ایموجی

ایموجی ها و استیکرها به عنوان بخشی از ارتباطات بصری در شبکه های پیام رسان فوری در میان کاربران این شبکه ها محبوبیت و کاربرد فراوانی پیداکرده است. به نظر می رسد ابراز احساسات از طریق ایموجی ها و تصاویر برای کاربران راحت تر از نوشتن کلمه یا متن است. تاکنون پژوهش چندانی در مورد رواج این پدیده و پیامدهای احتمالی آن در فارسی صورت نگرفته است. نویسندگان این مقاله برای فهم چیستی معانی استیکرهای شبکهپیام رسان فوری نمونه هایی از استیکرهای شبکه پیام رسان وایبر رادر سال 1393 شمسی، پیش از محدود شدن وایبر در کشور نشانه شناسی [1]کردند تا معانی پنهان در این اشکال ارتباطی جدید را شناسایی کنند. نتایج این تحقیق نشان داد که استیکرها سبک زندگی مصرفی را ترویج و جامعه ای نمایشی را بازتولید می کنند. این پژوهش که با نشانه شناسی ده مجموعه استیکر از شبکه پیام رسان وایبر انجام شد، نشان داد که اقلیتی کوچک و عمدتاً سفیدپوست، جوان و خوشگذران در موقعیت هایی مانند خرید و مسافرت در حال گذران وقت هستند. محوری ترین پیام استیکرها «خوش باشی» ارزیابی شد و این که در این تصاویر توجهی به حوادث جدی دنیای واقعی نشده است. [1]- لازم به ذکر است هر نمونه، خود شامل حدود سی تصویر است. پس ده نمونه در حقیقت شامل 300 تصویر متفاوت است.

فضای مجازی با محوریت و سکانداری پیامرسانهای اجتماعی، بخش غالب مصرف رسانهای مخاطبان را در عصر حاضر تسخیر کرده است. تحلیل اجمالی الگوی ارتباطی کاربران در پیامرسانهای اجتماعی نشاندهنده استفاده متعارف از ایموجی ها است؛ به طوری که کمتر گفتگوی مجازیای را میتوان یافت که تهی از ایموجی باشد. استفاده نادرست، مبهم و چندگانه از ایموجیها به ویژه در فرهنگهایی غیر از فرهنگ مولد آنها، این سؤال را در ذهن نگارندگان پرورید که منشأ این پدیده چیست؟ و تفاوت فرهنگی قرارداد کننده ایموجی و مصرفکننده آن چگونه در تحقق چنین پدیدهای اثرگذار بوده است؟ در جهت پرداختن به این دغدغه، سؤال اصلی مقاله اینگونه مطرح میشود که مدلولها و مفاهیم صریح و ضمنی ایموجیهای پیامرسانهای اجتماعی چیست و آیا تأثر آنها از نظام فرهنگی و ارزشی جهان غرب قابل اثبات است؟ این مقاله با بهرهگیری از روش نشانهشناسی و با استفاده از تکنیک همنشینی و جانشینی، معانی فرهنگی صریح و ضمنی برآمده از ایموجیهای منتخب را (23 ایموجی) در سه بخش خانواده، جنسیت و زبان دست بررسی کرده است. یافتههای این مقاله نشان میدهد که رهیافت فرهنگی حاکم بر ایموجیها، تکثرگرایی و نسبیت فرهنگی برآمده از مدرنیسم و پست مدرنیسم است. طبیعتا این دو رهیافت منجر به بروز پدیدههایی چون خلاء فرهنگی، تفاوت فرهنگی، تضاد فرهنگی، تقابل فرهنگی، ابهام فرهنگی و اشاعه فرهنگی در مصرفکنندگان و مخاطبان شده است. در پایان تأکید مقاله بر اتخاذ رویکرد فعال کشورها در ایجاد ایموجیهای بومی و متناسب با فرهنگ آنها است.

کاربرد روزافزون ایموجی ها در میان کاربران پلتفرم های آنلاین و تفاوت های رفتاری در بکارگیری آن ها باعث شده تا هدف پژوهش حاضر نیز بررسی تفاوت رفتاری بکارگیری ایموجی ها و عوامل دخیل در نحوه ی بکارگیری آن ها باشد. این پژوهش با هدف بررسی تفاوت های سنی و جنسیتی در کاربرد ایموجی ها توسط کاربران اینترنتی ایرانی کار خود را آغاز نمود. داده های مورد نیاز این پژوهش به وسیله ی گوگل فرم از کاربران ایرانی بدست آمد و سپس تحلیل های آماری لازم بر رو داده ها انجام پذیرفت. بررسی های انجام شده در قالب الگوی سمپیترو (2020) نشان داد که ایموجی ها به دلایل بیانی، کاربردی و زیباشناختی نسبت به ایموتیکان ها از محبوبیت بیشتری نزد ایرانیان برخوردار هستند. این مطالعه همچنین در قالب الگوی چن و دیگران (2018) مشخص نمود که زنان به میزان قابل توجهی نسبت به مردان از ایموجی ها بیشتر استفاده می کنند و براساس تحلیل های احساسات، همانند زندگی واقعی در فضای مجازی و رسانه های اجتماعی نیز عواطف و احساسات خود را آشکارا ابراز می کنند. در خصوص رابطه ی کاربرد ایموجی ها و سن نیز داده های موجود نشان می دهد که رابطه ای معکوس میان سن و میزان بکارگیری ایموجی ها حاکم است. در همین راستا اینگونه به نظر می ر سد که جوانان بر خلاف زندگی واقعی، در فضای مجازی نسبت به بزرگسالان و میانسالان به مراتب بیشتر از ایموجی های منفی استفاده می کنند.

رسانه های نوین ارتباطی در چند سال اخیر به یکی از ارکان جدایی ناپذیر زندگی انسان ها تبدیل شده اند. شبکه های اجتماعی نیز نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی را به وجود آورده اند که به رغم عمر کوتاه ، اما به دلیل ویژگی های تعاملی و فراهم کردن زمینه برای ایجاد روابط اجتماعی گسترده، در صدر اولویت-های کاربران اینترنت قرار گرفته اند. توسعه روزافزون اینترنت و زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات، باعث بروز و ظهور سبک نوینی از ارتباط در قالب «ایموجی» شده که با رویکردی زبان شناسانه، می توان آنها را نمادی از ارتباط غیرکلامی و نمود برقراری سهل و آسان ارتباطات در فضای مجازی قلمداد کرد. کارکرد ایموجی ها در ارتباطات دیجیتال مشابه نقش ژست، زبان بدن و آهنگ کلام در تعامل گفتاری است. باتوجه به تاثیرگذاری چشمگیر ایموجی ها در برقراری ارتباطات غیرکلامی از یک سو و توسعه روزافزون شبکه اجتماعی توئیتر به عنوان یک منبع اطلاعاتی و ارتباطی ایده آل ازسوی دیگر، این پژوهش نظری با روش مطالعه اسنادی به بررسی انواع کنش های گفتاری براساس نظریه سرل در توئیت های حاوی ایموجی و کارکردهای زبانی آنها در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سلامت پرداخت. با استفاده از نرم افزار Maxqda از میان 5000 توئیت جمع آوری شده، 1200 توئیت به صورت تصادفی از میان کاربران زن و مرد و در بازه زمانی شش ماهه از اسفند 1398 تا شهریور 1399 انتخاب و کدگزاری شدند که سهم هر یک از حوزه ها 300 توئیت بود. براساس نتایج حاصل، کنش گفتاری اظهاری و کنش گفتاری اعلامی، به ترتیب بیشترین و کمترین بسامد تکرار را داشتند. همچنین کارکرد احساسی ایموجی، بیشترین و کارکرد ارجاعی ایموجی نیز کمترین بسامد تکرار را به خود اختصاص دادند.

در ارتباطات آنلاین، ایموجی ها به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند و اغلب به عنوان مکمل های زیبا و هیجان انگیز برای متن اصلی تلقی می شوند. امروزه از ایموجی ها به عنوان «زبان عصر آنلاین» و «سریع ترین زبان در حال رشد در جهان» یاد می شود. در پیام های کوتاه دیجیتالی، انتقال طنز، احساسات و اجتماعی بودن توسط ایموجی ها به خوبی امکان پذیر است. با این حال، این مسأله مطرح است که در کنار نقش زیباسازی متن و انتقال احساسات، آیا امکان ارتکاب جرم از گذر ارسال ایموجی ها وجود دارد؟ رویه قضایی در مواجهه با ایموجی ها به عنوان ادله اثبات با چه چالش هایی مواجه هستند؟ از این رو، مقاله حاضر ابتدا از طریق بازشناسی نمونه های قضایی مختلف از پرونده های کیفری و رسیدگی های مرتبط با ایموجی ها، نقش ایموجی ها در بزه هایی چون تهدید و توهین بررسی می شود و سپس چالش های پیش روی پذیرش ادله ایموجی در رسیدگی های کیفری ارزیابی می شود.یافته های پژوهش نشان داد، فعالیت های مجرمانه در پناه عملکرد عاطفی ایموجی و نقش آنها در تسهیل اعتماد برای یک هدف مجرمانه، قابل ارتکاب است و به طور ویژه جرایمی مانند تهدید، توهین یا سوءاستفاده جنسی از کودکان، می تواند از طریق ارسال ایموجی ها رخ دهد. با این حال، دادگاه های کیفری در تفسیر ایموجی ها و ارزیابی آنها به عنوان دلیل، با چالش هایی نظیر ضعف بیانگری و دلالت ایموجی ها در رسیدگی های کیفری، تغییر پلتفرم، اختلافات فرهنگی در تفسیر ایموجی ها و تزلزل عنصر روانی در جرایم مبتنی بر ایموجی روبه رو هستند. پس از آشنایی با چالش های موجود در رسیدگی های کیفری با محوریت ایموجی، سعی شده است راهکارهای برون رفت از این چالش ها به منظور رفع معضلات و ایجاد وحدت رویه قضایی معرفی گردد.

 ایموجی ها تصویر- واژه های استاندارد شده ای هستند که به منظور تاکید بر لحن پیام، کارکردهای احساسی، گفتگوگشایی و انتقال وضعیت ذهنی پیام د هنده مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر نقش گسترده ارتباطی ایموجی ها در شبکه های اجتماعی مجازی امروزه شاهد ورود تصاویر ایموجی به سایر زمینه های فرهنگی، تجاری و حتی هنرهای تجسمی هستیم. انتقال این تصاویر از متن فرهنگی به متن هنری و تقلید از آن ها چگونه می تواند پارودی ایجاد نماید؟ هدف نوشتار حاضر این است که، با در نظر گرفتنِ «نظریه پارودی لیندا هاچن»، استفاده از ایموجی ها در هنر معاصر و چگونگی ایجاد پارودی توسط آن ها را تحلیل و بررسی نماید. این پژوهش به لحاظ هدف، پژوهشی بنیادین و بر اساس روشِ پژوهشی توصیفی - تحلیلی است. نوع داده و تجزیه و تحلیل آن کیفی است و در گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. این نوشتار به کمک نظریه پارودی لیندا هاچن به بررسی هشت نمونه از آثاری (هنر تجسمی) پرداخته است که از تصاویر ایموجی استفاده کرده اند. بر مبنای آرای هاچن، وجود موقعیت آیرونیک در تقلید شرطی مهم در ایجاد پارودی است. او هم چنین، برای رابطه پارودی با متن اولیه و رمزگذاری و رمزگشایی آن اهمیت قایل است. نتایج بررسی نشان می دهند، انتقال تصاویر ایموجی از متن فرهنگی به متن هنری موقعیت آیرونیک ایجاد کرده است. این آثار رابطه ای شوخ طبعانه، بازی وار یا خنثی با متن اولیه خود دارند. هنرمند در رمزگذاری این آثار از کدهای متفاوت زیبایی شناسانه، فرهنگی، اجتماعی، روان شناسانه و... استفاده کرده است که مخاطب بنا بر پیشینه فرهنگی و اجتماعی خود قادر به رمزگشایی از آن ها خواهد بود.   

با گذشت زمان نسبتاً کوتاهی از ابداع ایموجی ها در قالب نمادهای تصویری، امروزه شاهد تکوین زبانی نوین برای تعاملات انسانی در بستر شبکه های اجتماعی هستیم. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی مقطعی بوده و با هدف سنجش و مقایسه انگیزه های استفاده از ایموجی میان فعالان حوزه رسانه در توئیتر انجام شد. جامعه آماری این تحقیق، اعضای انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران و نمونه منتخب نیز شامل 40 روزنامه نگار زن و 40 روزنامه نگار مرد بود که دارای سابقه کار بیشتر از 3سال و فعال در توئیتر بودند. داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن به تأیید رسید، گردآوری و با استفاده از ویرایش 26 نرم افزار SPSS و آزمون های کولموگروف-اسمیرونوف و تی استیودنت مستقل، تحلیل شدند. براساس نتایج به دست آمده در سطح اطمینان 95درصد، زنان و مردان در متن توئیت های خود برای استفاده از ایموجی ها در انگیزه های بیان احساسات، جانشین نشانه های ارتباطات کلامی، جانشین کلمات، کمک به تفهیم پیام، تلطیف لحن پیام، انتقال اطلاعات، کوتاه کردن متن، کافی بودن تنوع ایموجی ها و امکان برداشت نامناسب از پیام تا حدّ زیادی شرایط مشابهی داشتند؛ اما در انگیزه های میزان صمیمیت افراد، جذاب کردن پیام، استفاده مکرر از ایموجی ها و راهی برای قضاوت اشخاص، دارای تفاوت هایی معنا دار بودند.