فضاهای بی دفاع شهری

احساس امنیت در فضاهای شهری جزو مسائل مهم زندگی شهری بوده و در صورتی که فضای شهری احساس ترس و ناامنی را در شهروندان القاء کند، تبدیل به فضای بیدفاع می شود. بعضی از فضاهای شهری برای تمام شهروندان میتواند القاء کننده ترس و ناامنی باشد. در این میان احساس ترس در فضاهای شهری برای زنان بیشتر از مردان است. نگرش زنان به فضاهای شهری، متفاوت از نگرش مردان بوده و فضاهای ناامن برای زنان تعریف شده و ویژگیهای خاصی را دارد. مقاله حاضر قصد دارد نگرش دانشجویان دختر دانشگاه تبریز را نسبت به فضاهای ناامن و بیدفاع شهر مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. پژوهش از نوع توصیفی – تحلیلی است که دادههای آن از طریق پرسش نامه به دست آمده. جامعه آماری دانشجویان دختر دانشگاه تبریز بوده و تعداد نمونه مورد مطالعه 100 نفر از دانشجویان دختر بودند که به صورت تصادفی انتخاب شدند. تحلیل آماری یافتههای حاصل از پرسش نامه در محیط نرم افزار SPSS و با کمک تحلیل آنوا، آزمون تی تک متغیره، آزمون همبستگی کندال و اسپیرمن صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد که فضاهای شهری کم نور، تاریک، دورافتاده، باریک، فضاهای نیمه کاره و خلوت القاءکننده ترس در زنان هستند و از طرفی بین احساس ترس و سطح تحصیلات رابطه معکوس وجود دارد؛ یعنی افزایش تحصیلات سبب کاهش القای ترس در بین زنان میشود.

در فرایند شکل گیری و بروز رفتار های خشونت آمیز عوامل متعددی نقش دارند. از جمله مهم ترین آنها فضا های، بی دفاع هستند. فضا های بی دفاع شهری از جمله فضا هایی هستند که به دلیل ویژگی های کالبدی و اجتماعی، فرصت بزهکاری و خشونت در آنها بالاست. در این راستا در این مطالعه به بررسی نقش فضا های بی دفاع شهری در وقوع جرم با تأکید بر پارک های منطقه 9 مشهد پرداخته شده است. روش تحقیق در این مطالعه، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است. جامعه آماری کل منطقه 9 مشهد را شامل می شود که بر اساس فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان جامعه نمونه مشخص شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به وسیله نرم افزار SPSS و مدل وایکور انجام گرفته شده است. نتایج تحقیق نشان داد که، در تمامی شاخص های مطرح شده سطح معناداری به دست آمده 000/0 است که نشان دهنده رابطه معنادار و مثبت بین عوامل موثر در کاهش امنیت در پارک ها و افزایش میزان جرم است. و همچنین نتایج حاصل از مدل VIKOR نشان داد که، پارک وکیل آباد با Q به دست آمده (1) در رتبه اول و پارک وفا با Q به دست آمده (0.000)، در رتبه های آخر قرار می گیرد.

امروزه توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روش های ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت های اساسی حرفه مندان و نظریه پردازان شهری تبدیل شده است. جدای از اثرات اجتماعی و فرهنگی ناشی از برنامه ریزی و طراحی محیط های امن شهری بر الگوهای رفتار شهروندی و بهبود کیفیت محیطی نواحی سکونتی، تبیین ویژگی ها و اثرات مترتّب بر نقش کالبدی شهر بر کاهش جرائم شهری و یا کاستن از وقوع جرم، موضوع مستقل و با اهمیتی است که در قالب نظریه های نوین شهرسازی و برنامه ریزی شهری بدان اشاره می شود؛ بنابراین توجه به نقش کالبدی شهر (برنامه ریزی و طراحی شهری) در کاهش و پیشگیری از جرائم شهری اهمیت اساسی دارد و بایستی مفاهیم، اصول، پارادایم ها و راهبردهای مربوط به آن، مورداشاره قرار گیرد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل مفاهیم و اصول مرتبط با رویکرد ایمن سازی فضاهای بی دفاع شهری برای پیشگیری از وقوع جرائم با تأکید بر طراحی محیطی در شهر یاسوج است و روش آن، توصیفی-تحلیلی است که برای تدوین راهبردهای منفعل سازی کانون های جرم خیز و تشریح قوت ها، فرصت ها، آرمان ها و نتایج از تکنیک SOAR استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که توجه به اصول و شاخص های طراحی بهینه محیطی از جمله نظارت شهرداری بر تأسیسات و امکانات، توزیع متعادل کاربری ها، توجه به کاربری اراضی شهر و مکان یابی کاربری ها، سازگاری کاربری های شهری، استفاده از دوربین های مداربسته و روشنایی فضاهای شهری و ... می تواند در کاهش وقوع جرائم و ایمن سازی فضاهای بی دفاع نقش بسزایی ایفا کند؛ و در نهایت متناسب با تکنیک SOAR در ایمن سازی و طراحی فضاهای بی دفاع شهری، (۴۰) راهبرد ارائه شده است.

امروزه توجه به مفهوم امنیت شهروندان و روشهای ارتقاء آن، به عنوان یکی از اولویت های اساسی حرفه مندان و تئوری پردازان شهری تبدیل شده است. جدای از اثرات اجتماعی و فرهنگی ناشی از برنامه ریزی و طراحی محیط های امن شهری بر الگوهای رفتار شهروندی و بهبود کیفیت محیطی نواحی سکونتی، تبیین ویژگیها و اثرات مترتّب بر نقش کالبدی شهر بر کاهش جرایم شهری و یا کاستن از وقوع جرم، موضوع مستقل و با اهمیتی است که در قالب تئوریهای نوین شهرسازی بدان اشاره می شود. بنابراین توجه به نقش کالبدی شهر (برنامه ریزی و طراحی شهری) در کاهش و پیشگیری از جرایم شهری اهمیت اساسی دارد و بایستی مفاهیم، اصول، پارادایم ها و استراتژیهای مربوط به آن، مورد اشاره قرار گیرد. این امر از آن جهت دارای اهمیت است که امروزه در فرایندهای طراحی فضاهای شهری کمتر به پتانسیل های بالقوه مناطق شهر و ساختمانها در کاهش یا جلوگیری از جرائم توجه می شود. رویکرد حاضر را می توان طراحی کارآمد و بهینه محیط مصنوع در کاهش جرائم شهری قلمداد کرد که در بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی شهروندی تاثیر بسزایی دارد. هدف از نوشتارحاضر ، بررسی و تحلیل مفاهیم و اصول مرتبط با رویکردایمن سازی و طراحی فضاهای بی دفاع شهری  و نقش آن در کاهش وقوع جرایم شهری است. روش تحقیق مقاله ، توصیفی _ تحلیلی است که با روش تحلیل استنباطی، داده های مستخرج از پرسشنامه با استفاده از نرم افزارهای آماری SPSS.22 و SmartPLS2.0.3 ارائه شده است. در نهایت با استفاده از نتایج حاصل شده و به کارگیری مدل معادلات ساختاری، به اولویت بندی میزان تاثیرگذاری مولفه های مختلف در ایمن سازی و طراحی فضاهای بی دفاع شهری و نقش آن در کاهش وقوع جرایم شهری و تحلیل همبستگی بین معیارها پرداخته شده است.

فضای شهری بستر زندگی و فعالی ت ش هروندان به شمار می رود و با عطف ب ه خصوصیات اف راد و گروه های سنی، اجتماعی و جنسی، می بایست قادر باشد محیط امن، سالم، پایدار و جذابی مهیا سازد و به شیوه مناسبی به نیازهای گوناگون تمام اقشار اجتماعی پاسخ دهد. در پژوهش حاضر به تحلیل مولفه های تاثیرگذار در فضاهای بی دفاع در سطح محلات منطقه یک شهرداری تبریز پرداخته شد. روش تحقیق: ابتدا با استفاده از آزمون تی تک نمونه ای مولفه ها، ابعاد و زمینه های موثر در فضاهای بی دفاع تحلیل شدند. 12 مولفه مورد بررسی در 3 گروه دسته بندی شد و تاثیر این مولفه ها به تفکیک مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با استفاده از تحلیل واریانس یک طرفه، 13 محله منطقه یک شهر تبریز با یکدیگر مقایسه شدند..همچنین رتبه بندی محلات منطقه یک شهر تبریز با استفاده از مدل ویکور انجام شد. نتایج حاصل نشان داد که در میان 3 معیار مورد بررسی (کالبدی، محیطی و اقتصادی- اجتماعی) نقش مولفه های مربوط به معیار اقتصادی- اجتماعی کمرنگ تر می باشد و در میان این مولفه ها تنها عدم حس تعلق به مکان نقش بارزی بر فضاهای بی دفاع دارد. نتایج نشان داد که بعضی محلات از نظر فضاهای بی دفاع از نوع فضای گم، کنج ها، نبود روشنایی، سطوح L شکل و U شکل کوچه و خیابان و زیرگذرها و پل ها اختلاف معنی داری با یکدیگر نشان دادند.. شرایط نامطلوب محلات بی دفاع از نظر مولفه های کالبدی- محیطی مهم ترین تاثیر را در شکل گیری فضاهای بی دفاع در این محلات داشته است.