۱.
کلیدواژه‌ها:
سکینه شخینا قرآن کتاب مقدس مفردات معناشناسی
واژه قرآنی «سکینه» تنها شش بار در سه سورة قرآن به کار رفته است. مفسران مسلمان و مترجمان قرآن، این واژه را غالباً به معنای «آرامش و طمأنینه»، مطابق با ریشة لغوی آن «سکن» دانسته اند. لغویان عرب نیز همین معنا را برای واژه بیان کرده اند. گاه با استناد به روایات، برابرنهاده هایی دیگری نیز به کار برده اند. در این میان، شمار اندکی از محققان از معنای معهود فراتر رفته و معادل های دیگری برگزیده اند. با این حال، آرای مختلف و عدم وجود شاهدی بر گزینش یکی بر دیگری، فهم مفهوم صحیح این واژه قرآنی را دشوار ساخته است. این مقاله، با روش تاریخی تطبیقی، به بررسی دقیق این واژه در منابع مرتبط، مفهوم صحیح و برابر نهادة مناسب آن می پردازد. بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که واژه «سکینه»، خاستگاه و سیاقی مشترک با کاربردهای آن در متون مقدس یهودی دارد. هرچند نمی توان این واژه را به قطع، وام واژه ای سریانی یا عبری دانست، اما اشتراکات فراوان معنایی و کاربردی این دو واژه در قرآن، روایات و متون مقدس یهودی، بیانگر بار معنایی خاصِّ دینی آن است. براین اساس، «سکینه» عبارت است از «حضور و تجلی شکوهمند الهی» که در شرایطی خاص شامل حال مؤمنان می گردد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
تهاجم دینی دفاع دینی اهل کتاب سیرة نبوی سیرة علوی مواجهة نظامی رویکرد نظامی روش نظامی ابزار نظامی
چگونگی برخورد با اهل کتاب، به عنوان کسانی که دین شان به اذعان خود اسلام، دست کم، اصل و ریشه ای راستین دارد، مستلزم توجه به ظرایفی است که می باید با در نظر گرفتن آنها در مواجهات، هم وجاهت دین اهل کتاب حفظ شود و هم در صورت وجود توطئه ، با هجمه های آنان مقابله ای مناسب صورت گیرد. مقاله، با شیوة توصیفی تحلیلی، به بررسی سیرة نبوی و علوی در مواجهه با اهل کتاب پرداخته و با بررسی جنبة نظامی مواجهه، به این نتیجه رسیده است که واکنش های پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و امام علی علیه السلام در برابر این گروه، همواره با هدف حفظ اسلام و نه به قصد از بین بردن آنان صورت می گرفت. از این رو، محور برنامة ایشان، توجه به اخلاق، خرَد و شرع در همة رویکردها، روش ها و ابزارها بوده و در ضمن صلح طلبی، ویژگی هایی چون دوراندیشی، هوشیاری، آمادگی همیشگی، اقتدار و واکنش متناسب با تهاجم ها نیز از مهم ترین شاخصه های قابل مشاهده در سیرة ایشان است.
۳.
کلیدواژه‌ها:
تشقی التعب رنج و مشقت قرآن کریم تورات سوره طه سفر پیدایش
رنج و مشقت از پیامدهای ناگوار عصیان حضرت آدم علیه السلام است که در قرآن کریم، با عبارت «فتشقی» و در تورات عربی «التعب» و در تورات انگلیسی «sorrow» و در برخی از ترجمه ها از آن، به «toil» یاد می کنند که وجه مشترک همه موارد، رنج و مشقت و سختی است. این پیامد در آیات 117، 118و119 سوره «طه» و در فقرات 17، 18و19 باب سوم «سفر پیدایش» آمده و در آنها وجوه مشترک و متفاوتی وجود دارد. این مقاله، در دو بخش قرآن کریم و تورات به مفهوم شناسی، تفسیر رنج و مشقت، مخاطب رنج و مشقت و رابطه میان آن و خوردن از درخت ممنوعه، با استناد به منابع معتبر خواهد پرداخت. اشتراکات و اختلافات و امتیازات آنها را بیان خواهد کرد. نتیجه برآمده از این پژوهش، گویای این است که تعابیر به کاررفته در قرآن کریم، بسیار زیبا و دقیق و برای رساندن پیامی است؛ به ویژه اینکه عبارت «فتشقی»، همراه با توضیحات پیرامون آن تفسیرکننده «فَتَکُونَا مِنَ الظَّالِمِینَ» هست که یکی از مباحث عمیق در عصمت انبیاء است. همچنین اشتراکات دو کتاب، توجیه کننده تصدیق تورات توسط قرآن است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
اخلاق یهودی اصول اخلاقی قوم محوری بشریت محوری
موضوع پیش رو، یکی از مسائل مهم در اندیشة یهودی است. امروزه بسیاری از یهودیان بر این باورند که آموزه های اخلاقی آنان، ناظر به همة انسان هاست و در عمل به این فرامین اخلاقی، تفاوتی میان یهودی و غیریهودی (بیگانگان) وجود ندارد. بااین حال، این مقاله تلاش دارد تا نشان دهد که این ادعا پایة و اساس محکمی ندارد. یافته ها حاکی از این است که در کتاب عهد و تلمود (کتاب های مقدس یهود)، موارد بسیاری وجود دارد که با این ادعا به شدت در تعارض است. این موارد، کلیت ادعای یهودیان را باطل کرد، پایة ادعای یهود را به شدت متزلزل خواهد کرد.
۵.
کلیدواژه‌ها:
عصرروشنگری الهیات جدید مسیحی اعتقادات مسیحی آلبرخت ریچل بولتمان و پانن برگ
عصر روشنگری مرحله ای بسیار مهم در تاریخ تحولات علمی در غرب به حساب می آید. این تحولات گسترده، تأثیرات فراوان بر الهیات مسیحی بر جای گذاشته است. تحولاتی که متألهان مسیحی را وادار به دست برداشتن از باورها و اعتقادات چند صد ساله خود کرده است؛ تحولاتی که نتایج آن، شکل گیری مکاتب جدید الهیاتی در مسیحیت است. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی، درصدد نشان دادن نقش و تأثیر دستاوردهای عصر روشنگری، در شکل گیری الهیات جدید مسیحی، بر اساس اندیشه های برخی متألهان جدید مسیحی (ریچل، بولتمان و پانن برگ) است. یافته های این پژوهش حاکی از این است که دستاوردهای عصر روشنگری، باورهای اساسی مسیحیت، یعنی معجزات، حجیت کتاب مقدس، براهین اثبات وجود خدا، مکاشفه (وحی)، آموزه گناه نخستین و هویت و اهمیت عیسی را در بوته تردید قرار داد. ازاین رو، هریک از متألهان مسیحی، با طرح ایده هایی جدید درصدد رفع این مشکل برآمدند.
۶.
کلیدواژه‌ها:
کلیسای کاتولیک ازدواج خانواده قوانین کلیسایی
با نگاهی به مفهوم «ازدواج» و «خانواده» در گذشتة مسیحیت، روشن می شود که این مفاهیم از بستر یهودی، تا نگاهی که عیسی علیه السلام به آن داشته و فهم متفاوتی که پولس و آگوستین، به عنوان مفسر و الهیدان به آن داشته اند، تغییرات معناداری یافته است. آنان مفهوم ازدواج را به قلمرو الهیاتی وارد کردند، به گونه ای که مفهوم رایج و مرسوم ازدواج و خانواده در یهودیت و مسیحیتِ اولیه، با رابطه محبت آمیز مسیح و کلیسا درآمیخت. کلیسای کاتولیک نیز در قرون وسطی، بیشتر بر بعد الهیاتی و فراطبیعی این مفاهیم تاکید کرد. اما کلیسایی که شریعت را کنار گذاشته بود، در این زمینه قوانین کلیسایی سختی را بر آن افزود و چالش های بسیاری را برای مسیحیان به وجود آورد. کلیسای کاتولیک، پس از شورای دوم واتیکان در رویارویی با این چالش و برای حفظ قوانین کلیسایی، و حفظ جامعه مؤمنان، باید تدابیری می اندیشید. پاپ ژان پل دوم و پاپ فرانسیس، بیش از دیگران تلاش کردند تا راه حلی برای این مشکل پیدا کنند. این پژوهش، با رویکردی توصیفی- تحلیلی، چگونگی فربه شدن مفهوم ازدواج، با افزودن معنایی مجازی بر آن و جنبة آیینی یافتن آن و نوعی افراط ورزی در قوانین کلیسای کاتولیک و پیامدهای آن را نشان می دهد.
۷.
کلیدواژه‌ها:
الهیات سیاسی مسیحیت عرفان حقیقت امرسیاسی مدرنیته اریک وگلین
قرن اخیر، زمانة استیلای تفکر پست مدرن در ساحت فلسفه و الهیات غرب است. همان گونه که در مدرنیته، مرجع حقیقت با انفصال از عالم متافیزیک در عقل خودبنیاد انسان قرار داده شد، بنیاد اندیشه و الهیات پست مدرن مسیحی، بر نفی وجود هرگونه حقیقتی در جهان و انفصال زندگی سیاسی اجتماعی، از عرصه الهیات و عالم متافیزیکی صورت گرفت. طرح مفهوم «الهیات سیاسی» که با اشمیت آغاز شد، نشانی از توجه مجدد متألهان غرب، به نقش دین در عرصه سیاسی اجتماعی است. اریک وگلین نیز با خوانش جدید از مفهوم «حقیقت»، به اندیشه ورزی در این زمینه پرداخته است. وگلین را می توان از قائلان به پیوند میان الهیات، عرفان و سیاست دانست. او مفهوم حقیقت را بنیاد فلسفه خویش قرار دارد. مسئله این نوشتار، این است که وگلین، چه فهم تازه ای از نسبت میان الهیات و امر سیاسی ارائه می دهد؟ به نظر می رسد، وگلین با نقد روایت مدرن و پست مدرن ، بنیاد نظم سیاسی را در پیوند با حقیقتِ متکی بر وحی و اتصال متجدد به عالم متافیزیکی و عرفانی قرار می دهد.
۸.
کلیدواژه‌ها:
مغان دیوپرست زردشت دیو زدایی وندیداد
دربارة مغان، خاستگاه اصلی آنها، آیین، آداب و رسومشان بین محققان اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد. بعضی معتقدند آنها نه آریایی و نه سامی، بلکه قومی بودند که در ماد می زیسته اند، آنها را جادوگرانی زبده، دیوپرست، روحانیون کیش پیش زردشتی و مخالفان حقیقی زردشت می دانند که چون یارای مقاومت در برابر فراگیر شدن آیین زردشت را در خود نیافتند، به هیأت سردمداران دین زردشت درآمدند. برخی نیز آنها را وارثان برحق زردشت می دانند. برخی نیز معتقدند: آنان روحانیونی بودند که پذیرای پیام زردشت شدند و در رواج آن کوشیدند. بی شک مغان در ترویج آیین زردشت، تأثیری انکارناپذیر دارند. تأثیر مغان و آیین های منسوب به آنها، همانند کشتن خرفستران، خویدوده، به دخمه سپردن مردگان از ترس حملة دیو نسوش و همة تلاش آنها برای دیوزدایی در وندیداد و سایر کتب مذهبی زردشتیان، گویای همین واقعیت است.
