درخت حوزه‌های تخصصی

در فرهنگ و تمدن اسلامی ایران ، تجلید به عنوان یکی از شاخه های مهم هنر کتاب آرایی و کتاب سازی ، از موضوعات ثمربخش تاریخ تمدن عالم اسلامی محسوب می شود که توانسته با نفوذ معنوی خود حتی در تاریخ تمدن جهان تأثیر بسزایی بگذارد . بی تردید آگاهی از چگونگی این تأثیر و نقش فرهنگ اسلامی در جهت دهی و تعالی این هنر ،‌ بخش در خور توجهی از علل و عوامی شکوه و جلال معنوی و فرهنگی یکی از تمدنهای بزرگ بشری را تبیین می کند . در این مقاله ،‌ ضمن بررسی جایگاه تجلید در فرهنگ اسلامی از دیدگاه نصوص و رهنمودهای قرآن کریم و احادیث نبودی (ص) و ائمه ی اطهار ( ع ) ، تاریخ و فرهنگ کتاب سازی و کتاب آرایی و ادبیات فارسی ، نقش فرهنگ اسلامی در کمیت و کیفیت جهت دهی هنر تجلید ایران با استفاده از کنکاش مقایسه ای در سیر تاریخی تجلید ایران ، ...

قرن نهم هجری، مصادف با قرن پانزدهم میلادی، دوران حکومت تیمور و جانشینان اوست که به رغم فراز و نشیب های فراوان در عرصه سیاسی و اجتماعی و وقوع جنگ ها و نزاع های بسیار، نزد صاحب نظران و محققان، دوره رشد و اعتلای هنرهای گوناگون ، به ویژه هنرهای نسخه پردازی و کتاب آرایی به شمار می رود. مرکز ثقل این حرکت هنری، سرزمین پهناور خراسان و کارگاه های هنری موجود درکتابخانه هاست. در این پژوهش، به صحافی و جلدسازی به عنوان یکی از هنرهای کتاب آرایی پرداخته شده و ویژگی های مکتب هنری خراسان مورد بحث واقع شده است. ابتکارات صحافان و مجلدان در آفرینش جلدهای معرق و کاربرد تکنیک های جدید در تزئینات داخل و روی جلد و همچنین استفاده از نقوش تزئینی جانوران و گیاهان از جمله ویژگی های بارز این مکتب است. بررسی متون تاریخی موجود نیز نشان از اهمیت کار و جایگاه والای این گروه از هنرمندان نزد دربار شاهان و شاهزادگان تیموری دارد. با وجود محدودبودن اطلاعات راجع به صحافان و جلدسازان و همچنین عدم ذکر نام ایشان روی آثار برجای مانده، به نام برخی از صحافان بنام خراسان در این مقطع زمانی و آثار برجای مانده از ایشان نیز مورد اشاره قرار گرفته است.

خوشنویسی اسلامی تجلی گاه کلام خداوند است و تبدیل به یکی از تجسمات هنر مقدس گردیده است . اصول آن طی قرون متوالی تکامل و پالایش یافته و صورت آن امروزه از ویژگیهای خاصی برخوردار گردیده که موجب تاثیرات عمیق بصری و روحی در دل و جان مومن می شود . در واقع می‌توان گفت این هنر تجسمی از کلام خداست . هر چند که منشاء صوری این خط و حروف آن در شبه جزیره عربستان و بخش‌هایی از عراق عرب است ، اما این هنر در دامان هنرمندان ایرانی به تکامل رسیده و بالیده شد و ایرانیان مبدع بسیاری از زیباترین و ظریف ترین خطوط اسلامی شدند ...