علم سنجی

هدف: ترسیم نقشه علمی از روش های بازنمود انتشارات علمی یک حوزه از علم است. هدف این پژوهش تحلیل و ترسیم ساختار علمی مطالعات کتابداری و اطلاع رسانی در پایگاه "وب آو ساینس" است. روش پژوهش: پ ژوهش از نوع کاربردی و روش تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مقالات کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه "وب آو ساینس" طی سال های 2011 – 1993 است. ابزار گردآوری داده ها نمایه استنادی گسترش یافته علوم (SCIE) و نمایه استنادی علوم اجتماعی (SSCI) از مجموعه "وب آو ساینس" است. پس از جستجو در پایگاه "وب آو ساینس" رکوردهای بازیابی شده به حالت متن ساده وارد نرم افزار هیست سایت شد. برخی از فایل ها برای تجزیه و تحلیل بیشتر وارد نرم افزار excel شد. نقشه علمی نیز با استفاده از نرم افزار  "هیست سایت" ترسیم و خوشه های مهم تعیین شد. یافته ها: متوسط رشد تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی 0.013 درصد بوده است. مجله "کتابخانه الکترونیکی" به عنوان مجله ای که بیشترین تولیدات علمی در آن منتشر شده است، شناخته شد (233 مدرک). دانشگاه ایلینویز بیشترین سهم را در بین سازمان های تولید کننده علم حوزه مورد بررسی داراست(118 رکورد). ضریب همکاری نویسندگان در حد پایین بود (0.24 درصد). بر اساس استناد جهانی (GCS) 3 خوشه تشکیل شد. موضوع اصلی خوشه ها، بازیابی اطلاعات و رفتار اطلاع یابی (خوشه 1)، رفتار اطلاع یابی کودکان (خوشه 2)، مصورسازی علم، علم اطلاع رسانی، بازیابی اطلاعات و علم سنجی (خوشه 3) بود. نتیجه گیری: در این تحقیق مجلات مهم، نویسندگان پرکار، مؤسسه های فعال و کشورهای پیشرو در تولیدات علمی کتابداری و اطلاع رسانی مشخص شدند که می تواند الگوی مناسبی برای پژوهشگران این حوزه در داخل کشور برای ارتقای سطح کیفی و کمی تحقیقات باشد.

هدف: روانشناسی اجتماعی یکی از زیر شاخه های روانشناسی عمومی با رویکرد جامعه شناسی است که به شیوه علمی پدیده های اجتماعی مختلف را مورد مطالعه قرار می دهد. با آگاهی از وضعیت تولیدات علمی و پیشرفت های به دست آمده در حوزه روانشناسی اجتماعی می توان تصویر جامعی از وضعیت فعالیت های علمی محققان در این عرصه را نمایان ساخت. روش پژوهش: تحقیق حاضر با استفاده از شاخص های علم سنجی به بررسی وضعیت تولیدات علمی حوزه روانشناسی اجتماعی در طول 20 سال اخیر پرداخته است. داده های خام از پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس استخراج شده و از نرم افزار هیست سایت برای تجزیه و تحلیل داده ها و ترسیم نقشه تاریخ نگاشتی تولیدات علمی در این حوزه استفاده گردید. یافته ها: نتایج نشان داد طی 20 سال مورد بررسی، انتشارات علمی جهانی در زمینه روانشناسی اجتماعی از رشد نسبتاً ملایمی برخوردار بوده است. بیش از 97% از مدارک علمی منتشر شده در زمینه روانشناسی اجتماعی به زبان انگلیسی بوده و سه کشور انگلیسی زبان آمریکا، انگلستان و کانادا بیشترین مدارک علمی این حوزه را منتشر کرده اند. از نظر تعداد تولیدات علمی، دانشگاه های میشیگان، تگزاس و لس آنجلس فعال ترین مؤسسات می باشند. نتیجه گیری: ترسیم ساختار علم در این حوزه موضوعی نشان داد که در سطح استنادات محلی (ال سی اس) تعداد 3 خوشه و در سطح استنادات جهانی (جی سی اس) تعداد 4 خوشه اصلی شکل گرفته است.

هدف: تحلیل استنادی و ترسیم ساختار تولیدات علمی حوزه حقوق مالکیت فکری در سطح بین المللی در بازه زمانی 2000 تا 2010 است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نوع کاربردی و به روش تحلیل استنادی از روش های علم سنجی انجام شده است. تعداد 678 پیشینه در قالب مقاله، مقاله کنفرانس، نقد و بررسی و غیره در سال های 2000-2010 به صورت فایل های متنی از پایگاه وبگاه علوم استخراج و در رایانه شخصی ذخیره گردید. سپس با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزارهای HistCite ، ISI.exe و Excel  مورد تجزیه و تحلیل های لازم قرار گرفتند. یافته ها: متوسط نرخ رشد سالانه انتشارات حوزه حقوق مالکیت فکری طی سال های مورد بررسی در پایگاه " آی اس آی " 8/8 درصد می باشد. تولیدات علمی حوزه با مشارکت 49 کشور و به 7 زبان زنده دنیا تولید شده اند که در این میان آمریکا با تولید 219 رکورد رتبه نخست را در بین کشورها دارد و 5/97 درصد مقالات به زبان انگلیسی بودند. 512 مؤسسه علمی و دانشگاهی در تولید این مدارک همکاری داشتند که دانشگاه کلرادو با تولید 12 مقاله فعال ترین مؤسسه شناخته شد. به لحاظ موضوعی، اصلی ترین خوشه علمی حوزه در مبحث حقوق مالکیت فکری در تجارت بین الملل و روابط اقتصادی بین کشورها بوده است. نتیجه گیری: در کل 59 درصد تولیدات را 5 کشور نخست منتشر کرده اند. میانگین ضریب همکاری نویسندگان برابر با 23/0 به دست آمد که دلالت بر همکاری کم نویسندگان این حوزه دارد. با توجه به خوشه اصلی حوزه می توان گفت که اهمیت حقوق مالکیت فکری در مبحث اقتصاد به ویژه اقتصاد بین الملل جایگاه ویژه ای دارد.  

هدف: پژوهش حاضر با استفاده از شاخص های علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی به مطالعه دانشگاه تهران در تولید علم ایران در یک دوره ده ساله می پردازد. در این پژوهش از  شاخص مرکزیت شبکه های اجتماعی در ارزیابی مقالات نمایه شده دانشگاه تهران در نمایه وب آو ساینس استفاده شده است.  روش پژوهش: این پژوهش از نوع علم سنجی بوده و با استفاده از روش تحلیل هم استنادی و تحلیل شبکه ای انجام شده است و جامعه آن کلیه مقالاتی است که حداقل یک مؤلف وابسته به دانشگاه تهران داشته و بین سال های 1999 تا 2008 در وب آو ساینس نمایه شده اند. پس از جست وجو در پایگاه وب آو ساینس 4732 عنوان مقاله یافت شد و با در نظر گرفتن آستانه استنادی 900 عنوان مقاله انتخاب شد. رکوردهای بازیابی شده در فرمت متن ساده ذخیره و سپس با استفاده از نرم افزار سایت اسپیس مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: در مقالات مورد بررسی 29455 منابع مورد استناد اعضای هیأت علمی دانشگاه تهران قرار گرفت بود. که بیش از نیمی از این منابع ، منابع ایرانی می باشند. اعمال شاخص مرکزیت نشان می دهد اگرچه گنجعلی (در حوزه شیمی تجزیه) بالاترین میزان مرکزیت در شبکه هم استنادی دانشگاه تهران را داراست.  اما سایر منابع با مرکزیت بالا غیر ایرانی هستند. نتیجه گیری: در این پژوهش منابع پر استناد و منابع با مرکزیت و سیگما بالا مشخص شد. یافته ها نشان داد اگر چه بسامد استنادی می توان شاخصی برای نمایانی مقالات باشد. اما مقالاتی که مرکزیت بالاتری نسبت سایر مقالات به دست می آورند الزاماً پر استنادترین مقالات نیستند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت تولیدات علمی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی، و با استفاده از روش علم سنجی است. این پژوهش در صدد است تا به مطالعه عملکرد کمی و کیفی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم، طی سال های 2002 تا 2011 میلادی پرداخته، و مشارکت علمی آن ها در تولید علم، و هم چنین استنادکنندگان به تولیدات علمی شیمی ایران را مورد بررسی قرار داده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که تولیدات علمی حوزه شیمی کشور از رشد متوسط سالانه 76/18 درصد برخوردار بوده و بیشترین میزان تولیدات علمی به سال 2011 میلادی با 3310 تولید علمی تعلق داشته است. بررسی تولیدات علمی حوزه شیمی از نظر شاخص استناد نیز نشان می دهد که هر مدرک به طور میانگین 418/6 استناد دریافت کرده، و میانگین خود استنادی نیز 15/0 خود استنادی به ازای هر مدرک بوده است. هم چنین مطالعه استنادکنندگان به مقالات پژوهشگران کشور نشان می دهد که در مجموع 183760 پژوهشگر در قالب 88266 مقاله، 124882 بار به تولیدات پژوهشگران ایران استناد کرده اند. بیشترین استنادهای دریافتی از سوی پژوهشگران کشورهای چین، هندوستان، آمریکا، اسپانیا و ترکیه بوده است. مطالعه نقش دانشگاه های کشور در تولیدات علمی حوزه شیمی نشان می دهد که دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین تعداد تولیدات این حوزه را به خود اختصاص داده و دانشگاه رازی کرمانشاه نیز از بیشترین اثرگذاری برخوردار بوده است. از میان شاخه های گوناگون شیمی، شاخه شیمی چند رشته ای با تعداد 6462 مدرک (866/29 درصد) بیشترین سهم و شاخه شیمی کاربردی با 1533 مدرک (085/7 درصد) کمترین سهم را در تولیدات علمی پایگاه وب علوم داشته اند. نتیجه گیری: نتایج مربوط به همکاری های علمی پژوهشگران کشور نشان می دهد که پژوهشگران حوزه شیمی با پژوهشگرانی از 81 کشور دنیا مشارکت علمی داشته اند که بیشترین میزان مشارکت با پژوهشگران کشورهای کشورهای ایالات متحده، آلمان، انگلستان بوده است. هم چنین پژوهشگران حوزه شیمی کشور تولیدات علمی خود را در 452 نشریه مختلف نمایه شده در پایگاه های مختلف مؤسسه تامسون رویترز منتشر کرده اند.

هدف: این مقاله به بررسی رشد و توسعه مقالات اعضاء هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در پایگاه استنادی وب علوم می پردازدکه هدف اساسی آن شناسایی و تعیین تولیدات علمی اعضاء هیأت علمی دانشگاه باهنر است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع تحقیقات علم سنجی است که با استفاده از روش کمی و تحلیل استنادی انجام شده است. ابزارگردآوری داده ها،پایگاه استنادی وب علوم و ابزارتحلیل داده ها نرم افزار اس پی اس اس نسخه20بوده است که تحلیل های آماری آن مبتنی برآمار توصیفی است. ابتدا با استفاده از جست وجوی پیشرفته در پایگاه وب علوم کلیه رکوردهای تولید شده توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان در بازه زمانی سال های2000-2011 که در این پایگاه نمایه شده اند مورد بازیابی قرار گرفت. سپس استنادهای مربوطه با فرمت تمام متن در کامپیوتر شخصی ذخیره و در نهایت با استفاده از نرم افزار اس پس اس اس به تحلیل آماری داده ها پرداخته شد. یافته ها: میانگین رشد سالانه تولیدهای علمی دانشگاه باهنر در بازه زمانی2000-2011 رشد قابل قبولی است. به ویژه با سیر صعودی که از سال 2004 به این سو به خود گرفته است، می تواند در سال های آینده جایگاه دانشگاه شهید باهنر را در میان دانشگاه های کشور ارتقاء چشمگیری دهد. از تحلیل داده ها مشخص شد دانشکده علوم پایه در رتبه اوّل در میان دانشکده های دیگر به عنوان پرتولید ترین دانشکده دانشگاه محسوب می شود. اغلب تولیدها و استنادهای این دانشکده توسط بخش شیمی صورت گرفته است. با مشخص شدن پژوهشگران برتر دانشگاه شهید باهنر کرمان  به لحاظ شاخص های تعداد مدارک تولید شده، تعداد استنادهای دریافتی، و میانگین استناد دریافتی برای هر سند می توان گفت رشته های شیمی، مکانیک و آمار، موتور تولید علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان محسوب می شوند . نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان می دهد دانشگاه شهید باهنر در این مدت 1356 مدرک تولید نموده است. هم چنین میانگین رشد سالانه مدارک این دانشگاه 6 /33 درصد بوده است. به لحاظ تعداد مدارک تولید شده و استنادهای دریافتی محمدعلی طاهر، ایران شیخ شعاعی و احمد شیخی در مکان های نخست قرار گرفتند. تقریبا تمامی مدارک به زبان انگلیسی چاپ شده اند. با توجه به جذب اعضای هیأت علمی جدید و سرعت رشد مدارک تولید شده دانشگاه شهید باهنر می توان گفت در سال های آتی دانشگاه شهید باهنر کرمان به لحاظ تعداد مدارک، رشد چشمگیری خواهد داشت.

هدف: این پژوهش با هدف شفاف سازی و مرزبندی دامنه ی بین لغات و موضوعات حوزه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی و تحلیل توصیفی مدارک این حوزه ها نگارش شده است. روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش تحلیل محتوا می باشد. برای این منظور از نمایه استنادی علوم، رکوردهایی که در عنوان آن ها حداقل یکی از واژه های کتاب سنجی، علم سنجی و اطلاع سنجی آمده و در پایگاه دایالوگ و در محدوده ی زمانی 1973-2009 موجود است، گردآوری شد. برای ورود داده ها فایل اکسلی طراحی گردید. بدین ترتیب 36 کلیدواژه برای حوزه کتاب سنجی و برای حوزه علم سنجی و اطلاع سنجی هر کدام 19 کلیدواژه مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: طبق یافته های حاصل از تحلیل محتوا و تعیین موضوعات منحصربه فرد سه حوزه، مشخص شد که تأکید حوزه ی کتاب سنجی بر موضوعات، اطلاعات علمی و حوزه ی کتابداری است و دو حوزه ی دیگر بر اطلاعات به طور کلی و کل حوزه ها تأکید دارند. نتیجه گیری: نتیجه حاصل از بررسی موضوعات مشترک نشان داد که حوزه ی کتاب سنجی و پس از آن علم سنجی از مقوله های مشترک بیشتری با حوزه های دیگر برخوردار هستند. نتایج به دست آمده از تحلیل توصیفی انتشارات این حوزه ها روشن ساخت که بیشترین تعداد انتشارات مربوط به حوزه کتاب سنجی و کمترین آن مربوط به حوزه اطلاع سنجی می باشد. اوج انتشار مدارک کتاب سنجی در سال 2008 با 54 مدرک (معادل 1/7 درصد)، علم سنجی درسال 1994 با 29 مدرک (معادل 97/9 درصد) و اطلاع سنجی در سال 2005 با 13 مدرک (معادل 10 درصد) بوده است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان هم تألیفی پژوهشگران ایرانی در حوزه روانشناسی در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در سال های 1390-1386 بود. روش پژوهش: در پژوهش حاضر از روش توصیفی - تحلیلی با استفاده از ابزارهای علم سنجی استفاده شده است. ابزار پژوهش پایگاه استنادی علوم جهان اسلام است. جهت درون دهی داده ها و انجام محاسبه ها از نرم افزار اکسل استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه مقاله های نمایه شده در حوزه روانشناسی، در بازه زمانی 1390-1386 است که در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه شده است. در این پژوهش شاخص همکاری، درجه همکاری و ضریب همکاری برای رشته روانشناسی محاسبه شده است. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که مدارک چهار نویسنده ای با نرخ رشد 32/0، دارای بیشترین رشد در میان مدارک با سایر الگوهای هم تألیفی بوده اند. ضریب مشارکت پژوهشگران در دوره مورد مطالعه برابر با 54/0 و بیشترین ضریب همکاری مربوط به سال 1390 برابر با 59/0 ، میانگین درجه همکاری در سال های بررسی شده برابر 83/0 بوده است. نتیجه گیری: در مجموع از پژوهش حاضر استنباط می شود که پژوهشگران روانشناسی تمایل به تولید مقاله های چند نویسنده ای دارند؛ به طوری که با وجود افزایش و رشد مقاله های روانشناسی، مقاله ها و مدارک یک نویسنده در بیشتر سال ها کاهش یافته است.

هدف : پژوهش حاضر در نظر دارد به اهمیت مبحث کتابدار داده ها و نقش آن در حوزه علم سنجی و سایر زمینه های مرتبط بپردازد. روش پژوهش:   این مقاله از نوع گردآوری است و با روش پژوهش اسنادی به شیوه بررسی متون انجام شده است. یافته ها: کتابدار داده دارای مهارت های منحصربه فردی همچون مدیریت دسترسی، سواد داده، مجموعه سازی، نظارت دیجیتال، پشتیبانی انتشار و توسعه سیاست است. از طرفی نگهداری و بایگانی داده ها، فناوری های رایانه ای، ارزیابی علم و فناوری، ارتباطات علمی و مدیریت داده پژوهش، به صورت مشترک از جمله مهارت های کتابدار یا مشاور داده، کتابدار سیستم، علم سنج و یا مدیران محسوب می شوند. نتیجه گیری: با ظهور کتابدار داده، فرصت های شغلی جدیدی برای کتابداران  ایجاد شده است. در آسیا مبحث کتابدار داده هنوز ناشناخته است و لازمه بهره برداری مناسب از آن، ارائه تعریف و تدوین درس در دانشگاه ها، گسترش دامنه کاریابی فارغ التحصیلان و در ادامه ایجاد ردیف های شغلی در مراکز گوناگون است.

 هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی آینده پژوهی سهم تولیدات علمی ایران و امریکا از کل تولیدات علمی جهان است. روش پژوهش: مطالعه حاضر، با روش علم سنجی انجام شده است. منبع جستجو داده ها،پایگاه های Wos,scopus است. بازه زمانی،سال های 1995 تا 2020 است. برای پیش بینی زمان از تابع خطی Linear و Logarithmic و ضرایب رگرسیونی استفاده شد. یافته ها: سهم ایران از تولیدات علمی جهان، در 1995 در wos و scopus به ترتیب ،4/00 و 5/00 و  در 2020 در هر دو پایگاه 2/2 است، متوسط نرخ رشد 215% است؛ سهم آمریکا در Wos و scopus در 1995 به ترتیب، 2/35 و 8/30 درصد و در 2020 در wos و scopus برابر با 4/24 و 4/20 است، متوسط نرخ رشد، به ترتیب باکاهش 31%.- و 34% -است.  نتیجه گیری : سهم تولید علمی ایران و آمریکا با گذشت زمان در حال همگرایی شدن است ، یعنی سهم کشور آمریکا در حال کاهش و کشور ایران رو به افزیش است. این همگرایی شدن، در نتیجه افت شدید تولیدات علمی آمریکا به نسبت رشد تولیدات ایران سریع اتفاق می افتد.  با تداوم همین روند، در scopus در سال 2058 و wos 2061  میلادی سهم دو کشور برابر می شوند.

هدف از این مقاله، مطالعه و تحلیل مسیر روند رشد تولیدات علمی در زمینه "سواد رسانه ای" در پایگاه استنادی "وب.آو.ساینس" است. روش این تحقیق، فراتحلیل از نوع "علم سنجی" است. جامعه آماری تحقیق، کلیه اسناد علمی تولید شده در پایگاه استنادی "وب.آو.ساینس"در بازه زمانی 1970 تا 2019 بوده است. نمونه تحقیق، در مرحله اول، 1671 سند علمی است که با موضوع "سواد رسانه ای" در این پایگاه استنادی منتشر شده اند. در مرحله دوم، از بین 1671 سند علمی، 642 سند علمی که کلیدواژه "سواد رسانه ای" در عنوان خود داشته اند، با هدف تحلیل مفهوم پردازی های صورت گرفته در آنها مورد مطالعه قرار گرفته اند.در یک دهه اخیر، موضوع "سواد رسانه ای" توجه زیادی در حوزه ها و رشته های مختلف دانشگاهی به خود جلب است. با این همه و به رغم گستردگی مفهوم پردازی های صورت گرفته، توجه کمتری به انجام فراتحلیل از نوع علم سنجی در این زمینه صورت گرفته است.نتایج این تحقیق نشان می دهد که توزیع جغرافیایی و زبانی تولید علمی در زمینه "سواد رسانه ای" به صورت ملموسی ناهمگن و به سمت کشورهای پیشرفته غربی جهت دار است. به لحاظ کیفی، موضوع "جوانان"، "آموزش"، "رفتار" و "تلویزیون" مهمترین محورهای مفهوم پردازی و مبنای تحقیقات تجربی در این زمینه بوده است. همچنین کشورهای درحال توسعه، به رغم مسایل مبتلا به، با توجه به فقدان حضورشان در شبکه بین المللی تحقیق و توسعه در این حوزه، نقش کمتری در گسترش ادبیات مربوط به "سواد رسانه ای" داشته اند.

هدف از این پژوهش، تعیین میزان همکاری های علمی بین ایران و کشورهای هم جوار در تألیف مشترک مقاله های منتشر شده مجلات ISI در سال های 1990 2007 است. در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی با استفاده از ابزارهای علم سنجی استفاده شده است. شاخص تألیف مشترک برای سنجش میزان همکاری شده استفاده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیش ترین همکاری های علمی ایران در میان کشورهای هم جوار با کشورهای روسیه، ترکیه، و پاکستان است. بیش ترین همکاری ها در حوزه های موضوعی فیزیک، زیست شناسی و شیمی صورت گرفته است. مقاله های مشترک در مجله هایی منتشر شده اند که ضریب تأثیر بالایی دارند. میزان همکاری های علمی در بازه زمانی پژوهش از سیر صعودی برخوردار است. دانشگاه های صنعتی شریف، شهید بهشتی و تهران از میان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی کشور بیش ترین همکاری را با کشورهای مجاور هستند. میزان تولیدات علمی هر کشور با میزان همکاری های علمی آن کشور از همبستگی بالایی برخوردار است. این پژوهش نشان می دهد که به نظر می رسد روابط سیاسی بین کشورها، در شکل گیری همکاری ها مؤثر باشد؛ ولی علایق فرهنگی مشترک از قبیل دین و مذهب در شکل گیری همکاری ها نقش قابل توجهی نداشته باشد، هرچند تأثیر زبان مشترک در شکل گیری همکاری ها تا حدودی قابل مشاهده است.

  تحقیق حاضر به بررسی عوامل مؤثر بر ضریب تأثیر1 نشریات حوزه اقتصاد مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات وفنّاوری می پردازد. نوع تحقیق، علم سنجی است که با استفاده از روش های پیمایشی، تحلیل استنادی و کتابخانه ای به انجام رسیده است. داده های تحقیق با استفاده از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام «آی. اس. سی.»2 ، پرسشنامه و تورق نشریات مورد مطالعه گردآوری شده است. متغیرهای مستقل تحقیق شامل خوداستنادی، هم آیندی مؤلفان، کیفیت مقالات، شهرت، تأخیر در انتشار به موقع، نسبت مقالات مروری، قیمت، میزان رد مقالات و دسترسی آزاد است. ضریب تأثیرنشریات مورد مطالعه، متغیر وابسته تحقیق را تشکیل می دهد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که عوامل خوداستنادی، کیفیت مقالات، هم آیندی مؤلفان، تأخیر در انتشار به موقع، نسبت مقالات مروری و میزان رد مقالات، رابطه معنی داری با ضریب تأثیرنشریات دارند. از سوی دیگر، عوامل شهرت و قیمت رابطه معنی داری با ضریب تأثیرنشریات ندارند. همچنین، دسترسی آزاد تغییر معنی داری در ضریب تأثیرنشریات مورد مطالعه ایجاد نکرده است. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان می دهد که در تأثیر هم زمان متغیرهای مستقل تحقیق بر ضریب تأثیر ، عوامل میزان رد مقالات، خوداستنادی، کیفیت، هم آیندی مؤلفان، نسبت مقالات مروری و تأخیر در انتشار، به ترتیب بر ضریب تأثیر نشریات اثر می گذارند.     کلیدواژه ها : ایران، ضریب تأثیر، علم سنجی، نشریات اقتصاد، وزارت علوم

سنجش و مقایسه کمّی و کیفی انتشارات علمی دانشگاه ها از شیوه های بسیار مفید ارزیابی نسبی تولیدات علمی بر مبنای امکانات و فرصت های موجود است. در نظام های رتبه بندی مختلف، ارزیابی تولیدات علمی بر مبنای شاخص های مختلفی صورت می گیرد که آگاهی از این شاخص ها و بررسی نقاط قوت و ضعف دانشگاه ها با توجه به این شاخص ها، جهت دهنده بسیار خوبی برای رسیدن به جایگاهی برتر و بهتر است. در این تحقیق سعی شده با استفاده از روش های تحلیل واریانس چندمتغیره، وجود یا عدم وجود تفاوت جایگاه دانشگاه های ایران با دانشگاه های برتر جهان در نظام رتبه بندی لیدن بررسی و عوامل مؤثر بر دلایل این تفاوت ها به کمک تحلیل تشخیصی مشخص گردد. برای تحقق این امر، دانشگاه های موجود در رتبه بندی پایگاه Web of Science که در  سال های 2013-2010 دارای تولید علمی بودند مورد بررسی قرار گرفته اند. به این صورت که 13 دانشگاه ایرانی موجود در نظام رتبه بندی لیدن به عنوان گروه یک، 25 دانشگاه هم رتبه با دانشگاه های ایران در این نظام به عنوان گروه دو و 25 دانشگاه برتر این نظام هم در گروه سه قرار گرفتند. با توجه به نتایج بدست آمده هر یک از شاخص های تعداد مقالات، تعداد کل استنادات، تعداد کل استنادات بر اساس رشته و سال، تعداد استناد 1%، سهم انتشارات مشترک داخلی، سهم انتشارات مشترک فاصله طولانی، میانگین استنادات بر اساس رشته و سال باعث شده است دانشگاه های برتر ایران در جایگاهی پائین تر از دانشگاه های برتر جهان قرار گیرند. همچنین ترکیب عواملی همچون تعداد و سهم انتشارات مشترک بین المللی، تعداد انتشارات مشترک فاصله کوتاه، تعداد انتشارات مشترک فاصله طولانی، سهم استناد 1%، سهم انتشارات مشترک بین المللی، سهم انتشارات مشترک صنعت، سهم انتشارات مشترک فاصله کوتاه، سهم انتشارات مشترک فاصله طولانی باعث ایجاد تمایز بین این دو گروه از دانشگاه ها شده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل هم رخدادی واژگان و ترسیم نقشه علمی پژوهش های با محوریت مدرسه است. روش پژوهش: این پژوهش کاربردی، توصیفی/ تحلیلی، و مبتنی بر تکنیک علم سنجی بود. جامعه آماری، مقالات نمایه شده در پایگاه های اس.آی.دی، پرتال جامع علوم انسانی، مگیران، و اریک، در بازه زمانی ۹ ساله ۱۳۹۹-۱۳۹۱ (۲۰۱۲-۲۰۲۰)، با جست وجوی کلیدواژه «مدرسه» بود. در بخشی از پژوهش از کل جامعه و در قسمتی دیگر از قانون پراکندگی برادفورد برای نمونه گیری استفاده شد. همچنین به وسیله نرم افزارهای راور- ماتریس و وی.اُ.اس ویوور به ترتیب نمودارهای ماتریس هم رخدادی و نقشه علمی تهیه شد. یافته ها: در جست وجوی کلیدواژه «مدرسه» در پایگاه های مذکور، ۴۳۹۰ مقاله فارسی (۱۳۹۹-۱۳۹۱) و ۱۴۳۱۳ مقاله انگلیسی (۲۰۱۲-۲۰۲۰)؛ و نیز ۱۷۱۲ واژه فارسی، و ۳۵۶۳ واژه انگلیسی یافت شد. براساس یافته های حاصله بیشترین نرخ رشد پژوهش های فارسی با محوریت مدرسه در سال های ۱۳۹۸ (42/16٪) و ۱۳۹۷ (٪33/14)، و در انگلیسی سال ۲۰۱۲ (09/20٪) بود. بیشترین این مقالات مربوط به حوزه های «روانشناسی» و «آموزش و پرورش» بود. همچنین بالاترین نرخ هم رخدادی واژگان با کلمه مدرسه، متعلق به واژه های «تفکر انتقادی- ذهن» در مقالات فارسی و «دانش آموزان- مدارس»، در مقالات انگلیسی بود. نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل تحولات «مدرسه» در سطوح ملی و بین المللی نشان داد، طی سال های اخیر پژوهش های بسیاری به این مفهوم پرداخته اند. بررسی میزان انتشار پژوهش ها و نیز واژگان هم رخداد با «مدرسه» حاکی از آن است که این مفهوم به طور تلویحی در بطن حوزه های مطالعاتی مختلف وجود دارد، به نظر می رسد لازم است «مدرسه» به جای بررسی در حوزه های مطالعاتی پراکنده، در یک حوزه تخصصی مورد پژوهش قرار گیرد.

مقدمه: تحلیل هم واژگانی یکی از انواع تحلیل های هم رخدادی به شمار می رود و از روش های مهم کتاب سنجی بوده که برای نگاشت رابطه میان مفاهیم، اندیشه ها و مشکلات در علوم پایه و علوم اجتماعی به کار می رود. هدف پژوهش: مطالعه علم سنجی پژوهش های علمی در حوزه جغرافیای کوچ نشینی موضوعی است که تابه حال به آن پرداخته نشده است؛ بنابراین تحلیل جریان علمی جغرافیای کوچ نشینی می تواند نقش اساسی در شناسایی حوزه های مهم پژوهشی ایفا کند. روش شناسی تحقیق: اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻧﻮع ﮐﺎرﺑﺮدی اﺳﺖ و ﺑﻪ روش ﭘﯿﻤﺎﯾﺸﯽ-ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و ﺑﺎ روﯾﮑﺮد علم سنجی به صورت تحلیل هم واژگانی پژوهش های مرتبط با جغرافیای کوچ نشینی در کل شبکه استفاده شده است. در این تحقیق از ترسیم نقشه علمی به عنوان یکی از شیوه های کارآمد برای نمایش بهینه و موجود وضعیت علم برای واکاوی پژوهش های علمی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش: به روش تمام شماری، فراداده های اسناد مرتبط موجود در پایگاه علمی ساینس دایرکت از سال 1999 الی سال 2022 میلادی آمارگیری شدند و گزینه های غیر مرتبط فیلتر شدند. در بازه زمانی تعریف شده (23 سال) تعداد تولیدات این حوزه در جهان شامل 12684 مدرک بود که داده ها ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﯿﻠﺪ ﻋﻨﻮان و ﺑﺎ وارد ﮐﺮدن ﮐﻠﯿﺪ واژه «Nomadic» در ﻧﻮار ﺟﺴﺘﺠﻮی ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻣﺬﮐﻮر جمع آوری شدند. یافته ها و بحث: از لحاظ نوع مقاله تعداد 2 گروه مقاله پژوهشی و مروری، از لحاظ عنوان تعداد 11 عنوان نشریه در 6 حوزه موضوعی در فاصله سال های 2022- 1999 با تعداد 771 نتیجه، شناسایی شده و جهت فراخوانی و تحلیل علم سنجی در محیط نرم افزار VOSviewer ذخیره گردید. نتایج: دامداری، تغییرات اقلیمی، هولوسن و بوم شناسی سیاسی کلیدواژه های پربسامد  در  در بازه زمانی 2020- 1999 هستند.  از سال 2016 کلیدواژه تغییرات اقلیمی واژه نوظهور و برجسته ای است که با واژگان کشاورزی، تعارض، انعطاف پذیری و فرهنگ، هم پیوندی خاصی ایجاد کرده است. در نهایت تعداد 9 نقشه چگال و متراکم ﭘﮋوﻫﺸﯽ ﮐﻪ ﻣﺮور واژﮔﺎن ﮐﻠﯿﺪی ﻫﺴﺘﻪ آن می تواند راﻫﻨﻤﺎﯽ پرارزش ﺑﺮای مطالعات مربوط به کوچ نشینی در آینده ﺑﺎﺷﺪ.

مقدمه: J. E. Hirsch شاخصی را با نام h-Index به حوزه علم سنجی معرفی کرد که نشان دهنده کیفیت بهره وری علمی واقعی از انتشارات یک پژوهشگر است که معادل عامل تأثیر(Impact Factor)برای پژوهشگران به شمار می آید. روش بررسی: پژوهش های انجام شده بیانگر آن است که پایگاه های استنادی، نمره h متفاوتی را برای هر پژوهشگر ارائه می دهند و نیز h پژوهشگران در حوزه های مختلف علمی تفاوت دارد. با وجود مزایای بسیار h-Index، معایب آن موجب ارائه شاخص های مکمل برای آن از جمله m، r، g شده است. نتیجه گیری: نقطه قوت h-Index، کاربرد بالقوه آن در ارزیابی مقالات در سطح خرد است که مکمل شاخص های دیگر کتاب سنجی موجود است. این شاخص به همراه دیگر شاخص های مکمل می تواند معیار مناسبی برای ارتقاء درجه علمی پژوهشگران و دانشمندان و اعضاء یک گروه علمی باشد.

مقدمه: امروزه پژوهش به عنوان یکی از اساسی ترین زیر ساخت های توسعه و پیشرفت کشور ها محسوب می شود. پژوهش های هدفمند علاوه بر پاسخگویی به نیازهای جامعه از انجام پژوهش های تکراری و اتلاف وقت، منابع و انرژی جلوگیری می کنند و اگر به تولید اطلاعات علمی منجر شود می تواند به عنوان یکی از شاخص های رشد و توسعه یافتگی جوامع تلقی شود.[1] اهمیت تولید اطلاعات علمی و نقش انکار ناپذیر آن در توسعه پایدار تا بدان حد است که بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا حجم عظیمی از سرمایه های ملی خود را صرف توسعه پژوهش و مؤسسات پژوهشی می نمایند. علاوه بر این، افزایش گرایش عموم به فعالیت های علمی که منجر به تولید اطلاعات علمی می شوند، نشان از اهمیت اطلاعات علمی در توسعه و پیشرفت کشورها دارد. ایجاد رشته ای به نام "علم سنجی" در دهه هفتاد میلادی نیز مؤید همین نکته است.[2] یکی از رسالت ها و فعالیت های دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی تسهیل و گسترش فرایند تولید اطلاعات و انجام پژوهش مبتنی بر نیازهای اساسی جامعه می باشد.[3،4] ارزشیابی کمّی یافته های علمی حاصل از فعالیت های پژوهشی، مسئولان و برنامه ریزان را یاری می نماید تا بتوانند با هزینه کمتر، بیشترین استفاده را از منابع مالی و انسانی برده و از آن در بهینه سازی ساختار اقتصادی اجتماعی کشور بهره جویند. علم سنجی از جمله راه کارهایی است که می تواند به توازن بودجه و هزینه های اقتصادی کمک کرده و از این طریق، کارایی تحقیقات را افزایش دهد. علاوه بر این، بررسی تولید علم، ابزار مناسبی برای سیاست گزاری و برنامه ریزی صحیح و شناخت وضعیت گذشته فراهم آورده و موجب هدفدار کردن حرکت های علمی و تعیین اولویت های پژوهشی و در کنار آن منجر به شناسایی نقاط ضعف و کمبودهای موجود در تولید اطلاعات علمی می شود. امروزه بررسی کمی برونداد علمی به ویژه مقالات پژوهشی یکی از مهمترین شاخص های پژوهش و تولید علم شناخته می شود. یکی از کارامد ترین شیوه های بررسی برونداد علمی و بالطبع وضعیت کلی پژوهش، استفاده از مطالعات علم سنجی با بررسی مقالات نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر است. در این نوع از مطالعات، اندازه گیری کمی تولیدات علمی می تواند تا حدودی مشخص کند که فراوانی پژوهش های هر کشور، هر نهاد، هر رشته علمی و هر فرد و روند آن چگونه است، پژوهشگران چه زمینه ها و سؤالاتی را برای پژوهش خود بر می گزینند و چه زمینه ها و چه سؤالاتی مورد غفلت واقع می شود، پژوهش ها را چه کسانی، چه نهاد هایی و در چه مراکزی انجام می دهند، این پژوهش ها از نظر مالی چقدر حمایت می شوند و اثرگذاری آن ها بر محیط های علمی چگونه است.[5] از آنجا که سالانه سهم گسترده ای از بودجه پژوهشی کشور به مؤسسات و مراکز پژوهشی اختصاص می یابد، بررسی و تحلیل مستمر فعالیت های پژوهشی این مؤسسات می تواند یکی از گام های مهم در شناسایی نیازهای اساسی کشور تلقی شود که در جهت دهی و تعریف پژوهش های آتی نقشی محوری دارد. با توجه به کاربردهای روزافزون علم سنجی در ارزیابی و سنجش تولیدات علمی پژوهشگران، هدف از مطالعه حاضر سنجش تولیدات علم انستیتو پاستور ایران، به عنوان یکی از بزرگ ترین و با سابقه ترین مؤسسات تحقیقاتی مستقل در حوزه علوم پزشکی کشور، با استفاده از روش علم سنجی در طول 36 سال گذشته (1973-2009 میلادی) می باشد. روش کار پژوهش حاضر با استفاده از روش های علم سنجی انجام شده است. منبع گردآوری داده ها پایگاه اطلاعاتیScience Citation Index Expanded (SCIE) است. این پایگاه توسط مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) عرضه می شود و یکی از پایگاه های مهم در مطالعات علم سنجی به شمار می آید. جامعه این پ ژوهش عبارت است از کلیه مقالات نمایه شده در پایگاه استنادی SCIE در حوزه های علوم پزشکی از ابتدا تا پایان سال 2009 میلادی که وابستگی سازمانی نویسندگان آن ها انستیتو پاستور ایران ذکر شده است. برای استخراج مدارک نمایه شده از ایران در حوزه های پزشکی از نام ایران و انستیتو پاستور در فیلد address استفاده شد. بعد از محدود کردن زمان، با استفاده از بخش subject area، هر حوزه پزشکی انتخاب و رکورد های مربوط به هر حوزه در فایل شخصی ذخیره گردید. جمع آوری اطلاعات در محیط اینترنت و از طریق رابط وب آو ساینس(Web Of Science(WOS)) انجام گرفت. داده های تحقیق پس از استخراج از پایگاه SCIE وارد نرم افزارHistcite گردید. در انتها برای عملیات آمار توصیفی و تحلیلی از نرم افزار های2007 Excel و SPSS 17 استفاده شد.

مقدمه: هدف اصلی این پژوهش بررسی تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی است که مقالات خود را پیرامون موضوع ایدز در مجلات و منابع دارای ضریب تأثیر نمایه شده در پایگاه وب علوم منتشر نمودند. روش کار: با استفاده از روش علم سنجی میزان انتشارات علمی تولید شده توسط پژوهشگران ایرانی در زمینه ایدز در پایگاه وب علوم(Web of Science( طی سال های 2000 تا 2010 مورد بررسی قرار گرفته است. 336 مدرکی که در تألیف آن ها حداقل یک نویسنده وابسته به سازمان های ایرانی مشارکت داشته اند شناسایی شد. یافته ها: روند تولیدات علمی پژوهشگران ایران از سیر صعودی با نرخ رشد سالیانه 30 درصد برخوردار بوده است. پژوهشگران ایرانی با همکارانی از 22 کشور جهان مشارکت علمی دارند و بیشترین هم تألیفی بین المللی با کشور آمریکا انجام گرفته است. دانشگاه علوم پزشکی تهران یک پنجم از تولیدات علمی را در میان سازمان های داخلی به خود اختصاص داده است. بیشترین تحقیقات انجام گرفته در ایران متعلق به زیر موضوع بیماری های عفونی است. 35 درصد مجلاتی که پژوهشگران ایرانی مقالات خود را درآن ها به چاپ رسانده اند متعلق به کشور آمریکا است، اما دراین میان مجلهHEPATITIS MONTHLY بیشترین مقالات پژوهشگران ایرانی را منتشر نموده است. بحث: سهم انتشارات ایران در مقابل انتشارات کشورهای جهان از حرکتی رو به جلو برخوردار بوده و هم تألیفی بین المللی در انتشارات پژوهشگران ایرانی قابل تقدیر است.

مقدمه: امروزه مجلات علمی معتبر به عنوان موتور محرک تاثیرگذار بر توسعه جوامع شناخته شده اند. در این بین ارتباط علمی به عنوان مهم ترین و موثرترین ابزار برای توسعه علم و دانش در جامعه اطلاعاتی به شمار می رود. از آن جا که فصلنامه مدیریت سلامت دومین نشریه برتر(طی سنوات مورد بررسی) دراتخاذ ضریب تاثیر در حوزه نشریات علوم پزشکی می باشد پژوهش حاضر با نگاه علم سنجی به بررسی و مصورسازی شبکه های همکاری علمی پژوهشگران این فصلنامه می پردازد. روش ها: پژوهش حاضر، علم سنجی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش شامل 165 مقاله ای است که در سال های 1392 تا 1396 در نشریه مدیریت سلامت منتشر شده است. ترسیم و تحلیل شبکه های هم نویسندگی، با استفاده از نرم افزار تحلیل شبکه های اجتماعی یو.سی.آی.نت و همچنین، ترسیم نقشه های چگالی با کمک نرم افزار وی.او.اس.ویوور انجام شد. یافته ها: در مبحث مشارکت علمی، پژوهشگران فصلنامه تمایل زیادی به مشارکت گروهی داشته و همکاری علمی در این فصلنامه بالا بوده است. بیشترین میزان چگالی در شبکه هم تالیفی نویسندگان فصلنامه مذکور به رضاپور، سیدین، باقری فرادنبه، ابوالقاسم گرجی و نورایی مطلق اختصاص داشت. بررسی شبکه هم نویسندگی دانشگاه ها و موسسات همکار نشان داد که دانشگاه علوم پزشکی ایران ، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه شهید بهشتی به عنوان قطب شبکه شناخته می شوند. نتیجه گیری: مشارکت گروهی در فصلنامه مدیریت سلامت از سطح بالایی برخوردار بوده و 94 درصد از مقالات مجله به صورت مشارکت گروهی است. این امر بیانگر افزایش تمایل نویسندگان به تولید مدارک مشارکتی بوده است.