اقتصاد و مدیریت شهری

شهرهای جدید با توجه به اهداف آنها، جزو مهم ترین سکونتگاه های کشور محسوب می شوند که با برخی از معضلات در نظام مدیریت شهری خود روبه رو هستند. با توجه به ضرورت شناسایی این معضلات، هدف این مقاله، شناسایی معضلات نظام مدیریت شهری در شهرهای جدید ایرانی است. در این تحقیق، ابزار گردآوری داده ها، تکنیک گروه های متمرکز کانونی است و برای تحلیل نظرات اعضای جلسات بحث متمرکز گروهی، از روش تحلیل محتوای کیفی برای دسته بندی، طبقه بندی و رسیدن به مفاهیم کلی و مشخص، بهره گرفته شد. اعضای جلسات، متشکل از ۳۳ صاحب نظر، خبره و متخصص مرتبط با شهرهای جدید بودند که با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف یا معیار انتخاب شدند. پس از تحلیل مصاحبه های مشارکت کنندگان، هشت عامل در زمینه معضلات مدیریت شهری شهرهای جدید ایرانی؛ شامل نهادی- اداری، تسهیلات و خدمات، برنامه ریزی و سیاست گذاری، زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، شهرسازی و معماری، تأمین مالی و بودجه و قانونی و حقوقی، استخراج گردید. مشارکت کنندگان در جلسات بحث گروهی، به ضرورت تبیین نظام مدیریت شهری منسجم مبتنی بر ویژگی های شهرهای جدید در ایران، تأکید کردند. نتایج این تحقیق می تواند در ساختار برنامه ریزی شهرهای جدید ایرانی به منظور بازنگری و اصلاح ساختار نظام مدیریت شهری شهرهای جدید، به برنامه ریزان و سیاست گذاران این بخش، کمک کند.

هدف از انجام این مطالعه، بررسی چگونگی ارتباط متغیرهای وابسته به مکان یک بلوک مسکونی در محیط شهری بر پایه مفهوم دسترسی و قیمت آنهاست. به همین منظور، براساس پژوهش های انجام شده ۱۱ متغیر تأثیرگذار و شیوه محاسبه آنها، شناسایی و با استفاده از نظر کارشناسان حوزه حمل ونقل و برنامه ریزی شهری، به روش تحلیل ماتریس مقایسات زوجی AHP، وزن هریک از آنها تعیین گردید. در گام بعد، با برهم نهی تحلیل فضایی در نرم افزار ArcGIS و وزن شاخص ها، میزان تأثیرگذاری هریک از آنها و مجموعه کلی پارامترها در منطقه شهری، بررسی شد و بلوک ها به سه رده ارزش دسترسی خوب، متوسط و ضعیف، تقسیم بندی شدند. در این مطالعه، منطقه ۶ کلان شهر تهران به عنوان محدوده پژوهش انتخاب شد. نتایج نشان می دهند، براساس تحلیل متغیرها، روند افزایش قیمت مسکن در منطقه و ارزش دسترسی بلوک ها، برخلاف یکدیگر عمل می کنند؛ به طوری که با حرکت به سمت شمال منطقه، علی رغم کاهش در سطح مطلوبیت دسترسی، با افزایش قیمت مسکن، مواجه خواهیم شد. این در حالی است که در میان متغیرها، سطح اشرافیت محلات که پس از مشخصات شیب منطقه، پایین ترین وزن را میان شاخص ها دارد، بیشترین میزان همبستگی با روند تغییر قیمت را داراست که این نتایج، نشان دهنده وابستگی قیمت به متغیرهای دیگر بازار است.

از پیش شرط های اساسی برای برنامه ریزی به منظور ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح پایداری در جوامع مختلف، شناسایی عوامل و عناصر تأمین کننده و مؤثر بر زیست پذیری شهری است. بُعد اقتصادی زیست پذیری، از مهم ترین ابعاد تأثیرگذار بر کیفیت زندگی شهری و ارتقای آن می باشد. بنابراین پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی در پی دو هدف اصلی می باشد: شناسایی و بررسی وضعیت شاخص های اقتصادی مؤثر بر زیست پذیری کلان شهر تبریز و سطح بندی شاخص های اقتصادی اثرگذار بر زیست پذیری کلان شهر تبریز و ارائه مدل مناسبی با وضعیت زیست پذیری کلان شهر تبریز. در این پژوهش شاخص های مربوط به بعد اقتصادی زیست پذیری در قالب ۱۲ شاخص از طریق مطالعه ادبیات پژوهش های مرتبط و مصاحبه با خبرگان، شناسایی و سپس از تکنیک مدل سازی ساختاری- تفسیری و نرم افزار میک مک برای بیان روابط و نوع شاخص ها استفاده شد و در نهایت جهت بررسی وضعیت زیست پذیری اقتصادی کلان شهر تبریز، از آزمون t تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که شاخص هایی از قبیل: وضعیت امنیت شغلی، درآمد مناسب و کافی، داشتن شغل مناسب، فرصت های شغلی مناسب و وجود فرصت های درآمدزایی، اثرگذاری بیشتری نسبت به سایر شاخص ها بر زیست پذیری کلان شهر تبریز دارند. همچنین وضعیت زیست پذیری اقتصادی کلان شهر تبریز، در حد پایین می باشد؛ از میان ۱۲ متغیر پژوهش، تنها دو متغیر، توانایی جهت تأمین کالا و خدمات و داشتن شغل مناسب با امتیازهای ۱۰/۳ و ۰۷/۳ در وضعیت مطلوبی قرار دارند و سایر متغیرهای دیگر، پایین تر از حد متوسط قرار دارند. بنابراین بهره برداری از اقتصاد قوی بازار در راستای ایجاد شغل مناسب و سرمایه گذاری در منطقه، پیشنهاد می شود.

با گسترش جوامع شهری و شهرنشینی، پیدایش بافت های فرسوده بافت قدیم و حاشیه شهر ها، امری اجتناب ناپذیر است. این مناطق با توجه به ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی خود از اهمیت بالایی برای فضای شهری برخوردار هستند. شهر کرمان نیز مشابه با سایر مناطق ایران با معضل بافت های فرسوده مواجه است. از آنجا که فرسودگی این بافت ها مشکلات متعدد اجتماعی، اقتصادی و انسانی ایجاد می کند، تلاش برای بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده، اهمیت زیادی دارد. هدف این مقاله رتبه بندی عمده ترین چالش های پیش روی سرمایه گذاران ساخت وساز در بافت فرسوده شهر کرمان است. در این راستا با روش کتابخانه ای- میدانی و با استفاده از پرسشنامه، نظرات نمونه ای متشکل از ۱۰ نفر خبره سرمایه گذار در بافت فرسوده شهر کرمان، جمع آوری شده است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی در فضای نرم افزار MATLAB استفاده شده است. نتایج نشان دادند که عمده ترین چالش های پیش روی سرمایه گذاران در بافت فرسوده شهر کرمان، چالش های اقتصادی و فنی- مهندسی است.

امروزه، کیفیت زندگی شهری، یکی از مهم ترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف به شمار می رود که رویکردهای چندگانه اجتماعی، محیطی، اقتصادی و زیستی دارد. این تحقیق، با هدف شناسایی عوامل اثرگذار بر کیفیت زندگی در محله های شهری منطقه ۷ شهرداری تهران، تدوین شده است. تراکم بالا و واقع شدن در محدوده مرکزی تهران و وجود انواع مراکز اجتماعی و اقتصادی، سطح کیفیت زندگی شهروندان و ساکنان در محلات این منطقه را متأثر کرده است. نوع تحقیق، کاربردی- توسعه ای و روش مطالعه آن، به شیوه اسنادی، پیمایشی و تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش را ساکنین منطقه ۷ شهرداری تهران تشکیل می دهد که بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۳۱۲،۱۹۴ نفر بوده که به روش تصادفی ساده، ۳۲۱ نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. گردآوری اطلاعات، از طریق بررسی اسنادی (شناسایی شاخص ها) و پیمایش (پرسش نامه) انجام شد. حجم نمونه آماری تکمیل شده برای این پژوهش، ۳۲۱ نفر است. سنجش کیفیت زندگی محله های شهری، از طریق آزمون کروسکال والیس و تحلیل عاملی با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهند که بین محلات چهارده گانه منطقه ۷، تفاوت معناداری در سطح کیفیت زندگی وجود دارد. طبق پنج مؤلفه امنیتی و اجتماعی، کالبدی و خدماتی، کیفیت اقتصادی، کیفیت محیطی و کیفیت بهداشت و سلامت عمومی، محله های نیلوفر شهید قندی و باغ صبا سهروردی، به ترتیب با میانگین رتبه ای ۱۴۸ و ۲۰/۱۲۷، بالاترین سطح کیفیت زندگی و محله نظام آباد و ارامنه به ترتیب با میانگین ۲۷/۳۸ و ۵۰/۲۵، پایین ترین سطح کیفیت زندگی از دیدگاه پاسخگویان را دارند. در میان مؤلفه های سنجیده شده، بیشترین تفاوت معناداری، مربوط به ابعاد کالبدی و محیطی بوده است. در پایان، برای شناخت دقیق تر، از عوامل اثرگذار، از مجموع هشتاد متغیر مورد بررسی در پنج مؤلفه مورد سنجش، از طریق آزمون تحلیل عاملی، ۱۰ عامل تأثیرگذار در کیفیت زندگی ساکنان محله های منطقه ۷ شهرداری، شناسایی شد.

موفقیت در اجرای پروژه های عمرانی، یکی از عوامل کلیدی توسعه اقتصادی هر کشوری محسوب می شود. پروژه های عمرانی، همواره به دلیل اتلاف زمان و بودجه، بسیار مورد انتقاد قرار می گیرند؛ بنابراین، تجزیه و تحلیل عوامل تأخیر به منظور حذف آن ها است. تحقیقات بسیاری به منظور شناسایی دلایل و عوامل به وجود آوردن تأخیر در کشورهای مختلفی انجام شده است. در این مقاله، تحقیقات مختلفی که در حوزه عوامل مؤثر بر بروز تأخیر در پروژه های عمرانی صورت گرفته بودند، مورد بررسی و مداقه قرار گرفتند و در نهایت، ۲۴ عامل تأثیرگذار بر تأخیر در پروژه های عمرانی در شهر سیرجان، شناسایی و استخراج شد. داده ها از خبرگان شرکت های پیمانکاری، کارفرمایان، رؤسای کارگاه ها و ناظرین شرکت های عمرانی شهر سیرجان، جمع آوری شدند. به منظور تحلیل داده ها و اولویت بندی عوامل مؤثر بر تأخیر در پروژه های عمرانی، از تکنیک های ISM و BWM استفاده شد. نتایج نشان دادند که فقدان دانش و تجربه کافی، نبود تجهیزات مدرن، مشکلات مالی، مصائب و مشکلات فراهم کردن مصالح ساختمانی، تعارض میان پیمانکار، مشاور و مالک و برنامه ریزی نامناسب، از مهم ترین عوامل مؤثر بر تأخیر در پروژه های عمرانی، محسوب می شوند.

پژوهش حاضر، به طراحی مدل حکمرانی شبکه ای در شهرداری تهران می پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف، توسعه ای و از لحاظ نوع روش، توصیفی- اکتشافی است. جهت گردآوری داده های کیفی، از ابزار مصاحبه استفاده شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، مدیران و مسئولین شهرداری تهران، پیمانکاران و اعضای هیأت علمی دانشگاه ها با سابقه فعالیت در شهرداری هستند. جهت طراحی الگوی حکمرانی شبکه ای در شهرداری تهران، از نظریه پردازی داده بنیان با رویکرد استراوس و کوربین استفاده شده است. بر اساس نتایج کدگذاری باز و محوری، عوامل علیّ مؤثر بر حکمرانی شبکه ای؛ شامل فرهنگ مشارکت، قدرت های سیاسی، قوانین بالادستی و تشکل های مردمی می باشد. همچنین عوامل زمینه ای مؤثر بر حکمرانی شبکه ای؛ شامل زیرساخت های فرهنگی، زیرساخت های قانونی، اعتمادسازی، حمایت های دولت، آموزش های رفتاری، ظرفیت های تیمی و زیرساخت های شبکه سازی می شوند. عوامل مداخله گر؛ شامل موانع مدیریتی، موانع فرهنگی و اجتماعی، موانع سازمانی، معضلات راهبردی و قانونی هستند. راهبردهای حکمرانی شبکه ای؛ شامل توسعه کانال های اطلاعات و پویش محیطی، تقویت زیرساخت های تحقیق و توسعه، توسعه شبکه های همکاری جهت ارزیابی و انتخاب طرح ها، برون سپاری و توسعه مشارکت های شهروندی در تصمیم گیری ها می باشد. پیامدهای حکمرانی شبکه ای نیز شامل کارآمدی اقتصادی، توسعه استراتژیک خدمات شهری و اثربخشی سازمانی می باشند.

هدف پژوهش حاضر، طراحی نظام مدیریت عملکرد منابع انسانی در راستای بهبود بهره وری بانک آینده می باشد. در این پژوهش، از روش کیفی و کمّی استفاده شده است. در چارچوب روش کیفی، تعدادی از کارشناسان حوزه بانکی، شناسایی و پس از انجام مصاحبه دلفی با آنان، برخی از مهم ترین شاخص های عملکردی، شناسایی گردید. پس از طراحی مدل مدیریت عملکرد بر اساس شاخص های مورد نظر، فرایند کمّی در قالب روش پیمایشی، آغاز گردید. جامعه آماری بخش کمّی، کلیه کارکنان بانک آینده با بیش از پنج سال سابقه به تعداد حدود ۲۵۰۰ نفر می باشند که ۳۳۳ نفر از آنان به صورت نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق جهت سنجش متغیرهای عملکرد فردی، گروهی و سازمانی و بهبود بهره وری، پرسشنامه های محقق ساخته می باشند که با استفاده از اعتبار محتوا، تعیین اعتبار و با استفاده از همسانی درونی به روش آلفای کرونباخ، تعیین پایایی گردیدند. یافته های پژوهش نشان می دهند متغیر مدیریت عملکرد گروهی با ضریب تأثیر ۶۸/۰ نسبت به متغیر عملکرد فردی با ضریب تأثیر ۶۱/۰ و متغیر عملکرد سازمانی با ضریب تأثیر ۵۲/۰، تأثیر بیشتری بر بهبود بهره وری داشته است. مربع ضریب همبستگی چندگانه متغیر بهبود بهره وری (۸۷/۰) نشان می دهد که متغیرهای مستقل مدیریت عملکرد فردی، گروهی و سازمانی به میزان ۸۷ درصد، واریانس این متغیر را تبیین می کنند. نتیجه پژوهش نشان داد بر اساس شاخص های برازش مدل، مدل طراحی شده، بهترین مدل اثربخش و موفق برای استقرار الگوی مدیریت عملکرد منابع انسانی در راستای بهبود بهره وری بانک آینده می باشد.