سواد رسانه های اجتماعی

با پیشرفت رسانه های جدید ارتباطی از قبیل رسانه های اجتماعی، در تکمیل مبحث سواد رسانه ای، مباحث جدیدی ازجمله سواد رسانه های اجتماعی مطرح شده اند. این سواد شامل اطلاعات آغازین درباره قابلیت ها، فرصت ها و روش به کار گیری این رسانه ها و آسیب های احتمالی و نحوه مقابله با آنهاست. شهروندان تنها با فراگیری سواد رسانه های اجتماعی می توانند استفادة مناسبی از ابزارهای این نوع رسانه داشته باشند. ترویج و آموزش سواد رسانه ای، چه در قالب نظام آموزشی رسمی کشور و چه سایر روش ها، نیازمند بهره گیری از یک مدل مفهومی است  تا بتوان میزان اثربخشی این مداخله ها را سنجید. موضوع مهمی که در این بین وجود دارد این است که برنامه ها و مداخله های آموزشی ارتقاء سواد رسانه های اجتماعی با چه الگو و معیارهایی باید طراحی شوند که قابلیت پایش اثربخشی این مداخله ها وجود داشته باشد. مقالة حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای، مرور بر مفاهیم و ارزیابی مدل های رایج سواد رسانه های نوین و اجتماعی، چارچوب شناختی پیشنهادی سواد رسانه های اجتماعی را که مناسب برای طراحی و سنجش میزان اثربخشی مداخله های سواد رسانه های اجتماعی است، معرفی و تشریح می کند

هدف: تعیین میزان سواد رسانه های اجتماعی کتابداران و کاربران سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و تأثیر استفاده از آن بر بهبود ارائه خدمات. روش شناسی: پژوهش توصیفی-تحلیلی به روش پیمایشی روی 355 نفر متشکل از 159 کتابدار و 196 کاربر فعال سازمان اسناد و کتابخانه ملی انجام شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگرساخته و برای تجزیه و تحلیل آن از آمار توصیفی میانگین و استنباطی ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزارهای اس پی اس اس و اکسل استفاده شد. یافته ها: بیشتر کتابداران (6/51%) و کاربران (9/67%) رسانه های اجتماعی را خود فراگرفته اند. کتابداران، کمتر از نیمی از توانایی های سواد رسانه های اجتماعی ازجمله اخلاق رسانه های اجتماعی (میانگین 63/3) و رعایت حق مؤلف (میانگین 36/3) را دارند؛ اما درکل، سواد رسانه های اجتماعی آنها مطلوب نیست. کاربران به جز توانایی دفاع (میانگین 86/2) سایر توانایی ها را در حد مطلوب دارند. درمجموع، سواد رسانه های اجتماعی آنها وضعیت مطلوب تری نسبت به کتابداران دارد. کاربران (میانگین 14/4) استفاده از رسانه های اجتماعی را برای بهبود خدمات مؤثرتر از کتابداران (میانگین 72/3) می دانند. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت رسانه های اجتماعی برای کتابخانه و تأثیر افزایش میزان سواد رسانه های اجتماعی کتابداران بر دیدگاه بهترشان در استفاده از این رسانه ها برای بهبود ارائه خدمات، تلاش برای فراگیری این نوع سواد، ایجاد واحد آموزشی دانشگاهی و حرفه ای، و تهیه و تدوین بروشورهای خودآموز مناسب پیشنهاد می شود.