آزمون GRS

هدف از این مقاله آزمون الگوی قیمت گذاری CAPM و APT برای قیمت گذاری شرکت های شیمیایی و پتروشیمی فعال در بورس اوراق بهادار تهران است. در این راستا از داده های فصلی مربوط به بازده سهام 18 شرکت شیمیایی و پتروشیمی فعال در بورس اوراق بهادار و برخی متغیرهای مهم اقتصاد کلان به عنوان عوامل ریسک در دوره 1395-1386 استفاده شده است. ابتدا الگوی CAPM با استفاده از آزمون سری زمانی GRS و سپس با استفاده از آزمون فاما و مک بث مورد آزمون قرار گرفته است. سپس الگوی عاملی برای آزمون APT با استفاده از عواملی شامل نرخ ارز، بازده کل بورس، بازده قیمت نفت، بازده شاخص قیمت محصولات شیمیایی و پتروشیمی، مازاد بازده بدون ریسک، نرخ تورم، ریسک دارایی ها، نوسانات تولید ناخالص داخلی، عامل اندازه (SMB) و عامل تحریم بررسی شده است. نتایج الگوی CAPM حاکی از عدم برقراری این آزمون در بازار سهام شرکت های شیمیایی و پتروشیمی است. و همچنین نتایج تئوری قیمت گذاری آربیتراژ (APT) حاکی از برقراری این آزمون در بازار سهام شرکت های شیمیایی و پتروشیمی است. متغیرهای نرخ ارز، بازده کل بورس، بازده شاخص قیمت محصولات شیمیایی و پتروشیمی و مازاد بازده بدون ریسک معنادار و منابع ریسک سیستماتیک در بازار سهام صنعت پتروشیمی هستند.

مدل هشت عاملی اسکاکیر و لانکرسکی (2018)، بسط یافته مدل پنج عاملی فاما و فرنچ (2016) است. این دو محقق با افزودن سه عامل ریسک نکول، نقدشوندگی و مومنتوم سعی در بهبود قدرت تبیین کنندگی مدل داشته و دنبال یافتن پاسخی برای برخی نابهنجاری های این مدل بوده اند. هدف این پژوهش بررسی کارایی عوامل یادشده در قالب مدل قیمت گذاری دارایی ها در بازار سرمایه ایران است. یافته ها نشان می دهندکه قدرت توضیح دهندگی مدل ها تا حد بسیار زیادی به نحوه گزینش عوامل بستگی دارد. کارایی مدل ها در سطح معنی داری مورد توجه، مورد تأیید نبوده است. لیکن نتایج درباره قدرت عوامل جدید و اثر آن ها بر ارتقای مدل پنج عاملی در ترکیبات مختلف نشان می دهد که در ترکیب تنها یکی از عوامل با مدل پنج عاملی، مومنتوم عملکرد بهتری داشته و ریسک نکول ضعیف ترین عملکرد را ارائه کرده است. در ترکیب دو عامل از میان عوامل، بررسی عرض از مبدأ نشان می دهد که ترکیب ریسک نقدشوندگی و مومنتوم باعث بهبود بیشتری شده است.

مدل پنج عاملی فاما و فرنچ (2015) پاسخ به ناهمسانی هایی است که در آزمون های تجربی مدل سه عاملی فاما و فرنچ (1993) مشاهده شد. مدل پنج عاملی، دو عامل سودآوری و سرمایه گذاری را به مدل سه عاملی اضافه می کند. این تحقیق به دنبال ارزیابی عملکرد مدل پنج عاملی فاما و فرنچ در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور از آزمون GRS برای ارزیابی مدل پنج عاملی در مقایسه با عوامل قبلی (بازار، اندازه و ارزش) استفاده شده است. این آزمون عمدتاً مبتنی بر تحلیل عرض از مبدأ تخمین رگرسیون هاست. تخمین های انجام شده با استفاده از الگوهای سه گانه تشکیل پرتفوی و اندازه گیری عوامل مورد مطالعه بر اساس الگوهای متفاوت صورت گرفته است. نتیجه تحقیق حاضر نشان می دهد با کنترل عوامل سودآوری و سرمایه گذاری، کماکان مدل سه عاملی مدل مناسبی برای توضیح بازده مازاد پرتفوی های مطالعه شده است. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده، دو عامل اضافه شده به مدل، کارایی مدل را افزایش نمی دهد.