شبکه العربیه

این پژوهش در پى کشف گفتمان گزارش هاى خبرى چهار شبکه تلویزیونى الجزیره، العربیه، بی بی سی عربى و العالم درباره وقایع انقلاب مصر 2011 در بازه زمانى شروع انقلاب تا انتخاب محمد مرسی به ریاست جمهوری این کشور است. به همین منظور در پژوهش کنونی، از نظریه هاى بازنمایی، برجسته سازی و چارچوب سازى استفاده شده است. همچنین اطلاعات گردآوری شده با به کارگیری «روش عملیاتی تحلیل گفتمان» (پدام) تحلیل گفتمانی شده است. جامعه آمارى این پژوهش، 10 گزارش از هر شبکه که به روش نمونه گیری تصادفى انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج تحقیق حاکی از آن است که گفتمان مشترک شبکه های مذکور، تأکید بر خواسته های مردم از جمله محاکمه مبارک و یارانش و قطع روابط با اسرائیل بوده است. اما گفتمان ویژه شبکه الجزیره بر مسالمت آمیز بودن انقلابیون و حمایت از انقلاب، گفتمان شبکه العربیه بر وجود ناامنی برای اقلیت ها مخصوصا مسیحیان، عدم حمایت مردم از جنبش هاى اسلامى و ایجاد فضای دوقطبی در جامعه، گفتمان شبکه بی بی سی عربی بر کاهش انسجام ملی پس از انقلاب، دودستگی مصری ها بین طرفداران و مخالفان انقلاب، حمایت مردم از انقلابیون مسلمان و گفتمان شبکه العالم بر درخواست مردم مصر برای برقرارى مجدد روابط مصر و ایران تأکید داشت.

شبکه ماهواره ای العربیه به ویژه در سال های اخیر جنگ روانی شدیدی علیه ایران به راه انداخته و در راستای منافع دولت های غربی برای صدمه زدن به انقلاب اسلامی گام برمی دارد. در پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به تاکتیک های جنگ روانی شبکه ماهواره ای العربیه علیه جمهوری اسلامی ایران بوده و برای این کاربصورت هدفمند بخش خبری ساعت 20 شبکه العربیه بعنوان اصلی ترین بخش خبری این شبکه، طی سه ماه اول سال 2016 به صورت تمام شمارشی مورد مطالعه قرار گرفت. راهبرد این پژوهش، قیاسی است. نخست با مطالعه کتابخانه ای، تاکتیک های جنگ روانی احصا شد. سپس با روش تحلیل محتوای کیفی، شیوه های جنگ روانی علیه ایران در سه ماه اول سال 2016 مورد مطالعه قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که شبکه ماهواره ای العربیه در بازه مذکور از 30 تاکتیک؛ دروغ بزرگ،برچسب زنی،تحریک،ابهام وشائبه،انتقال،تعمیم افراطی،تفرقه افکنی،چینش خبری،کوچک نمایی،استنادمجازی،دشمن سازی،انسانیت زدایی ازحریف،پلیس خوب وپلیس بد،توسل به زبان تسلیحات،حذف بخشی ازسنداصلی،استهزاءوتمسخر،شایعه،تظاهربه یکپارچگی،ارائه اطلاعات گزینش شده،نام گذاری معکوس و ... استفاده کرده است. می توان گفت که هدف اصلی شبکه ماهواره ای العربیه از همه تاکتیک های استفاده شده در جنگ روانی علیه ایران، تأکید بر دشمنی این کشور با کشورهای عربی و اسلامی است .

ایران هراسی و شیعه ستیزی دو فاکتور مهم اکثر رسانه های جهان عرب چه به شکل مکتوب همچون الحیات، الشرق الاوسط، عکاظ، اخبار الخلیج، الاتحاد، الریاض و چه به شکل دیداری همچون شبکه های الجزیره، العربیه در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است. هدف از انجام این تحقیق که به روش توصیفی– تحلیلی و مبتنی بر «نظریه بازنمایی»، به رشته تحریر درآمده است، مطالعه نقش شبکه سعودی العربیه در اثر گذاری بر افکار عمومی جهان عرب توسط بازنمایی برخی از رخداد های ضد ایرانی و شیعی است. مطابق با نظریه بازنمایی در فرایند تأثیرگذاری بر افکار عمومی یک رسانه هیچ گاه ابزاری خنثی و یک میانجی بی طرف در ارائه تصویر به حساب نمی آید؛ زیرا هر رسانه ای، بنوعی متکی به زبان و معناست و زبان و معنا نیز در چارچوب گفتمان همواره متکی به قدرت حاکم است. لذا بازنمایی حوادث توسط رسانه ها - سوای بحث اخلاقی و غیراخلاقی بودن آن- دارای سو گیری ایدئولوژیک است. بر اساس نظریه «بازنمایی سوگیرانه»، شبکه العربیه مبتنی بر ایدئولوژی وهابیت به گونه ای سیاست ایران هراسی و شیعه ستیزی را ترسیم و دنبال می نماید که حتی خطر ایران برای جهان عرب بیشتر از رژیم صهیونیستی است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که در فرایند عملیات روانی - رسانه ای شبکه العربیه، جمهوری اسلامی باید به عنوان نظامی سنی ستیز به تصویر کشیده شود که هیچ کاری جز قلع و قمع اهل تسنن منطقه و تسلط بر جهان عرب در قالب طرح هلال شیعی ندارد.