چشم انداز شهرهای آینده

رفتار انسان در شهر، وابسته به میزان درک او نسبت به محیط و برآیندی از انگیزه ها و نیازهای فردی است. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات بازارها بر الگوهای رفتاری در دو بازار مهم پایتخت(15 خرداد و ایران مال) است. تحقیق از نظر هدف کاربردی؛ با تکنیک پیمایشی و ماهیت توصیفی -تحلیلی است. اطلاعات از طریق دو پرسشنامه (متخصصین 35 و شهروندان 250 نمونه) از طریق فرمول کوکران و با طیف لیکرت جمع آوری شد. تجزیه وتحلیل داده های متخصصین از طریق آزمون های تحلیل عاملی و رگرسیون، و شهروندان از طریق تی دو نمونه ای و پیرسون با نرم افزارهای Spss ,Lisrel انجام شد. پرسشنامه با اعتبار محتوایی و پایایی آن با آلفای کرونباخ تائیدشد. آزمون تحلیل عاملی تأییدی، مؤلفه های تحقیق را در 5 بعد(معنایی، الگوهای رفتاری، فعالیت و عملکرد، کالبدی، آسایش و راحتی) با بار عاملی بالای 0.4 شناسایی کرد. ضریب تعیین تعدیل شده در آزمون رگرسیون نشان داد، شاخص های تحقیق به میزان 61% درصد واریانس الگوهای رفتاری را پیش بینی می کند. مؤلفه ی معنایی بالاترین تأثیر (0.779) و مؤلفه ی آسایش و راحتی (0.621) کم ترین اثر را بر الگوهای رفتاری دارند. با استفاده از آزمون T دوطرفه در دو نمونه، تفاوت میانگین بین مؤلفه های 5 گانه وجود دارد و این تفاوت میانگین معنی دار است. با توجه به نتایج آزمون پیرسون مؤلفه ی کالبدی در ایرانمال و مؤلفه ی فعالیت و عملکرد در بازار 15 خرداد از تأثیرگذارترین مؤلفه ها بر الگوهای رفتاری می باشند. نتایج نشان داد که؛ بازارها بر الگوهای رفتاری شهروندان تأثیر معنادار و مثبت و مستقیم دارند و با تقویت کیفیت بازارها و یا تضعیف آن، ادراک محیطی شهروندان تغییر می کند.

امروزه مشارکت عمومی به یکی از ابزارهای اصلی و عنصر کلیدی در فرایند تصمیم گیری در حوزه های مختلف شهری با هدف ارتقای زندگی شهروندان بدل گردیده است، از این رو هدف مقاله حاضر، تبیین و شناسایی پیشران های موثر بر مشارکت شهروندان در توسعه شهر بجنورد می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از دیدگاه ماهیت، تحلیلی - اکتشافی می باشد و از روش ترکیبی اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. در این راستا پس از برگزاری جلسات مصاحبه با 20 نفر از متخصصان حوزه شهری بجنورد به عنوان جامعه آماری تحقیق، 17 عامل پیشران با استفاده از تکنیک دلفی، تدوین و وزن دهی شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدلسازی ساختاری – تفسیری (ISM) و در نهایت از روش تحلیل میک مک ( به منظور اثرگذاری و اثرپذیری) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که، معیار بسترسازی جلب اعتماد شهروندان توسط مدیران، تاثیرگذارترین سطح و ایجاد احساس هویت نسبت به شهر و همچنین مهارت و دانش مقام های رسمی، جزوء تاثیرپذیرترین عوامل موثر در مشارکت شهروندان در توسعه شهر می باشند. همچنین نتایج روش میک مک نشان داد که، مؤلفه های موجود در ناحیه 1 شامل مهارت و دانش و تجربه مقام های رسمی و برنامه ریزان نظیر مهارت های ارتباطی جزو متغیرهای استراتژیک بشمار می روند، زیرا هم قابلیت کنترل توسط سیستم مدیریتی و هم دارای سیستم تأثیرگذاری قابل قبولی می باشند. مؤلفه های موجود در ناحیه 2 شامل تمرکززدایی و توزیع قدرت در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی بسیار تأثیرگذار و دارای قابلیت کنترل بسیار کمی می باشند، درنتیجه برنامه ریزان به ندرت قادر به تغییر این متغیرها هستند و در نهایت مؤلفه های موجود در ناحیه 4 شامل اعتقاد به مشارکت و بهره گیری از طریق جوامع محلی و.... (غیره) نتیجه سایر متغیرها می باشند.

گردشگری یکی از پویاترین بخش های اقتصادی جهان به شمار می آید و بر اساس پیش بینی سازمان جهانی توریسم، در چند سال آینده صنعت گردشگری از لحاظ درآمد، بزرگترین بخش تجارت بین الملل را به خود اختصاص خواهد داد. در این میان، اکوتوریسم، رویکرد جدید گردشگری در طبیعت بوده که ضمن هماهنگی بیشتر با اصول توسعه پایدار و شرایط محیط زیستی منطقه، منبع مهم درآمد نیز می باشد. از طرف دیگر قرار گرفتن در مسیر حرکت به سمت توسعه پایدار محوری ترین اصل، جهت تحقق آینده مناسب و مطلوب شهرها و کلانشهرهای کشور است. در این راستا پژوهش حاضر با ذکر این پرسش که مهمترین معیارها و شاخص های توسعه اکوتوریسم پایدار کدامند، با استفاده از فراتحلیل 77 پژوهش مرتبط و نیز استفاده از جداول سندلوسکی و بارسو و برنامه مهارت های ارزیابی حیاتی (CASP) در جستجوی تبیین معیارهای مرتبط با توسعه پایدار اکوتوریسم در ایران می باشد و تلاش دارد تا با شناسایی ابعاد، معیارها و شاخص های توسعه اکوتوریسم پایدار، بانک اطلاعاتی مناسبی را در اختیار برنامه ریزان و مدیران این حوزه قرار دهد تا در آینده، منافع رونق اکوتوریسم و مزایای آن، ضمن استفاده پایدار از منابع طبیعی کشور و حفاظت از آن، در اختیار مردم ایران قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان دهنده دو بعد اصلی توسعه اکوتوریسم پایدار شامل انسانی و محیطی می باشد که در ارتباط مستقیم با یکدیگر قرار دارند؛ بعد انسانی شامل معیار اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، حاکمیتی- مدیرتی و فناوری و بعد محیطی شامل معیار زیست محیطی می باشد. معیارهای مذکور به ترتیب با 14، 11، 26، 3 و 18 شاخص شناسایی و معرفی می شوند.

با توجه به کاهش سوخت های فسیلی و افزایش دی اکسید کربن ناشی از این سوخت ها انتقال به انرژی های تجدید پذیر و کم کربن امری اجتناب ناپذیر است. درهمیم راستا ظرفیت بالای شهر اهواز در راستای توسعه انواع انرژی های تجدید پذیر می توان دستیابی به این نوع انرژی های را محقق کرد که نه تنها باعث کاهش مصرف انرژی و هزینه ها ، بلکه منجر به محیطی پاک تر و پایدارتر می گردد. ازاین رو هدف مقاله حاضر سناریونویسی توسعه انرژی های تجدید پذیر در کلان شهر اهواز است. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی و ازلحاظ روش، پیمایشی و توصیفی – تحلیلی هست.اطلاعات لازم به صورت اسنادی، کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه و مصاحبه) جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش حاضر را خبرگان حوزه های شهر و انرژی تشکیل می دهد شیوه نمونه گیری در این پژوهش، نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم می باشد. همچنین روش آنالیز هم کمی بوده که از سناریونویسی می زارد استفاده شد. نتایج نشان می دهد مجموع امتیاز سناریوهای سازگار یا به عبارتی تأثیر کل سناریوها 126 است که نتایج اهمیت آن ها نشان می دهد سناریوهای توسعه مزارع انرژی خورشیدی جهت تأمین انرژی، توسعه انرژی خورشیدی در محدوده صنایع، توسعه پنل های خورشیدی در سطح ادارات و سازمانها، توسعه پنل های خورشیدی در سطح مناطق مسکونی بیشترین سازگاری و سناریوی ادامه استفاده از سوخت های فسیلی جهت تولید انرژی و توسعه و تأسیس نیروگاه های هسته ای در منطقه کمترین سازگاری را برای توسعه در سطح شهر اهواز دارند.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی می باشد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه با 6 شاخص(تکنولوژی ارتباطی، سرمایه اجتماعی، کارایی و اثر بخشی، سرزندگی، کیفیت زندگی، تنوع شهری) و 35 گویه بر مبنای پاسخ های ساکنان مناطق بندر ماهشهر صورت گرفت. جامعه آماری برابر با (167532) و با حجم نمونه382 نفر انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss و آزمون های آماری (T-Test)، تحلیل واریانس(An ova)، پس از تجربه LSD و مدل رتبه بندی WASPAS مورد انجام گرفت. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داده میانگین بدست آمده از کل شاخص شهر خلاق در بندر ماهشهر (60/2) می باشد که حاکی از وضعیت نامطلوب شاخص های شهر خلاق دارد. بر اساس آزمون تحلیل واریانس میان مناطق 5 گانه شهر بندر ماهشهر به لحاظ شاخص های شهر خلاق تفاوت معناداری وجود دارد؛ بگونه ای که بیشترین اختلاف میانگین در بین مناطق شهر بندر ماهشهر مربوط به شاخص کیفیت زندگی و کم ترین اختلاف میانگین مربوط به شاخص تکنولوژی ارتباطی می باشد. بین مناطق شهر بندر ماهشهر به لحاظ شاخص های شهر خلاق منطقه 3 با امتیاز (48251415/0) رتبه اول، منطقه 2 با امتیاز 42132123/0 رتبه دوم، و مناطق1، 4، 5 به ترتیب با نمرات 41542123/0، 16160800/0و 15994421/0 در رتبه های بعدی قرار دارند. از اینرو محلات شماره 1و2 واقع در منطقه سه که عمدتا محل سکونت شاغلان صنعت و پتروشیمی می باشند؛ صرفا بخاطر برخورداری از امکانات و امتیازات ارائه شده توسط بخش صنعت از یک سو و توجه ویژه مدیریت شهری بندر ماهشهر در ارائه خدمات شهری از طرف دیگر؛ سبب گردید تا نسبت به سایر محلات شهری در شاخص های شهر خلاق در وضعیت مطلوب تری قرار داشته باشند.

امروزه با ثبات نسبی و همگرایی در نرخ باروری و مرگ ومیر مناطق مختلف از یک سو و افزایش میزان و شدت مهاجرت از سوی دیگر، هم اکنون مهاجرت به عنوان عامل مهم جمعیتی در تغییرات جمعیت مناطق داخلی، ایفای نقش می کند. استان کرمانشاه نیز به مانند بسیاری از مناطق دیگر کشور در معرض این تغییرات جمعیتی بوده است. اما آنچه شرایط این استان را متفاوت کرده جریان های مهاجرتی آن است. در دهه های گذشته به دلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این استان همواره با مهاجرفرستی گسترده ای روبرو بوده است. از این رو در تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل ثانویه داده های سرشماری دو دهه 95-1385، تلاش شده است که تاثیر مهاجرت این استان بر نرخ رشد جمعیت آن مورد بررسی قرار گیرد. نتایج حاکی از آن است که استان کرمانشاه در در دو دوره 90-1385 و 95-1390 به ترتیب با خالص مهاجرتی 37755- و 34928- دومین استان مهاجرفرست کشور بوده است. در دوره 95-1390 با باوجود کاهش شدت مهاجرت های این استان، اما سهم زیادی از مهاجرت های صورت گرفته به سمت مهاجرت برون استانی بوده است. استان های تهران، البرز، همدان و مرکزی نقش اصلی و پررنگی در خالص مهاجرتی منفی این استان دارند. مهاجرت در دو دوره مورد بررسی به ترتیب موجب کاهش 33/0 و 35/0 درصدی نرخ رشد سالانه جمعیت بوده است، بطوریکه نرخ رشد واقعی جمعیت را از 1/1 به 67/0 در دوره 90-1385 و از 45/0 به 10/0 در دوره 95-1390 کاهش داده است.