بحران هویت فرهنگی

فرایند هویت مشخص می کند که فرد از لحاظ روانی و اجتماعی کیست و چه جایگاهی دارد؛ به بیان دیگر، هویت یابی، کنشگر اجتماعی را قادر می سازد که برای پرسش های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخ مناسب و قانع کننده ای پیدا کند. بحران هویت فرهنگی به معنای گسستن و بیگانه شدن انسان از اصل و ریشه های فرهنگی است که در آن زیسته و با آن آمیخته و نیاز به پیوستن به اصل و ریشه های فرهنگی دیگر دارد که در قالب فراموشی و یا کم ارزش دانستن فرهنگ و آداب و رسوم فردی و بی توجهی به آن بروز می یابد. هدف این مطالعه، بررسی برخی از عوامل مرتبط با بحران هویت فرهنگی در بین دانش آموزان دبیرستانی تبریز است که به شیوه پیمایشی انجام شده است. در این بررسی به منظور تبیین و تعریف بحران هویت فرهنگی، نظریات نظریه پردازان کنش متقابل نمادین با نظریه پارسونز تلفیق شده و بر نظریه بحران های هابرماس انطباق داده شده است. لازم به ذکر است بحران هویت فرهنگی با متغیرهایی چون میزان علاقه مندی و توجه به زبان قومی و تاریخ مشترک، میزان تقید نسبت به انجام اعمال دینی و سنت ها، میزان تأثیرپذیری از دوستان و همسالان و... سنجیده شده است. نتایج تحلیل های نشان می دهد متغیرهای تأثیرپذیری از گروه دوستان و همسالان، تحصیلات فرد، جنسیت و تأثیرپذیری از ماهواره به ترتیب بیشترین اثرات را در تبیین متغیر وابسته یعنی بحران هویت فرهنگی داشته و حدود 41 درصد از واریانس بحران هویت فرهنگی را تبیین کرده اند. همچنین متغیر طبقه اجتماعی نیز نتوانسته سهمی در تبیین متغیر وابسته داشته باشد.

بناهای مذهبی از عرصه های مهم و تأثیرپذیر از چالش های هویتی و فرهنگی است. هدف این پژوهش، شناسایی و علت یابی چالش های فرهنگی حاصل از پدیده شهرنشینی و بازنمود آن ها بر معماری ابنیه مذهبی شهر تهران در دوره پس از انقلاب اسلامی است. روش مورد استفاده در این پژوهش، استراتژی تحقیق کیفی، با روش پدیدارشناسی و با رویکرد هرمنوتیکی بوده و روش نمونه گیری(افراد) غیرتصادفی گلوله برفی بوده و روش انتخاب بناهای مذهبی غیراحتمالی می باشد. یافته ها حکایت از مهاجرت های بی رویه در طول دوره قبل و پس از انقلاب اسلامی در ایران، و متعاقب آن شکل گیری روند افزایشی شهرنشینی می باشد که در قالب مضامین اصلی، چون: ناهمگونی فرهنگی، تقابل فرهنگی و فلسفی، آشفتگی فرهنگی، تکثر فرهنگی و فقدان و بازتولید فرهنگی مورد بررسی قرار گرفت که موجب بروز بحران-های هویتی و فرهنگی و بازنمود آن بر معماری ابنیه مذهبی شهر تهران شده است. نتایج تحقیق، نشان می دهد در برخی از بناهای مذهبی تهران در دوره پسا انقلاب اسلامی و در اثر بروز این چالش ها چهره ای نامطلوب و آشفته و مغایر با فرهنگ دینی و بومی از آن ها به نمایش گذاشته است. جهت مهار بحران هویت معماری و چرخش به سمت و سوی طراحی معماری پایدار و دارای هویت در محدوده مورد مطالعه راهبردهایی از قبیل: تعادل، تولیدمحوری، انسجام، هویت مکان، سنت گرایی، تنوع جمعیتی، مشارکت اجتماعی و فرهنگ سازی پیشنهاد شد.