مطالعات تربیتی و روانشناختی خانواده

رهبر معظم انقلاب مدظله العالی در بیانیه گام دوم انقلاب، به حرکت هماهنگ به سوی چشم انداز آینده با کمک نیروی جوان متعهد مؤمن انقلابی تأکید کرده است. با توجه به اینکه آموزش و تربیت نسل مورد نظر از نوجوانی به منظور دستیابی به این هدف مهم ضرورت دارد، در این پژوهش با در نظر گرفتن مسئله معنویت و اخلاق و با رویکرد آسیب شناسی عدم حیاء در دختران نوجوان شهر شیراز ضمن مطالعه ویژگی های دوره نوجوانی، از طریق پژوهش کیفی مصاحبه های عمیق و نیمه ساختاریافته با برخی از شاغلین و فعالین حوزه دانش آموزی در مقاطع متوسطه اول و دوم دختران شهر شیراز گفتگو شد. سپس با تحلیل محتوایی اطلاعات به دست آمده، به مصادیق عدم حیاءمندی در کنش اجتماعی دختران در سه بخش رفتار، گفتار و پوشش دست یافت و علل آن در سه بخش کلی علل اجتناب ناپذیر زیستی، علل زمینه ساز و علل انگیزشی مورد بحث قرار گرفت. نتایج پژوهش، بیانگر اهمیت نقش خانه و مدرسه در آموزش های اعتقادی بوده و پی ریزی مهارت های خود کنترلی را تأیید و حاکی از اثر ساختاری جامعه برای رشد و تثبیت آن ها و تداوم ارتباط خانواده با نوجوان در روند تکاملی است. 

همان گونه که اصل ازدواج و تشکیل خانواده برای جوانان ضرورت دارد، دقت در انتخاب همسر مناسب نیز امری ضروری و حیاتی است؛ با این وجود برخی افراد در انتخاب همسر، دچار خطاهای شناختی می شوند که بر فرایند همسرگزینی آن ها تأثیر می گذارد و منجر به یک انتخاب نامناسب می شود. خطای هاله ای، خطای تعصب، خطای نادیده انگاری حقایق، خطای ناروا مسئولیت دهی، خطای کامل گرایی، خطای مقایسه های کاذب، خطای خودفریبی، خطای پیش داوری و غرض ورزی ها، خطای خرافی، خطای زودباروی و خطای انتخاب یک فرد به نیت فراموش کردن یک فرد دیگر، از مهم ترین خطاهای شناختی در همسرگزینی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی کوشیده است به بررسی خطاهای شناختی در همسرگزینی که یکی از انواع خطاهای همسرگزینی است، بپردازد.  

خانواده، مهم ترین نهاد جامعه است که تحت تأثیر علل و عواملی همچون فرایند نوسازی و اجرای سیاست های تنظیم خانواده، دگرگونی های قابل توجهی در ساختار آن رخ داده و شکل خانواده به سوی تک فرزندی سوق پیدا کرده است. استفاده از رسانه و سینما در فرهنگ پذیری و هدایت افکار عمومی برای تنظیم سیاست جمعیتی منطقی و هدفمند به طور قابل توجهی مؤثر است. فیلم همبازی، علل تک فرزندی در ایران را بازنمایی می کند. هدف از این نوشتار، بررسی تأثیر فرایند نوسازی بر ساختار خانواده و تطبیق آن با فیلم سینمایی همبازی است. در این مقاله با استفاده از روش نشانه شناسی جان فیسک، رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک فیلم همبازی بررسی شده و لایه های معانی رمزگذاری شده در این فیلم تحلیل می شود. مفاهیم ایدئولوژیک به کار رفته در این فیلم فردگرایی، خودگرایی و خودخواهی، مصرف گرایی و راحت طلبی است. حاصل اینکه علل ارائه شده در این فیلم برای فرزندآوری نه تنها با فرهنگ اسلامی تطبیق ندارد؛ بلکه بر خلاف آن است. 

تحقیق حاضر به منظور بررسی رابطه میان هوش هیجانی و خودمتمایزسازی با کیفیت زندگی زناشویی دبیران دبیرستان های متوسطه شهرستان سبزوار در سال تحصیلی 1400 1401 انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بوده و بدین منظور 150 دبیر زن و 150 دبیر مرد به عنوان نمونه و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده است. برای اندازه گیری خودمتمایزسازی، از پرسشنامه اسکورون و فریدلندر و برای کیفیت زندگی زناشویی، از پرسشنامه پری و پرسشنامه هوش هیجانی بار آن استفاده شده است. روایی هر سه پرسشنامه به تأیید متخصصان رسیده و برای سنجش پایایی ابزارها از آلفای کرونباخ استفاده شده است که به ترتیب 87/0، 84/0، 92/0 به دست آمد. برای تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، میان خود متمایزسازی و  هوش هیجانی با کیفیت زندگی زناشویی دبیران، ارتباط معنادار مثبت و قوی وجود دارد.

گسترش و فراگیری فرهنگ سلبریتی به عنوان فرهنگی نوظهور در جامعه ایران و عدم وجود یافته های عمیق نسبت به پیامد های این فرهنگ بر سبک زندگی، موجب شد پژوهش حاضر به دنبال بررسی این مسئله باشد که فرهنگ سلبریتی چه تأثیری بر سبک زندگی نوجوانان داشته است؟ آیا سلبریتی ها می توانند در سبک زندگی نوجوانان ما مؤثر باشند یا بالعکس تأثیرات منفی بر سبک زندگی آن ها دارند؟ بنابراین مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش ها در سه محور مفهوم شناسی، تأثیرات مثبت به نحو قهرمان گرایی، تشویق بر امور خیرخواهانه و تأثیرات منفی همچون تغییر باورها و ارزش های دینی، مصرف گرایی، فردگرایی و حس گرایی بر نوجوانان است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای به این نکته قابل توجه و تأمل رسیده است که نظام تربیتى و فرهنگی جامعه باید بکوشند نوجوانان را به این سمت هدایت نمایند که خود واقعى خویش را کشف کنند و با بصیرت و آگاهی به ارزش های اخلاقى و عالى دینى برسند تا در مسیر تکامل واقع شوند.      

پژوهش حاضر به دنبال ارائه روش های تربیتی است که والدین بتوانند برای تربیت عبادی فرزندان خود در جهت ترغیب به فریضه مقدس نماز استفاده کنند. در این راستا و با روش توصیفی تحلیلی، ابتدا به اصل تدریج، اصل اعتدال و اصل تسهیل که با به کارگیری آن می توان زمینه پذیرش بهتری برای ترغیب فرزندان به نماز را در کودکان فراهم کرد، اشاره شد و سپس در جهت تأثیرگزاری بیشتر این اصول، برخی روش های تربیتی مرتبط مورد بحث قرار گرفت. از مؤثرترین این روش ها می توان به روش الگویی، روش محبت، روش تشویق و روش قصه گویی اشاره کرد. والدین با آگاهی از این اصول و روش های تربیتی می توانند شخصیتِ سالم مذهبی را در کودکان پرورش دهند و زمینه ایجاد تقویت، تثبیت روحیه اقامه نماز و  نهادینه شدن نماز در دوران کودکی فرزندان شان را فراهم کنند.