چهارم ابتدایی

       این پژوهش با هدف بررسی تأثیر ویژگی های درونی و بیرونی عوامل آموزشی مبتنی بر وب بر مهارت روخوانی قرآن دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی انجام شده است. پژوهش در دو بخش کیفی و کمّی انجام گرفته است. در بخش کیفی، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، ویژگی های درونی و بیرونی عوامل آموزشی مبتنی بر وب از منابع و پژوهش های مربوطه استخراج و در قالب یک الگو به تأیید متخصصان رسید. سپس به منظور بررسی تأثیر این ویژگی ها بر یادگیری دانش آموزان، از روش شبه آزمایشی با سه گروه (گروه آزمایش: 36 نفر، گروه کنترل 1: 34 و گروه کنترل 2: 35 نفر) استفاده شد. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شهر تهران تشکیل می دادند که از میان آنان 105 دانش آموز از 4 مدرسه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار و مواد پژوهش شامل چندرسانه ای های آموزشی روخوانی قرآن کریم با محتوای یکسان اما با الگوی متفاوتی از عوامل آموزشی و نیز سؤالات آزمون یادگیری بود. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس انجام گرفت. نتایج پژوهش حاکی از میانگین نمرات بیشتر گروه آزمایش نسبت به گروه های کنترل و نیز یادگیری بیشتر گروه کنترل 1 نسبت به گروه کنترل 2 بود (05/0>p)؛ بنابراین، استفاده از عوامل آموزشی دارای ویژگی های درونی(روش های آموزشی، نقش عامل آموزشی) و بیرونی (کلامی، دیداری) در محتوای چندرسانه ای آموزشی مبتنی بر وب باعث افزایش یادگیری می شود.  

کتب درسی در نظام آموزش وپرورش یکی از عناصر مهم تلقی می شود که در تحقق اهداف نظام آموزشی نقش مهم و اساسی دارند. در این پژوهش به تحلیل محتوای متن، تصاویر و فعالیت های کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹5 بر مبنای فعال و غیرفعال بودن محتوای کتاب بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است؛ و روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی در سال تحصیلی ۱۳۹5 بود. یافته های تحقیق نشان داد که ضریب درگیری متن 55/0 است که نشان می دهد متن کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی به شیوه فعالی نوشته شده است. ضریب درگیری تصاویر نیز 75/1 تعیین شد که نشان داد تصاویر کتاب، دانش آموز را درگیر در یادگیری نمی کند. همچنین در بخش تحلیل شاخص فعالیت محور بودن کتاب، ضریب درگیری 33/6 تعیین شد که نشان می دهد کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی، فعالیت محور نمی باشد.

هدف از انجام این تحقیق، بررسی تأثیر استفاده از فناوری در آموزش درس مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی است. روش پژوهش نیمه آزمایشی، از نوع پیش آزمون و پس آزمون بود. جامعه پژوهش شامل دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی شهر هشتگرد است که تعداد آنها در سال تحصیلی 99-1398 برابر با 1630 نفر بود. از میان مدارس مجهز به سیستم فناوری اطلاعات و ارتباطات، یک مدرسه و دو کلاس چهارم به روش تصادفی ساده به عنوان گروه های کنترل و آزمایش انتخاب گردید. پس از برگزاری پیش آزمون، محتوای درسی در چهار جلسه و در دو هفته با استفاده از فناوری اطلاعات (چندرسانه ای محقق ساخته) و همچنین به صورت سنتی به ترتیب برای کلاس های گروه آزمایش و گروه کنترل ارایه گردید و در نهایت، آزمون پیشرفت تحصیلی با سوال های یکسان و از پیش طراحی شده، از گروه ها به عمل آمد. جهت گردآوری داده ها از آزمون های پیشرفت تحصیلی مورد تأیید گروه های آموزشی مربوطه استفاده شد و اطلاعات حاصل با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تحلیل شد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد که کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در افزایش یادگیری درس مطالعات اجتماعی مؤثر بوده است.

توسعه فرهنگ بهداشتی، آموزش سلامت و بهداشت و ارتقاء سلامت دانش آموزان، بسیار حائظ اهمیت است، و یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه، مورد نیاز است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان توجه، به موضوع آموزش سلامت، در کتب علوم تجربی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی اجرا شد. این پژوهش، به روش توصیفی_تحلیلی بوده و با روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری، کتب علوم تجربی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی در سال تحصیلی1400_1399بود. نمونه آماری نیز برابر با جامعه آماری در نظر گرفته شد. همچنین با استفاده از فهرست وارسی از معیارهای شاخصه آموزش سلامت، با 12شاخص و 57 خرده شاخص، داده ها جمع آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون نشان داد، که از بررسی کتب علوم تجربی پایه های چهارم و پنجم ابتدایی از مجموع 208واحد شمارش شده، شاخص سلامت جسم با40مورد، بیشترین و شاخص های معلولیت و سلامت خانواده با 1مورد، کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیشترین ضریب اهمیت نیز با مقدار(172/ .)، مربوط به شاخص پیش گیری از رفتار های پر خطر و کمترین ضریب اهمیت با مقدار (0001/.) مربوط به شاخص بهداشت محیط بود. نتایج نشان داد، که میزان توجه به شاخص های آموزش سلامت، در این کتب، متفاوت است و به بعضی شاخص ها، کم توجه شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی محتوای کتب چهارم ابتدایی از منظر توجّه به تفاوت های فردی به روش تحلیل محتوای استقرایی با رویکرد کیفی-کمی با جامعه آماری برابر با نمونه (سرشماری) و واحد تحلیل متن، تصویر، فعالیت ها، جدول و نمودار انجام شد. پس از بررسی نتایج پژوهش های پیشین و محتوای کتاب های درسی این پایه و انجام فرایند کدگذاری، چک لیست محقق ساخته ای حاصل شد که شامل 8 مؤلفه و 25 شاخصه می باشد نتایج به دست آمده که به روش آنتروپی شانون انجام شد، نشان داد میزان توجّه به هر دو جنس مؤنث و مذکر در یک حدود، بیشترین میزان توجّه به ترتیب به سبک خواندن-نوشتن، مشاغل خدماتی و فرهنگ جهانی و کم ترین میزان توجّه به ترتیب به آب و هوای گرم و شرجی، رشته های ورزشی، زندگی روستایی، مشاغل بازرگانی و فرهنگ قومی تعلق گرفته است.

توجه به تربیت شهروندی در دانش آموزان، بسیار حائظ اهمیت است و یک برنامه کامل و جامع، در این زمینه، مورد نیاز است. پژوهش حاضر، با هدف بررسی میزان توجه، به موضوع تربیت شهروندی، در کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، اجرا شد. این پژوهش، توصیفی_تحلیلی بوده و با روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، در سال تحصیلی 1401_1402، بود. نمونه آماری نیز، برابر با جامعه آماری، در نظر گرفته شد. همچنین، با استفاده از فهرست وارسی از ابعاد تربیت شهروندی، با 3بعد و 28مؤلفه، داده ها، جمع آوری شدند. نتایج تحلیل محتوای آنتروپی شانون، نشان داد، که از بررسی کتب مطالعات اجتماعی پایه های سوم و چهارم ابتدایی، از مجموع 118واحد شمارش شده، بعد دانش ویژه شهروندی با 48مورد، بیشترین و بعد مهارت ویژه شهروندی با 33مورد، کمترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. بیشترین ضریب اهمیت نیز با مقدار(338 / .)، مربوط به بعد دانش ویژه شهروندی و کمترین ضریب اهمیت با مقدار (324 / .) مربوط به بعد نگرش ویژه شهروندی بود. نتایج نشان داد، که میزان توجه به ابعاد و مؤلفه های تربیت شهروندی، در این کتب، متفاوت است و به بعضی ابعاد، کم توجه شده است. همچنین به صورت متعادل و متوازن به ابعاد و مؤلفه ها اشاره نشده است. در نهایت نیز، به جهت بهبود وضع کتب مطالعات اجتماعی سوم و چهارم ابتدایی از حیث توجه به تربیت شهروندی، پیشنهاداتی بیان شد.

یکی از مسائل مهم در آموزش و پرورش که باید مورد توجه جدی قرار گیرد، تربیت اخلاقی است؛ برای اینکه آموزش و پرورش نقش مهمی در تربیت اخلاق مدار در دوران کودکی و بعد از آن ایفا می کند و باعث رشد شخصیت دانش آموزان، نگرش و آگاهی آنان می شود. هدف این پژوهش، واکاوی و تبیین مولفه های تربیت اخلاقی در کتاب هدیه های آسمان پایه ی چهارم ابتدایی بود. در این مطالعه از روش تحلیل محتوا و از روش «آنتروپی شانون» برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و جامعه پژوهش، محتوای کتاب درسی هدیه های آسمان پایه ی چهارم ابتدایی بود؛ که باتوجه به ماهیت موضوع، همه ی دروس کتاب درسی هدیه های آسمان پایه ی چهارم ابتدایی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. جهت اعتبار بخشی به دقت و صحت داده ها از روش خود بازبینی محقق استفاده شد. هم چنین با بررسی یافته های اولیه پژوهش توسط اساتید علوم تربیتی، اعتبار یافته های نهایی تایید شد. یافته های پژوهش نشان داد که در کتاب هدیه های آسمان پایه ی چهارم ابتدایی بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه دین داری (361/0) و کمترین آن ها مربوط به مولفه تفکر و تعقل (0) بود. باتوجه به یافته های پژوهش در محتوای این کتاب، به برخی از مولفه های تربیت اخلاقی کمتر توجه شده است. توجه به مولفه های اخلاقی و آموزش آن به دانش آموزان دوره ابتدایی، می تواند نگرش ها، عادت ها و رفتارهای مناسبی را در آنان ایجاد نماید و ارزش های اخلاقی و معنویت را در وجودشان نهادینه سازد.