چشم انداز مدیریت مالی (و حسابداری)

مدل هشت عاملی اسکاکیر و لانکرسکی (2018)، بسط یافته مدل پنج عاملی فاما و فرنچ (2016) است. این دو محقق با افزودن سه عامل ریسک نکول، نقدشوندگی و مومنتوم سعی در بهبود قدرت تبیین کنندگی مدل داشته و دنبال یافتن پاسخی برای برخی نابهنجاری های این مدل بوده اند. هدف این پژوهش بررسی کارایی عوامل یادشده در قالب مدل قیمت گذاری دارایی ها در بازار سرمایه ایران است. یافته ها نشان می دهندکه قدرت توضیح دهندگی مدل ها تا حد بسیار زیادی به نحوه گزینش عوامل بستگی دارد. کارایی مدل ها در سطح معنی داری مورد توجه، مورد تأیید نبوده است. لیکن نتایج درباره قدرت عوامل جدید و اثر آن ها بر ارتقای مدل پنج عاملی در ترکیبات مختلف نشان می دهد که در ترکیب تنها یکی از عوامل با مدل پنج عاملی، مومنتوم عملکرد بهتری داشته و ریسک نکول ضعیف ترین عملکرد را ارائه کرده است. در ترکیب دو عامل از میان عوامل، بررسی عرض از مبدأ نشان می دهد که ترکیب ریسک نقدشوندگی و مومنتوم باعث بهبود بیشتری شده است.

انتخاب سبد سرمایه یکی از مهمترین دغدغه های هر سرمایه دار می باشد و هدف نحوه توزیع سرمایه در بخش های مختلف به گونه ای است که بیشترین نرخ بازدهی را از دید سرمایه گذار داشته باشد. پس انداز در مؤسسات مالی و یا در قالب خرید اوراق قرضه و یا سرمایه گذاری در زمینه هایی همچون بازار مسکن، بازار سهام، بازار ارزهای خارجی و یا فلزات قیمتی همچون طلا و نقره از جمله انتخاب های مهم برای هر سرمایه گذار البته با درجه ریسک های متفاوت است. شرایط تصمیم سازی می تواند اطمینان کامل، ریسکی و یا عدم اطمینان کامل و تکنیک های تصمیم سازی می تواند بهینه سازی و یا ابتکاری باشد. تاکنون در طول چند دهه گذشته روش های مختلفی بسته به شرایط مسئله انتخاب سبد سرمایه ارائه شده است. در این پژوهش، یک الگوریتم فراابتکاری بر پایه الگوریتم ژنتیک و بر اساس زندگی گروهی شیرها جهت یافتن یک سبد سرمایه مناسب برای سرمایه گذار در شرایط ریسکی معرفی شده است. استفاده از تخمین های خوش بینانه، محتمل و بدبینانه راهکاری است که در شرایط ریسکی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش، مؤید کارآمدی روش معرفی شده در تعیین نحوه توزیع سرمایه در بخش های مختلف با معیار حداکثر بازدهی سرمایه است.

در این پژوهش بازده سرمایه تعدیل شده به ریسک (RAROC) به عنوان یک شاخص سنجش عملکرد اقتصادی و تعدیل شده به ریسک تبیین و برای اولین بار براساس روش جدید مبتنی بر مطالعات اخیر برای همه بانک های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در بازه زمانی سالهای 1391 الی 1398 محاسبه گردید. روش محاسبه این شاخص در این پژوهش یکی از وجوه تمایز آن به شمار می رود. در گام بعد ضمن معرفی شاخص های کملز (CAMELS) و تبیین اهمیت آن ها، اثرشان بر بازده سرمایه تعدیل شده به ریسک بر اساس مدل رگرسیون خطی چند متغیره و رویکرد پانل دیتا، مورد سنجش قرار گرفت. بر اساس یافته های پژوهش، بسیاری از بانک ها علی رغم افشای سودخالص درصورت-های مالی خود، از حیث این شاخص در وضعیت مناسبی قرار ندارند. همچنین براساس مدل اجراشده، اثر کفایت سرمایه، کیفیت مدیریت، کیفیت سود و کیفیت نقدینگی بر بازده سرمایه تعدیل شده به ریسک در بانک ها معنی دار تلقی شد، بدین معنا که با بهبود این شاخص ها می توان RAROC را نیز بهبود بخشید. از طرف دیگر رابطه ای بین کیفیت دارایی ها و حساسیت نسبت به ریسک بازار با این شاخص یافت نشد.

بازارهای سرمایه با هدف تخصیص و تجهیز منابع ایجاد شده اند. یکی از مهم ترین وظایف این بازار تأمین نقدشوندگی است. با توجه به اینکه نقدشوندگی نوعی ریسک برای دارایی های مالی تلقی می شود و در دهه های اخیر نیز مورد توجه بسیاری از متخصصین اقتصادی بوده است، لذا بررسی تغییرات در سیاست های پولی و مالی و اثر آن بر  نقدشوندگی حائز اهمیت بوده و گامی مؤثر در جهت دهی به بازار سرمایه است. در این پژوهش با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR) به بررسی تأثیر بی ثباتی های پولی و مالی بر نقدشوندگی سهام صنایع انرژی بر پرداخته شده است. داده های مورد استفاده نیز داده های 43 شرکت فعال در صنایع انرژی بر بورس اوراق بهادار برای بازه زمانی 1387 تا 1396 است. نتایج پژوهش حاکی از این بوده است که بی ثباتی پولی و مالی تأثیر منفی بر نقدشوندگی سهام صنایع انرژی بر دارند.

کارایی اطلاعاتی، یک متغیر با اهمیت در بازارهای مالی است چراکه جریان سرمایه و تخصیص بهینه منابع را تحت تاثیر قرار می دهد. از این رو، متولیان بازارهای مالی به دنبال بهبود هر چه بیشتر کارایی اطلاعاتی می باشند. بر این اساس، در سال های اخیر، سامانه تدان، برای فراهم آوردن بستری برای ارایه گزارشات تحلیل گران در بازار سرمایه ایجاد شده است. هدف این پژوهش، بررسی تجربی میزان اثرگذاری گزارشات تحلیل گران در سامانه تدان بر کارایی اطلاعاتی است. بدین منظور اثر گزارشات تحلیل گران در سامانه تدان بصورت کلی و همچنین بصورت طبقه بندی شده بر کارایی اطلاعاتی ۲۹۱ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد بررسی قرار گرفت. کارایی اطلاعاتی در این پژوهش با استفاده از دو روش نسبت واریانس و مدل سه عاملی فاما و فرنچ محاسبه گردید. در مجموع، نتایج این پژوهش بیان گر عدم تاثیرگذاری گزارشات سامانه تدان بر کارایی اطلاعاتی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران است. انواع آزمون های اضافی و تحلیل حساسیت، حاکی از استحکام این نتایج می باشد.

یکی از مهمترین چالش ها در بررسی رفتار سرمایه گذاران در بازارهای مالی اندازه گیری تلاطم دارایی های مالی است. علت این موضوع آن است که تلاطم بازده سهام یک متغیر غیرقابل مشاهده می باشد. دو رویکرد اساسی برای مدل سازی تلاطم در اقتصاد مالی وجود دارد که تفاوت آنها در ساختار احتمالاتی آنهاست. در رویکرد اول تلاطم با استفاده از شوک های وارد آمده بر بازده سهام مدل سازی می شود و در رویکرد دوم تلاطم براساس یک فرآیند تصادفی که می تواند مستقل از دینامیک بازده سهام در طول زمان باشد تحول یابد. مدل های ارائه شده در رویکرد اول کلاس GARCH و در رویکرد دوم کلاس تلاطم تصادفی و تغییر وضعیت مارکفی را تشکیل می دهند. با وجود برتری ساختار احتمالاتی این دسته از مدل ها محاسبه پارامترهای مدل و پیش بینی تلاطم بسیار پیچیده می باشد که استفاده از روش های بیزی و شبیه سازی MCMC را ناگزیر می سازد. نتایج این پژوهش حاکی از این است که در بازه زمانی پژوهش، وجود اثر اهرمی با استفاده از الگوی CSV در بازار سهام تهران تایید نمی شود و روش MSGJR-GARCH با توزیع t در پیش بینی تلاطم بازده پنجاه شرکت فعال بورس اوراق بهادار براساس معیار انحراف اطلاعاتی بیزی کاراتر عمل می کند. در نهایت برمبنای مدل کاراتر ارزش در معرض ریسک هفت روز اول خارج از داده ها محاسبه گردید.

هدف از پژوهش حاضر بررسی توانایی الگوهای مختلف چرخه عمر شرکت در تبیین انعطاف پذیری مالی در بازار سرمایه ایران است. بنابراین برای دستیابی به هدف پژوهش یک شاخص انعطاف پذیری مالی تعدیل شده و چند بعدی جهت انعکاس ویژگی های جاری بورس اوراق بهادار ایران به صورت شاخصی ترکیبی و بر اساس نظرات خبرگان به روش تحلیل سلسله مراتبی و ضریب تغییرات استخراج شده است و سپس با استفاده از این معیارِ تعدیل شدهِ انعطاف پذیری مالی، توانایی تبیین الگوهای مختلف چرخه عمر شرکت مورد آزمون قرار گرفته است. فرضیه های پژوهش بر روی نمونه ای از 180 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1387 تا 1397 با استفاده از رگرسیون داده های ترکیبی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان داد که به طور کلی در بین سه الگوی چرخه عمر، الگوی دیکینسون با ترکیب خالص جریان وجوه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی یک شرکت، نقشه چرخه عمر شرکت را در هر تاریخی از صورت های مالی به طور کامل تر و همه جانبه تری فراهم می آورد و همین عامل توانایی تبیین این الگو را بالاتر برده است.