گردشگری و اوقات فراغت

گردشگری پدیده ای میان رشته ای است که با بسیاری از صنایع و حوزه های بازار ارتباط تنگاتنگی دارد و توسعه این پدیده تأثیرات بسزایی در بخش توسعه ی پایدار می گذارد. گردشگری هوشمند اصطلاحی جدید و کاربردی است که به توصیف وابستگی روزافزون مقاصد گردشگری، صنایع و اشکال مختلف گردشگران به اشکال جدید فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، که حجم انبوهی از داده ها را به گزاره های ارزشمند تبدیل می کند، می پردازد. در کشور ایران، به گردشگری هوشمند آنچنان که باید و شاید توجهی نشده است و الگوی کاربردی برای آن وجود ندارد. همچنین نه فقط بر روی الگوی گردشگری هوشمند مطالعات اثربخشی انجام نشده، بلکه عاملیت رسانه های اجتماعی نیز در آن در نظر گرفته نشده است. هدف از انجام تحقیق حاضر این است که الگوی گردشگری هوشمند با عاملیت رسانه های اجتماعی تبیین شود. بدین منظور، ازطریق نمونه گیری هدفمند، اطلاعات 25 نفر از از افراد شاغل و فعال در سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی همدان، ازطریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته گردآور ی و تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از روش نظریه برخاسته از داده، الگوی گردشگری هوشمند با عاملیت رسانه های اجتماعی طراحی شد. یافته های این تحقیق کیفی نشان می دهند که به کارگیری صحیح گردشگری هوشمند با عاملیت رسانه های اجتماعی می تواند موجب توسعه کشور در سایه راه افتادن موتور توسعه (گردشگری)، ایجاد اشتغال پایدار، رونق کسب وکارهای خرد و محلی، توسعه گردشگری بین المللی، درآمدزایی بهتر مؤسسه های گردشگری شود.

هم زمان با رواج زندگی صنعتی، کسب آرامش و فراغت در محیط های طبیعی بیش ازپیش مورد توجه گردشگران بوده و مکان های طبیعی با ویژگی های منحصربه فرد با هدف کسب سلامت جسم و روان، و بهره مندی از آرامش با هدف بهبود کیفیت زندگی به منزله فعالیت فراغتی گردشگری تندرستی ایجاد شده اند. گردشگری تندرستی یا wellness یکی از گونه های گردشگری سلامت به شمار می رود که در سال های اخیر، تحقیقات بسیاری در مقصدهای گردشگری جهان پیرامون آن انجام شده است. این تحقیق با هدف فراتحلیل بر روی تحقیقاتی که مفهوم و ابعاد گردشگری تندرستی را بررسی کرده اند انجام شده است. فراتحلیل به شیوه تحلیل و توصیف بر روی ده مقاله، که همگی از منابع خارجی هستند و مفهوم گردشگری تندرستی را مطالعه کرده اند، انجام شده است. نتایج فراتحلیل نشان می دهند که مفهوم گردشگری تندرستی در مجموع تحقیقات مدنظر، برپایه هفت مؤلفه طبیعت، غذا، آرامش، بعد ذهنی، بعد جسمی، تجربه و معنویت تقسیم شده است که هریک، از متغیرهای وابسته به مفهوم مؤلفه تشکیل شده اند.

با افزایش نگرانی های زیست محیطیِ مصرف کنندگان، دولت ها و جوامع مختلف در سراسر جهان و سازمان ها درصدد توسعه برنامه های دوستدار محیط زیست مانند توسعه خدمات و محصول سبز، رفتار سبز و فناوری سبز برآمدند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات اینترنت اشیا، قصد خرید سبز و عملیات سبز در رفتار سبز کارکنان در صنعت هتلداری (مورد مطالعه: منزلگاه حیات شرق) انجام شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی – هم بستگی است. جامعه آماری این تحقیق را کلیه کارکنان منزلگاه حیات شرق مشهد تشکیل داده اند که تعداد آن ها 100 نفر است. نمونه آماری با استفاده از جدول مورگان، 80 نفر محاسبه شده و روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده است. به منظور جمع آوری داده ها، از پرسش نامه رونی باسانا (2021) استفاده و به منظور تعیین روایی پرسش نامه ها از روایی محتوا، تأیید اساتید، روایی سازه، همگرا و واگرا استفاده شد و پایایی پرسش نامه ها نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بررسی و تأیید شد. در این پژوهش، برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های مدل یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار پی ال اس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که اینترنت اشیا در عملیات سبز و رفتار سبز کارکنان تأثیر معناداری دارد. همچنین قصد خرید سبز در عملیات سبز و رفتار سبز کارکنان تأثیر معناداری داشت، اما تأثیر عملیات سبز در رفتار سبز کارکنان تأیید نشد.

امروز پلیس گردشگری در بیشتر شهرها و مقاصد گردشگری دنیا رواج دارد و تأثیر بسزایی در بهبود خدمات گردشگری داشته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه گردشگران داخلی و خارجی تشکیل می دهند که در سال 1398 وارد جزیره قشم شده اند و در اماکن گردشگری حضور داشته اند. با توجه به جامعه آماری مدنظر، حجم نمونه آماری 384 نفر برآورد شده است. روش نمونه گیری از جامعه آماری، غیراحتمالی یا دردسترس بوده و روش تحلیل کمّی است. داده ها با نرم افزارهای اس پی اس اس و آموس انجام شده است. یافته این پژوهش نشان می دهند که بر خدمات رسانی پلیس گردشگری و فعالیت های جمعی آنلاین بر کاهش محرومیت نسبی اثرگذار بوده و بهبود امنیت اجتماعی، کاهش خشم گروهی و تمایل به سفر با کاهش محرومیت نسبی ادراک شده رابطه مستقیم و مثبتی دارند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بهبود امنیت اجتماعی و خدمات رسانی پلیس گردشگری در کاهش محرومیت نسبی گروهی ادراک شده تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین، یافته ها نشان می دهند که کاهش محرومیت نسبی گروهی ادراک شده بر کاهش خشم گروهی و اعتماد به مقصد اثرگذار است؛ بنابراین می توان این گونه بیان کرد که خدمات رسانی پلیس گردشگری باعث می شود صاحبان مقاصد و سایت های گردشگری تخلفی نکنند یا بسیار کمتر این کار را انجام دهند و مجبور به اجرای قانون شوند.

گردشگری تاریخی سهم بسزایی در انتقال فرهنگ داشته و فرصت نفوذ شهرها در محیط رقابتی را امکان پذیر کرده است. یکی از اقداماتی که در راستای حفاظت از بافت های تاریخی می شود طراحی مسیرهای پیاده در بافت های کهن است. ارزیابی کیفیت پیاده راه ها در تجدید حیات مراکز شهرها بسیار بااهمیت است. رتبه بندی مسیرهای پیاده در بافت های تاریخی، نقاط قوت و ضعف شهرهای مختلف در جذب گردشگر را آشکار می کند و نکات ارزشمندی را برای توسعه گردشگری ارائه می دهد. هدف از این پژوهش، بررسی تطبیقی تجارب مختلف در طراحی پیاده راه در بافت های تاریخی با تأکید بر گردشگری فرهنگ مبنا بوده و به دنبال پاسخ به این سؤال است که رتبه بندی پیاده راه ها براساس شاخص های گردشگری فرهنگ مبنا به چه صورت است؟ این پژوهش با روش توصیفی    تحلیلی و با رویکرد کمّی، با استفاده از روش تصمیم گیری چندمعیاره مارکوس، به رتبه بندی پیاده راه ها پرداخته و سنجه ها را در زیرمجموعه عوامل عملکرد، حرکت ودسترسی، کالبدی، زیست محیطی، آسایش و راحتی، و ارزش های اجتماعی و فرهنگی، با استفاده از روش بهترین بدترین، وزن دهی کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که سنجه های تعداد موزه ها و آثار تاریخی کثرت کاربری های فرهنگی و تعداد عرصه های عمومی موجود برای وقوع فعالیت، اهمیت بیشتری به نسبت سایر سنجه ها دارند. همچنین، نتایج رتبه بندی پیاده راه ها حاکی از آن است که پیاده راه تربیت تبریز با امتیاز عملکرد مطلوب 0.729رتبه اول را کسب کرده و پس از آن، پیاده راه جنت مشهد با امتیاز 0.501 و پیاده راه 15 خرداد تهران با امتیاز 0.482 رتبه های دوم و سوم را به دست آورده اند

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در توسعه گردشگری ورزشی سالمندان در ایران بود. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، توسعه ای است و در دسته تحقیقات توصیفی از نوع پیمایشی قرار می گیرد که به صورت میدانی اجرا شد. جامعه آماری شامل اساتید، صاحب نظران حوزه گردشگری ورزشی بودند که در بخش کیفی شامل 16 نفر به روش نمونه گیری هدفمند و در بخش کمّی شامل 281 نفر بودند که به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها، از روش تحقیق دلفی و پرسش نامه استفاده شد. متخصصان روایی پرسش نامه را تأیید کردند و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ بالای 7/0 به دست آمد. در تجزیه وتحلیل داده ها، از آمار توصیفی و آمار استنباطی مانند تی تک نمونه ای در نرم افزار اس پی اس اس نسخه 26 و تحلیل سلسله مراتبی در اکسپرت چویس نسخه 11 استفاده شد. براساس نتایج پژوهش، مؤلفه های عوامل درونی، فردی، نرم افزاری، محیطی، توجه به امکانات، بازاریابی و مدیریتی به عنوان عوامل مؤثر در توسعه گردشگری ورزشی سالمندان در ایران شناخته شدند. همچنین در بین مؤلفه های توسعه گردشگری، به ترتیب مؤلفه های حقوقی مالی، محیطی و مدیریتی مهم ترین مؤلفه ها در توسعه گردشگری ورزشی سالمندان شناخته شدند. نتایج پژوهش حاضر بر لزوم تقویت شاخص هایی ازقبیل ارتقای کیفیت زیرساخت های موجود، سرمایه گذاری بخش خصوصی، تشکیل ستاد ویژه گردشگری سالمند، تبلیغات، طرح ها و خدمات خلاق، بودجه، تسهیلات حمل ونقل، نیازسنجی علمی و استفاده از تجارب کشورهای موفق تأکید دارد.

ایران با وجود کسب رتبه اول ارزان ترین مقصد گردشگری، رتبه 10 میراث جهانی و رتبه 26 زیباترین کشورهای جهان، در سال 2019 فقط توانسته 62/0 درصد تعداد گردشگران ورودی جهان و 53/0 درصد مبلغی را که گردشگران بین المللی هزینه کرده اند جذب کند. همچنین، برای دستیابی به هدف تعیین شده در برنامه هفتم توسعه کشور، رشد سالانه حدود 30 درصدی ورود گردشگر بین المللی به کشور ضروری است. با هدف شناسایی معیارهای مؤثر، تبیین مدل معادلات ساختاری جذب گردشگران خارجی و بررسی تفاوت وضعیت موجود با وضعیت مورد انتظار گردشگران، برای گردآوری نظرات گردشگران خارجی که در پروازهای خروجی از کشور بودند (نمونه در دسترس) از پرسش نامه ای که پژوهشگران طراحی کرده اند استفاده شد. داده های حاصل از نظرات 143 نفر تحلیلِ عاملی شد و ده معیار که با کنترل آن ها می توان 60 درصد خواسته های گردشگران را برآورده کرد شناسایی شد. سپس مدل معادلات ساختاری ارتباط بین معیارها، طراحی و برازش شد. درنهایت تحلیلِ شکاف میان وضعیت مطلوب (خواسته ها) و وضعیت موجود (واقعی) معیارهای شناسایی شده انجام و مشخص شد که بین وضعیت مطلوب و وضعیت موجود هفت معیار پاکیزگی محیط شهری و اماکن، امکانات و تسهیلات گردشگری، امنیت، کیفیت اقامتگاه ها، کیفیت خدمات حمل ونقل، توجه به مسائل محیط زیستی و سیاست گذاری های دولت تفاوت معنی دار وجود دارد و وضعیت فعلی این معیارها پایین تر از حد مورد انتظار گردشگران خارجی است. مدل معادلات ساختاری تبیین شده نیز با اطمینان 99 درصد بیانگر رابطه معنی دار مستقیم و اثر قوی معیارهای شناسایی شده با/ بر انتخاب ایران به عنوانِ مقصد گردشگران خارجی است.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر بازی های بومی و محلی در کیفیت اوقات فراغت و نیک زیستی فردی دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی انجام شد. روش تحقیق کمّی و از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش است. جامعه آماری را دانش آموزان پایه های پنجم و ششم مدرسه دخترانه ابتدایی ستایش شهرستان سلماس (استان آذربایجان غربی) در سال تحصیلی 1400-1401 تشکیل می دهند و نمونه آماری به روش نمونه گیری در دسترس از پایه های پنجم و ششم این مدرسه در دو گروه کنترل و دو گروه آزمایش انتخاب شد که هر گروه شامل پانزده نفر بود. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه های محقق ساخته کیفیت اوقات فراغت و پرسش نامه استاندارد نیک زیستی جان تراویس بود. روایی پرسش نامه محقق ساخته کیفیت اوقات فراغت را پنج نفر از اساتید مدیریت ورزشی تأیید کردند و پایایی آن 94/0 و پایایی پرسش نامه استاندارد نیک زیستی 83/0 به دست آمد. در روش اجرای تحقیق، گروه ها به مدت هشت هفته و در هر هفته یک جلسه به مدت 45 دقیقه، علاوه بر کلاس درسی تربیت بدنی، یک بازی بومی و محلی انجام دادند. برای توصیف وضعیت موجود از یافته های توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و به منظور تحلیل فرضیه های پژوهش از تحلیل کوواریانس چندمتغیره با رعایت پیش فرض های آماری با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس وی ۲۶ انجام شد. نتایج تحقیق نشان دادند که بازی های بومی و محلی در گروه آزمایش توانسته است مؤلفه های کیفیت اوقات فراغت و نیک زیستی فردی دانش آموزان دختر پایه های پنجم و ششم ابتدایی را افزایش دهد (001/۰>P)؛ بنابراین بازی های بومی و محلی در کیفیت اوقات فراغت و نیک زیستی فردی دانش آموزان دختر ابتدایی تأثیر مثبت و معنی دار دارد.

سینما به عنوان یک محصول فرهنگی هنری نقش بسزایی در زمینه فرهنگ سازی و پرکردن اوقات فراغت افراد جامعه دارد. مسئله اصلی پژوهش شناسایی نقاط تماس مراحل پنج گانه (آگاهی، جذب، پرسش، اقدام و حمایت) تاثیرگذار در سفر مشتریان به سینماست که در پیش بینی نرخ بازگشت تماشاگران سینما تاثیرگذار است. در گام اول، با استفاده از روش تحلیل محتوا، 27 نقطه به عنوان نقاط تماس تماشاگران سینما استخراج و در چهارچوبA5 جای گذاری شد و پرسش نامه پژوهش طراحی شد که پایایی و روایی آن به ترتیب با استفاده از آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تأییدی تأیید شد. در گام دوم، به منظور پیش بینی نرخ بازگشت تماشاگران سینما از مدل شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. بدین منظور، تعداد 450 پرسش نامه به صورت تصادفی در بین تماشاگران بزرگ سا ل سینما در شهر گرگان توزیع شد که 421 پرسش نامه قابل استفاده تشخیص داده شد. به کارگیری شبکه عصبی نشان داد که با استفاده از نقاط تماس شناسایی شده مبتنی بر چهارچوب A5 در سفر مشتری، می توان نرخ بازگشت تماشاگران سینما را با دقت 921/0 پیش بینی کرد. نتایج تحلیل حساسیت نشان دادند که در مراحل پنج گانه آگاهی (تبلیغات مجازی)، جذب (بنر تبلیغاتی فیلم)، پرسش (نظرات سایر شرکت کننده ها)، اقدام (نوع برخورد پرسنل) و حمایت (خرید مجدد) به منزله بهترین نقاط پیش بینی کننده رفتار مصرف کننده در سفر خرید سینما هستند. همچنین نتایج نشان دادند نقشه سفر تماشاگران سینما پیچیده، به شدت حساس، مارپیچ و پیوسته است که در آن، مشتریان نقاط تماس متفاوتی را لمس می کنند که می تواند نرخ بازگشت آن ها را تحت تاثیر قرار دهد.

فضاهای شهری ازجمله فضاهای سازمان د هی شده هستند. در این میان، منطقه قدیمی شهر اصفهان به منزله منطقه ای گردشگرپذیر فضایی با حال وهوای متفاوت است. پژوهش حاضر کوشیده است تا این تولید فضای شهری را با تکیه بر دستگاه مفهومی لوفور، تأثیرات شبکه های مجازی و به کارگیری روش مردم نگاری تحلیل کند. هدف از این پژوهش بررسی تغییرات و روندهای تولید فضای شهر به دنبال رواج گردشگری و با واسطه گری فضای مجازی است. این پژوهش سه بعد تولید فضا را که لوفور معرفی کرده در کنار فضای مجازی قرار می دهد و تلاش می کند تا مفهوم تولید فضا را در نظریه پردازی های خود توسعه دهد. برای جمع آوری داده های پژوهش، پژوهشگر اول با استفاده از روش مردم نگاری و با زندگی در شهر اصفهان به مدت ده ماه داده های خود را با روش مشاهده مشارکتی جمع آوری کرده و با استفاده از سیستم کدگذاری سه گانه تجزیه وتحلیل می کند. یافته های این پژوهش نشان دهنده آن است که محرک های فضایی جدیدی مانند وابستگی به اطلاعات آنلاین، دگرگونی نگرش به سفر و تغییر در منطق اقتصادی و فرهنگی به واسطه شبکه مجازی اینستاگرام، منطق تولید فضا در بافت قدیمی شهر اصفهان را تغییر می دهد و آن را به سمت تجاری سازی پیش می برد، منطقی که مبتنی بر درک آنلاین و انتخابی فضا شکل می گیرد.

با توجه به اهمیت رفتار مالی مدیران در عملکرد مالی بنگاه های صنعت گردشگری، این مطالعه با هدف تجزیه وتحلیل تأثیر نگرش و سواد مالی در رفتار مالی و عملکرد مالی آن ها انجام شده است. ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، متغیرها و معیارهای اثرگذار شناسایی و سپس با استفاده از نظر نُه تن از خبرگان، متغیرها برای طراحی مدل اولیه مشخص شدند. در ادامه، با رویکرد الگوسازی ساختاری تفسیری، متغیرهای سطح بندی شده و به منظور تأیید آماری الگوی ساختاری تفسیری شکل گرفته و اعتبارسنجی آن، از روش کمینه مربعات جزئی ازطریق نرم افزار اسمارت پی ال اس۳ بهره گرفته شده است. روش نمونه گیری در این مقاله، روش های اشباع نظری و گلوله برفی بوده و از پرسش نامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نگرش مالی و سواد مالی به بهبود و ارتقای رفتار مالی مدیران و عملکرد مالی بنگاه های گردشگری کمک می کند و رفتار مالی نیز عملکرد مالی را بهبود می بخشد و قادر است تأثیر نگرش و سواد مالی در عملکرد مالی بنگاه ها را واسطه کند؛ بنابراین مدیران گردشگری باید نگرش و سواد مالی خود را توسعه دهند تا در برنامه ریزی های مالی و عملکرد مالی مؤثر باشد.

گردشگری به منزله بخشی خدماتی و شاخه ا ی از توسعه پایدار، پتانسیل توانمندسازی جوامع را دارد. توانمندسازی مختص گروه های آسیب پذیر جامعه است که دچار طرد اجتماعی هستند. نظریه پردازان توسعه توانمندسازی را راهبردی مؤثر در کاهش نابرابری های جنسیتی در ظرفیت ها، دسترسی به منابع و فرصت ها و راه رسیدن به توسعه پایدار می دانند. توسعه گردشگری با افزایش قدرت زنان و کنترل آن ها بر منابع، نقش مهمی در توانمندسازی زنان دارد. هدف این پژوهش ارزیابی نقش گردشگری اجتماع محور در توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان روستاهای استان اصفهان است. در این راستا نیز در پژوهش کاربردی حاضر، که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، وضعیت توانمندسازی زنان روستایی با جمع آوری داده ها آزمون شده است. جامعه آماری را زنان روستایی استان اصفهان N) =317163( تشکیل می دهند. تعداد نمونه براساس فرمول کوکران، 384 نفر انتخاب شدند و سپس تجزیه وتحلیل آن ها با آزمون های استنباطی (خی دو، تی تک نمونه ای، تحلیل مسیر) انجام شد. نتایج نشان دادند که با توجه به میانگین به دست آمده برابر 42/3، وضعیت توانمندسازی در سطح مطلوبی قرار دارد. در این میان، بعد اقتصادی با میانگین 38/3، بعد اجتماعی با میانگین 45/3، عوامل فرهنگی با میانگین 43/3 محاسبه شدند. دیدگاه نظری تحقیق و نتایج تحلیل های آماری به کاررفته در این پژوهش، نشان دادند که توسعه گردشگری در توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زنان روستاهای استان اصفهان مؤثر است.