کریم

آشنایی با ویژگی های شخصیتی بزرگان دین و سبک زندگی آنان راهی روشن را برای رشد و تکامل فراروی انسان قرار می دهد و باعث می شود که از آن ها شیوه چگونه زیستن را بیاموزیم و از خورشید وجودشان بهره گیریم. هدف ما در این مقاله، شناخت ویژگی های شخصیتی حضرت احمدبن موسی و حضرت محمدبن موسی بن جعفر علیهما السلام و آشنایی با سبک زندگی آنان است. شیوه تحقیق از نوع بنیادی نظری است که اطلاعات به وسیله روش کتابخانه ای گردآوری و سپس با استدلال و تحلیل عقلانی به نتیجه گیری از آن ها پرداخته ایم. محقق پس از کنکاش و جستجو در منابع دست اول جهان تشیع به این نتایج دست یافت که مهم ترین و بارزترین ویژگی شخصیتی حضرت احمدبن موسی(ع) اطاعت محض از ولی و خلیفه خدا یعنی امامان معصوم، خصوصاً حضرت موسی بن جعفر و امام رضا (علیهما السلام) می باشد که خداوند اطاعت از آنان را واجب ساخته و با اطاعت از آن ها انسان به جاودانگی و شرف ابدی دست می یابد چون آن حضرت با امام رضا(ع) بیعت نمود و دیگران را نیز تشویق و ترغیب کرد که با امام رضا(ع) بیعت کنند و در تثبیت رکن ولایت که از مهم ترین ارکان اسلام است تلاش خستگی ناپذیری از خود بروز داد. در مورد ویژگی های شخصیتی حضرت محمدبن موسی(ع) باید گفت که او شخصی صالح و فاضل بود. از طهارت پیشه گان و نیکوکاران بود که خداوند در قرآن دوستی آنان را به صراحت اعلام می دارد و با شب زنده داری پیوسته قلب خویش را به یاد خدا روشن و منور نمود و محبت خاصی به راز و نیاز با خدا داشت و به بهترین کارها در طول زندگی خویش همت گماشت و مصداق بندگانی بود که در عبادت خداوند متعال در قرآن کریم آنان را می ستاید. محقق به استناد آیات قرآن بدین نتیجه دست یافت که سبک زندگی این دو بزگوار سبک و زندگی قرآنی است و چون آنان مطیع خدا و ولی او بودند جاودانه شدند و به عزت و شرف ابدی دست یافتند. محقق در این تحقیق به کمک الهی به مطالبی دست یافت که کاملاً نو و بدیع می باشد و این امر موفقیت محقق را دو چندان نمود.

مفهوم «کریم» یکی از مهم ترین مفاهیم مورد توجه در فرهنگ عربی، به ویژه در دو دوره پیش و پس از ظهور اسلام بوده است. تکرار این واژه در قرآن نیز نشان دهنده اهمیت آن است. مفهوم واژه «کریم» در عصر جاهلی و پس از نزول قرآن مجید دچار تحول عظیمی شده است. در نوشتار حاضر، تحول معنای «کریم» در قرآن، نسبت به دوره پیش از نزول بررسی گردیده است. با تحلیل فرهنگ جاهلیت و کاربردهای واژه «کریم» در دوره جاهلی، مشخص شد که این واژه در دوره پیش از نزول، به معنای شرافت خانوادگی، بزرگی حسب و نسب، بخشندگی و گشاده دستی مفرط و... بوده است. تبیین این مفهوم اخلاقی در آیات نیز نشان می دهد که خداوند با همسو کردن کرامت انسانی با تقوا در قرآن، معنای این واژه را والایش کرده، از سطحی به سطح بالاتر ارتقا داده است.

این مقاله از منظر عرفانی به بررسی «اسم کریم» می پردازد. اسماء الله هم در عرفان عملی و هم عرفان نظری جایگاه ویژه ای دارد، به طوری که بدون آنها نه شناخت عارفانه حاصل می شود و نه سلوک عرفانی. در این تحقیق به ابعاد مختلف معرفت شناختی، وجودشناختی و سلوکی اسم کریم پرداختیم. در این رابطه مشخص شد که از جهت معرفت شناختی، کریم به کسی اطلاق می شود که به خاطر شرافت ذاتی اش بخشش او دائمی بوده و حتی بدون درخواست، به دیگران می بخشد و از خطای آنها می گذرد. از منظر هستی شناختی، اسم کریم از اسمای صفات بوده و با اسم جلیل تناکح اسمایی دارد. در این تناکح که غلبه با اسم جلیل است، اسم کریم جلال خدا را که موجب دوری بندگان از اوست، تلطیف کرده و راه را به سوی حق باز می کند، همچنین این اسم سبب خلقت ممکنات و رساندن عطایای الهی به آنهاست. از منظر سیر و سلوکی، پیوند سه گانه تعلق، تخلق و تحقق در سلوک عرفانی جایگاه والایی دارد و مظهر اسم کریم سالکی است که مربّی عالم بوده، تمامی زشتی های خلقی را از او زدوده باشد و به مکارم اخلاق زینتش بخشیده باشد. چنین بنده ای چون به مظهریت این اسم نائل شده است، به عیان امتناع خروج خود از حکم ربوبیّت حق را درمی یابد و به کرم مولایش حسن ظن می یابد.

در این مقاله از طریق معناشناسی توصیفی، مفهوم کرامت با توجه به بافت آیات قرآن بیان شده است. اصل در معنای واژه کریم، تفوّق و عزّت ذاتی است و مانند واژ ه عزیز در مقام مقایسه قرار نمی گیرد. هر چیزی که در حد و غایت خودش، شریف و ارجمند باشد با واژ ه کرم توصیف می شود. براساس واژه های همنشین کریم در قرآن مجید این واژه در اکثر موارد دارای کاربرد معنوی می باشد و در مورد خدا، و غیر خدا بکار رفته است. واژگان وجیه، عزیز، مکین، رفیع در حوزه معنایی کریم بکار رفته اند و به این دلیل در آن ها معنای مشترک شرافت، منزلت و بزرگی مشاهده می شود.