ساختار کارآفرینانه

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر ساختار کارآفرینانه بر اثربخشی سازمانی در سازمان تربیت بدنی جمهوری اسلامی ایران بود. جامعة آماری پژوهش، کلیة کارشناسان ستادی سازمان تربیت بدنی بودند که 194 نفر آن ها بر اساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از دو پرسش نامة ساختار کارآفرینانه و اثربخشی سازمانی استفاده شد. برای تعیین وضعیت ساختار کارآفرینانه و مؤلفه های آن و اثربخشی سازمانی از آزمون میانگین یک جامعه، برای بررسی یکسان بودن اهمیت مؤلفه های ساختار کارآفرینانه از آزمون فریدمن، برای تبیین ارتباط بین متغیرهای پژوهش از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و برای تعیین تأثیر ساختار کارآفرینانه و مؤلفه های آن بر اثربخشی سازمانی از آزمون رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج نشان داد میانگین ساختار کارآفرینانه و تمامی مؤلفه های آن و اثربخشی سازمانی به شکل معنیداری از حد متوسط پایین تر است. اهمیت مؤلفه های ساختار کارآفرینانه از دیدگاه کارشناسان یکسان نیست و بین ساختار کارآفرینانه و تمامی مؤلفه های آن با اثربخشی سازمانی رابطه ای معنیدار وجود دارد. ساختار کارآفرینانه به شکل معنیداری بر اثربخشی سازمانی مؤثر است و از میان 6 مؤلفة ساختار کارآفرینانه نیز 5 مؤلفه به شکل معنیداری بر اثربخشی سازمانی مؤثر بوده و معنیداری تأثیر یک مؤلفة دیگر تأیید نشده است. بر اساس یافته های این پژوهش، طراحی ساختار کارآفرینانه در سازمان تربیت بدنی میتواند در بهبود وضعیت اثربخشی این سازمان مؤثر باشد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر جهت تبدیل دانشگاه ها به دانشگاه کارآفرین صورت گرفت. در این راستا، ابتدا به بررسی ادبیات و مبانی نظری موجود در این حوزه پرداخته و پس از استخراج عوامل موجود در ادبیات پژوهش، این عوامل دسته بندی و در قالب پیش نویس پرسشنامه محقق ساخته طراحی گردید. سپس با استفاده از مصاحبه نیمه ساختمند با متخصصان حوزه کارآفرینی، عوامل استخراج شده بررسی و ماحصل آن رد تعداد کمی از آن ها و تأیید دیگر عوامل شناسایی شده گردید. در مرحله بعد بر اساس عوامل شناسایی شده، به بررسی وضعیت موجود دانشگاه الزهرا (س) در این خصوص پرداخته شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی، از نظر رویکرد، کمی و از لحاظ گردآوری داده ها، توصیفی از نوع پیمایشی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا (س) برابر با 344 نفر است که با استفاده از جدول مورگان، 182 نفر از آن ها از طریق نمونه گیری طبقه ای نسبتی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. در بخش نخست پژوهش، یافته ها حاکی از شناسایی 8 عامل و 50 شاخص مشتمل بر عامل رهبری کارآفرینانه (8 شاخص)، عامل ساختار سازمانی کارآفرینانه (4 شاخص)، عامل آموزش کارآفرینی (9 شاخص)، عامل فرهنگ کارآفرینانه (9 شاخص)، عامل اعضای هیئت علمی و کارکنان خلاق و نوآور (7 شاخص)، عامل بازاریابی کارآفرینانه (4 شاخص)، عامل تأمین اقدامات حمایتی کارآفرینانه (4 شاخص)، عامل تجاری سازی تحقیقات (5 شاخص) است که همه آن ها تأیید شدند. در بخش دوم پژوهش که بر مبنای عوامل شناسایی شده، به بررسی وضعیت دانشگاه الزهرا (س) پرداخته شد، یافته ها حاکی از آن است که دانشگاه الزهرا (س)، جز در عامل «ساختار سازمانی کارآفرینانه»، در سایر عوامل شناسایی شده در وضعیت مطلوبی به سر نمی برد.

امروزه کارآفرینی سازمانی بستری برای ارتقای عملکرد سازمانها و توسعه مشارکت کارکنان در فرایندهای سازمانی متناسب با شرایط و اقتضائات محیطی در راستای کسب بهره وری سازمانی به شمار می آید. اهمیت موضوع کارافرینی سازمانی در مدیریت سازمانها تا جایی پیش رفته است که علاوه بر مجموعه های صنعتی و تولیدی، مجموعه های غیرانتفاعی و خدمات- محور نیز توجهی ویژه به عوامل ایجادکننده توسعه کارآفرینی سازمانی دارند. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی و ارائه مدلی برای توسعه کارآفرینی سازمانی در اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی انجام شده که از نظر هدف، کاربردی و توسعه ای و از نظر روش توصیفی پیمایشی با جهت گیری اکتشافی است. پس از انجام 12 مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان کارآفرینی، اشباع نظری حاصل شد و با روش داده بنیاد، عوامل مؤثر بر کارآفرینی سازمانی در هشت مفهوم کلان، شناسایی شد. به منظور سنجش اهمیت عوامل، پرسشنامه ای با 41 سؤال طراحی و براساس جدول مورگان میان 180 نفر از کارکنان اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی در هشت معاونت توزیع شد. روایی پرسشنامه ها از طریق روایی محتوایی با تأیید خبرگان و نیز روایی سازه از طریق تحلیل عاملی تأیید شد. داده ها بر اساس آزمونهای فریدمن و تحلیل عاملی و با نرم افزار لیزرل تحلیل شدند. در پایان، مدل توسعه کارآفرینی سازمانی، مبتنی بر نظر خبرگان، در قالب مدل سه شاخگی مشتمل بر سه بعد ساختار (ساختار کارآفرینانه، استراتژی سازمان، سیستم تحقیق و توسعه و سیستم ارزیابی عملکرد)، رفتار (مدیریت کارآفرینی یکپارچه و شرایط کارکنان) و زمینه (محیط کارآفرینانه و حمایت اسناد بالادستی) ارائه شد.

ساختار سازمانی، از مهم ترین عناصر شکل دهی به فعالیت های سازمانی و مجموعه ای از روابط بین نقش های یک سازمان می باشد که انجام فعالیت های سازمانی را امکان پذیر می سازد. یادگیری و نوآوری برای سازمان هایی که در پی بقا و اثربخشی هستند، یک نیاز اساسی است و بسیاری از سازمان ها شدیداً به دنبال روشها و رویکردهای نوآورانه و کارآفرینانه به منظور بهبود اثربخشی و کارآمدی و انعطاف پذیری هستند. در همین راستا، کارآفرینی سازمانی در حال تبدیل شدن به یک سلاح انتخابی برای بسیاری از سازمان ها به ویژه سازمان های بزرگ است. (سیفی، 1389 ). از سوی دیگر ساختار سازمانی می تواند بر بی تفاوتی کارکنان در سازمان تاثیر بگذارد و در کنار عوامل فردی و مدیریتی، نقش ویژه ای در کاهش بی تفاوتی افراد نسبت به اهداف و مقاضد سازمانی ایفا نماید . روش تحقیق در پژوهش حاضر ، روش توصیفی – پیمایشی بر دو محور مطالعات میدانی(مصاحبه و مشاهدات میدانی) و کتابخانه ای استوار می باشد . واحد تحلیل در این تحقیق فرد بوده است. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه اعضای هیأت علمی (334 نفر) و کارکنان (452 نفر) دانشگاههای آزاد اسلامی استان کهگیلویه و بویراحمد، در سال تحصیلی 94-1393، می باشد که از بین آن ها 400 نفر به عنوان نمونه مورد تحقیق به طور تصادفی با استفاده از شیوه نمونه گیری طبقه ای نسبی انتخاب شده اند .برای تحلیل پرسشنامه و داده های آماری از، از نرم افزارهای SPSS و AMOS ، محاسبه میانگین و تحلیل واریانس داده ها ، کشیدگی، چولگی، روش های آماری رگرسیون چند متغیره، آزمون t ، رگرسیون خطی، ضریب همبستگی و معادلات ساختاری ، آزمون فریدمن، مطابق با مدل معادله ساختاری «بارون و کنی» استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که ساختار سازمانی کارآفرینانهدر هر سازمانی می تواند باعث ایجاد فضایی با نشاط و شاد ، روابطی مبتنی بر صمیمیت و ارزش مداری در بین اعضا و کارکنان یک سازمان بر بی تفاوتی آنها در سازمان تاثیر گذارد و در کنار عوامل فردی و مدیریتی ،نقش ویژه ای در کاهش بی تفاوتی افراد نسبت به اهداف و مقاضد سازمانی ایفا نماید.