رهبری کاریزماتیک

در دنیای سازمانی نوین، مهم‏ترین شاخص تأثیرگذار، مدیریت است که شکل مطلوب آن مدیریت همراه با رهبری است. یکی از نظریه‎های مربوط به رهبری، که دارای بیشترین میزان تاثیر است، رهبری کاریزماتیک می‎باشد که کمتر مورد توجه واقع شده است. به‌طور کلی رهبری کاریزماتیک یعنی برقراری رابطه‎ای که اثرپذیری و اثرگذاری در آن بدون اعمال زور یا پاداش‎های مالی صورت می‎گیرد. این مشکل تا حدی به فقدان یک چارچوب فکری منظم نسبت داده می‌شود. در این مقاله سعی شده است مؤلفه‎های این نوع رهبری در قالب ارایه یک الگوی کاربردی از چگونگی ظهور شخص در سازمان به عنوان یک رهبر کاریزماتیک، با توجه به فرآیند برنامه‎ریزی راهبردی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور پرسش‌نامه‌ای طراحی شده است که به عنوان مقیاسی برای نشان دادن جایگاه شخص در فرآیند و میزان موفقیت وی در کسب مؤلفه‌های رهبری کاریزماتیک و پذیرش وی به عنوان رهبر کاریزماتیک از سوی کارکنان در شرکت صنعتی بهمن موتور مورد بررسی قرار گرفته است.

مکتب شیخیه، اندیشه ای است که در سال های ابتدایی عصر قاجار ظهور می کند و بر دو ستون اخباریگری و تصوف استوارشده  است. این اندیشه اگرچه در ابتدا توسط شیخ احمد اَحسائی، به عنوان دریافتی باطنی و عرفانی از مذهب رسمی تشیع در کنار سایر مکاتب فقهی، کلامی و عرفانی و فلسفی تشیع مطرح می شود، اما به تدریج بر اثر شیوه اجتماعی طرح عقایدش به فرقه تبدیل می شود. هرچند غالباً تلاش شده است این تحول به مواضع کلامی و صحت وسقم آن ها در نسبت با متون دینی شیعه امامیه نسبت داده شود، در این مقاله سعی کرده ایم، تطور ایشان از مکتب به فرقه را از منظر نقشِ فرم های ساخت یابی اجتماعی موردمطالعه قرار داده و سازوکارهای آن را مورد واکاوی قرار دهیم. پرسش محوری در مطالعه حاضر این است که: چه سازوکار اجتماعی عقاید و سیره عملی شیخیه را مهیای تحول از مکتب به فرقه کرده است؟ به عبارت دیگر جایگاه دیالکتیک بین نظر و عمل در شکل گیری یک سازمان اجتماعی – دینی چگونه بوده است؟ به نتایج فوق رسیده ایم: شیخی ها از سه سازوکار عمده در صورت بندی عقایدشان برای نیل به شکل اجتماعی فرقه استفاده می کردند؛ نخست؛ آشنایی زدایی، دوم؛ ترسیم و ترکیب مجدد هندسه عقاید کهن، سوم؛ تمایز گذاری و مرزبندی مبتنی بر رهبری کاریزماتیک و فردگرایانه.

پرستاران، یکی از بزرگ ترین گروه های ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی، درمانی اند. حرفه پرستاری نیاز به عملکرد مناسب دارد و مسئولیت پذیری اجتماعی و ارائه خدمات ضروری به ذی نفعان از اصلی ترین عملکرد پرستاران است. لذا، هدف پژوهش حاضر، واکاوی نقش ارزش های سازمانی و رهبری کاریزماتیک با میانجیگری تعهد سازمانی بر مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شغلی پرستاران می باشد. پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت داده های گردآوری شده، کمی با رویکرد همبستگی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل تمام پرستاران بیمارستان سیدالشهدا (ع) شهر ارومیه به تعداد 265 نفر می باشد که با استفاده از جدول مورگان تعداد 155 نفر به عنوان نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های ارزش های سازمانی کمرون و کوئین (1999)، رهبری کاریزماتیک اولیو و باس (2002)، تعهد سازمانی پورتر و همکاران (1983)، عملکرد شغلی پاترسون (1963) و مسئولیت-پذیری اجتماعی کارول (2010) استفاده شد. برای ارزیابی پایایی ابزارهای پژوهش از آلفای کرونباخ استفاده گردید و پایایی پرسشنامه ارزش های سازمانی (89/0)، پرسشنامه رهبری کاریزماتیک (91/0)، پرسشنامه تعهد سازمانی (89/0)، پرسشنامه عملکرد شغلی (97/0) و پرسشنامه مسئولیت پذیری اجتماعی (89/0) محاسبه شد. تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی داده ها با استفاده از نرم افزارهایSPSS24 و PLS3 انجام گرفت. نتیجه تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که، ارزش های سازمانی و رهبری کاریزماتیک بر تعهد سازمانی، مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شغلی تاثیر مثبت و معناداری داشته (p<0/05) و تعهد سازمانی در رابطه ارزش های سازمانی و رهبری کاریزماتیک با مسئولیت پذیری اجتماعی و عملکرد شغلی بعنوان میانجی نقش دارد (p<0/05).