50 دختر عادی بود که از نظر سن و طبقه اجتماعی خانواده همتا شدند. حجم نمونه بر اساس حجم نمونه های مطالعات قبلی بر آورد شد. پس از کسب مجوز از سازمان بهزیستی و مراجعه به پزشکی قانونی استان تهران، دختران فراری در دسترس مورد بررسی قرار گرفتند. برای انتخاب دختران بهنجار پس از مراجعه به 4 دبیرستان شهر تهران از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. ابزار اندازه گیری عبارت بودند از مقیاس نیاز های روان شناختی بنیادی (دسی و ریان، 2000) و مقیاس سبک های تنظیم عاطفی مارس(2004). نتایج نشان داد که بین میانگین نمره های دختران فراری و دختران بهنجار در هر سه مؤلفه خودپیروی، شایستگی و ارتباط تفاوت معنی دار وجود دارد(01/0>p). همچنین، بین میانگین نمره های دختران فراری و دختران بهنجار در 5 مؤلفه تنظیم عاطفی (شناختی، رفتاری، ادراک از تغییر موقعیت، تغییرموقعیت عاطفی و خلق منفی) تفاوت معنی دار به دست آمد(01/0>p).

فرار از خانه، انحراف جنسی و اعتیاد به مواد مخدر، سه انحراف اجتماعی است که در همه جوامع وجود دارد. هدف این پژوهش، بررسی میزان این انحرافات، بررسی میزان نارضایتی جوانان از والدین، مقایسه نارضایتی جوانان از پدر و مادر و پیش بینی میزان تأثیر نارضایتی پدر و مادر بر سه انحراف مذکور است. جامعه آماری این پژوهش پیمایشی، کل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه مازندران و نمونه آماری، 395 نفر است. ابزار سنجش نیز مقیاس میزان گرایش به انحراف (رجبی، 1394) و مقیاس فارسی نگرش فرزند به پدر و مادر (هودسن، 1992) است. بررسی نتایج نشان داد بین پسران و دختران در میزان گرایش جوانان به فرار از خانه، انحراف جنسی و اعتیاد به مواد مخدر، تفاوت آماری معنی داری وجود دارد. بین میزان نارضایتی از پدر با میزان گرایش دانشجویان به فرار از خانه، انحراف جنسی و اعتیاد به مواد مخدر، رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین بین میزان نارضایتی از مادر با میزان گرایش دانشجویان به فرار از خانه، انحراف جنسی و اعتیاد به مواد مخدر، رابطه معنی داری وجود دارد. نارضایتی از مادر، بیشتر از نارضایتی از پدر در گرایش فرزندان به فرار از خانه، انحراف جنسی و اعتیاد به مواد مخدر، قدرت پیش بینی دارد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش تبعیض جنسیتی ادراک شده و سبک های هویتی در پیش بینی درماندگی آموخته شده در دختران با تجربه فرار از خانه بود. این پژوهش به لحاظ روش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش دختران مراجعه کننده به مراکز نگهداری و سرپناه شبانه منطقه 12 (محله شوش) شهر تهران در سه ماهه اول سال 1400بودند که از میان آن ها تعداد 120 نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه درماندگی آموخته شده (LHS) (کویینلس و نلسون، 1988)، پرسش نامه رویدادهای تبعیض آمیز جنسیتی (SSE) (کلونوف و لندرین، 1995) و پرسشنامه سبک هویت (ISI) (برزونسکی، 1992) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. یافته ها نشان داد تبعیض جنسیتی ادراک شده (رویدادهای تبعیض آمیز در یک سال گذشته و در طول عمر) و سبک هویت سردرگم/ اجتنابی با درماندگی آموخته شده رابطه مثبت و معنادار و سبک های هویت هنجاری، اطلاعاتی و تعهد هویت با درماندگی آموخته شده رابطه منفی و معنادار داشتند (05/0P<). همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که رویدادهای تبعیض آمیز در طول زندگی، رویداد تبعیض آمیز در طول یک سال گذشته، سبک هویتی اطلاعاتی، سبک هویتی هنجاری و سبک هویتی اجتنابی/سردرگم 52/0 درماندگی آموخته شده را پیش بینی می کنند. با توجه به تبعیض جنسیتی ادراک شده و سبک های هویتی در پیش بینی درماندگی آموخته شده در دختران با تجربه فرار از خانه، اجرای کارگاه های آموزشی بر مبنای این مفاهیم به خانواده ها ضروری به نظر می رسد.