حکمرانی و توسعه

در گذر تاریخ علم، روش شناسی های گوناگونی طراحی و توصیه شده اند که گاهی سال ها بلکه قرن ها بر سنت های علمی دانشگاه ها، سیطره افکنده اند. با توسعه دانش و افزایش تنوع تخصص ها و رویکردها و شکل گیری علوم میان رشته ای و چندرشته ای، نوعی سردرگمی در روش ها و شیوه های آزمون دستاوردهای علمی ایجاد شده است که پیامد آن، در مواردی نفی اعتبار روش و در مواردی تقلیل تلاش های علمی به تکرار روش های مکانیکی برای تولید انبوه دانش است. در دانش مدیریت به لحاظ سروکار داشتن با انسان های در حال پدیداری و بازیگر، معنی گریزی در مواجهه مدیران دولتی با واقعیت های لازم، معنی پردازی کاذب یا دروغین در مدیریت دولتی، پدیده ای آنی برخی از مسائل مدیریت دولتی، چالش های روش شناسی تشدید می شوند. همچنین، سروکار داشتن با ارزش های دینی بر دشواری تحلیل مسائل مدیریتی می افزاید. بنابراین چالش آفرینش روش، فراخور شرایط حل مسئله و پژوهش درباره آن مطرح می شود. بدین ترتیب که باید دانش پژوهان این رشته را با فراگردهای سالم ساخت روش و آزمون آن آشنا ساخت تا بتوانند فراخور هر وضعیت خاص «مسئله موقعیت»، روش مطلوب برای پژوهش درباره آن را توسعه دهند. این امر به ویژه در مواجهه با ارزش ها پیچیده تر می شود؛ تا حدی که می توان گفت، یکی از مهم ترین دلایل پیچیدگی علوم انسانی، ضرورت مواجهه مدبرانه با ارزش هاست. بنابراین، مقوله چالش علم و دین در ساختاردهی به دانش و ارزش در تصویرپردازی از مسیر توسعه دانش، بسیار مهم جلوه می کند.

این تحقیق با هدف مطالعه و بررسی تأثیر مدیریت منابع انسانی الکترونیک بر توان رقابتی بانک با میانجی گری اعتماد الکترونیک در بین کارکنان شعب بانک مسکن شهر زاهدان صورت گرفته است. جامعه آماری، 300 نفر از کارکنان شعب بانک مسکن شهر زاهدان می باشند. نمونه گیری با استفاده از جدول مورگان 169 نفر برآورد شد. ابزار جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد مدیریت منابع انسانی طاهری و همکاران (1390)، پرسشنامه توان رقابتی بانک امیرحسینی و زاد پایدار (1395) و پرسشنامه اعتماد الکترونیک برادران نیکو و همکاران (1396) استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارSPSS 26  وSmartPLS3 استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان داد بین مدیریت منابع انسانی الکترونیک، توان رقابتی و اعتماد الکترونیک بین کارکنان شعب بانک مسکن تأثیر مثبت و معنادای وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد که به ترتیب مدیریت منابع انسانی بر اعتماد الکترونیک، سپس مدیریت منابع انسانی بر توان رقابتی و در نهایت توان رقابتی بر اعتماد الکترونیک بیشترین تاثیر را دارا بود.  

حکمروایی شهری به حفظ زیربناها و خدمات شهری می پردازد و فرآیندی سیاسی است که از طریق آن شهروندان و گروه های مختلف علایق خود را ابراز و اختلاف نظرهای خود را تعدیل می کنند و به توافق نظر می رسند و بر اساس حقوق و تعهدات قانونی خود عمل می کنند .هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیرات توسعه پایدار شهری بر حاکمیت شهری است. روش تحقیق کاربردی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، متخصصین امور شهری وکارکنان با سابقه مدیریتی شهرداری کاشمر در سال 1399 که تعداد آنها ۱۰۲نفر بودند. روش نمونه گیری تصادفی ساده و تعداد نمونه با استفاده از جدول مورگان 81 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه و برای تحلیل اطلاعات از نرم افزار EXCEL و PLS Smart و SPSS استفاده شد. شاخص های برازش مدل در حد قابل قبولی است وکلیه مقادیر پایایی ترکیبی و ضریب آلفای کرونباخ بالای 7/0 بود . مقادیر میانگین واریانس های استخراجی تقریباً از مقدار 5/0 بالاتر بوده و روایی تشخیصی نیز با استفاده از شاخص فورنل و لارکر تأیید گردید. نتایج آزمون فرضیات نشان داد که توسعه اقتصادی تأثیر مثبتی بر حاکمیت شهری ندارد  اما توسعه اجتماعی (382/0) و حفاظت از محیط زیست (414/0) تأثیر مثبت و معناداری بر حاکمیت شهری دارد. شهرداری ها و شورای شهر از طریق چارچوب توسعه پایدار شهری بهتر می توانند حاکمیت(حکمرانی)  شهری را محقق سازند.

بیش از 77 درصد از مناطق کشور از منظر شاخص های پایداری اقتصادی، اجتماعی و محیطی در طبقه بندی مناطق محروم متوسط تا بسیار محروم هستند. از آن جا که فراهم نشدن بسترهای مناسب حکمرانی توسعه به عنوان دلیل عدم موفقیت برنامه های توسعه مطرح است، پژوهش حاضر به بررسی سیستم حکمرانی توسعه مناطق محروم کشور پرداخته و با تاکید بر نقش حکمرانی شبکه ای در حل مسائل سیستم های پیچیده؛ ساختار توزیع قدرت را میان کنشگران قانونی توسعه پایدار مناطق محروم کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. برای این منظور پس از بررسی قوانین و مقررات مناطق محروم کشور، مبتنی بر قوانین برنامه پنج ساله ششم توسعه، 38 مسئولیت قانونی و 39 نهاد/سازمان مسئول و همکار توسعه مناطق محروم کشور استخراج شد. ماتریس شبکه همکاری کنشگران با استفاده از شاخص های مرکزیت درجه، مرکزیت بینابینی، تراکم و انسجام؛ فاصله ژئودزیک و نقاط برشی تجزیه و تحلیل شد. یافته های تحلیل ساختار حکمرانی شبکه ای توسعه مناطق محروم کشور حاکی از تمرکز قدرت تصمیم گیری در دولت و عدم تعادل در توزیع قدرت بین کنشگران است و بدون اصلاح اساسی ساختار حکمرانی شبکه توسعه مناطق محروم کشور نمی توان انتظار حل مسائل سیستم های پیچیده اقتصادی-اجتماعی مناطق محروم کشور را داشت. در نهایت پیشنهادات سیاستی توسعه حکمرانی شبکه ای با توجه به نتایج بررسی قوانین و مقررات ملّی و برنامه های توسعه و نتایج تحلیل شبکه حکمرانی توسعه مناطق محروم کشور در راستای تعادل بخشی در توزیع قدرت قانونی میان نهادهای مسئول و همکار مبنی بر فرصت های مشارکت برابر کنشگران کلیدی شامل نهادهای دولتی، بخش خصوصی و نهادهای مردمی در مدار تصمیم گیری ارائه شده است.

طی سال های اخیر پدیده گردوغبار با منشاء داخلی خصوصا در مناطق جنوب و جنوب غرب کشور تشدید شده که علاوه بر تاثیر بر سلامت افراد، خدمت رسانی خدمات عام المنفعه را نیز با اختلال مواجه کرده و در بهمن 1395، شبکه برق استان خوزستان را متأثر نمود. خاموشی به وجود آمده با تأثیرگذاری بر سایر زیرساخت های حیاتی نظیر آب، ارتباطات و... مشکلات متعددی را در جامعه ایجاد نمود. در این تحقیق برخلاف آن چه که در اخبار و گزارشات، در خصوص علل تشدید پدیده گردوغبار در منطقه ذکر می شد، نقش عوامل انسان ساز را هدف گرفته و نتایج نشان داد سیاستگ ذاری ها و اقدامات وزارت خانه های صنعتی خصوصاً وزارت نیرو در خصوص منابع آبی و تالاب های استان از عوامل مهم بروز و تشدید گردوغبار در منطقه بوده که معنای دوگانگی نقش آفرینی در حکمرانی توسعه نمود پیدا می کند؛ چراکه علی رغم اینکه بخش برق وزارت نیرو در حادثه قطعی برق خوزستان خود را قربانی پدیده گردوغبار می دانست، سیاست ها و اقدامات حوزه آب این وزارتخانه در بروز پدیده گردوغبار یعنی عامل اصلی حادثه قطعی برق، مؤثر شناخته شده است. با توجه به حاکمیت دولتی محیط زیست در کشور، وزارت نیرو به عنوان یکی از نهادهای دولتی دارای وظایف مشخص درخصوص حفاظت از محیط زیست است، اما نتایج عملکرد آن در خصوص منابع آبی استان خوزستان، ناقض وظایف یاد شده بوده و در قطعی برق بهمن 1395 دوگانگی در ساختار- کارکرد و وظایف حفاظت – بهره برداری این وزارتخانه از محیط زیست نمود عینی پیدا کرده است.  

پژوهش حاضر با هدف تحلیلی بر سنجش فناوری اطلاعات و نقش آن در تحقق حکمروایی خوب شهری و با تاکید بر مشارکت شهروندان شهر زاهدان است، نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه اسنادی و پیمایشی است؛ که جهت گردآوری اطلاعات از پرسشنامه و جهت تحلیل داده های تحقیق از نرم افزار Spss، Gis، super decision بهره گرفته شد. جامعه آماری شامل شهروندان مناطق پنج گانه شهر زاهدان است که 383 نفر از ساکنان با روش نمونه گیری خوشه ای توأم با تصادفی سیستماتیک در تمامی مناطق شهر انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاصل از رتبه بندی مناطق در استفاده از فناوری اطلاعات برای رسیدن به حکمروایی خوب شهری نشان می دهد که منطقه 1 به عنوان یک منطقه ای که دارای بیشترین تحصیل کرده، ساکن بودن قشر اجتماعی متوسط رو به بالا در آن، دسترسی مناسب به اینترنت و... عنوان مطلوب ترین منطقه زاهدان و منطقه 3 به عنوان منطقه ای که بیشترین قشر آسیب پذیر و فقیر و در نتیجه عدم دسترسی به اینترنت را دارا است نامطلوب ترین منطقه به لحاظ استفاده از فناوری اطلاعات برای رسیدن به حکمروایی خوب شهری است. همچنین به دست آمدن ضریب همبستگی بسیار بالا بین مولفه های فناوری اطلاعات و ابعاد مشارکت شهروندان در مناطق پنج گانه شهر زاهدان نمایانگر این مطلب است که هر چقدر استفاده از فناوری اطلاعات در بین شهروندان شهر زاهدان بیشتر باشد این شهر از نظر مشارکت شهروندان در اداره شهر در وضعیت بهتری قرار دارد.