مهشید ایزدی

شیوه و نوع زیستی که خداوند به انسان معرفی می کند، حیات طیبه است که مظهری از حیات حقیقی خداوند است؛ حیاتی در جای جای خود پاکی و طهارت متبلور است و عاری از هر نوع خباثت و آلودگی است، از ایمان و عمل صالح شروع شده تا در مراتب کمال عبودیت، انسان را مقرّب درگاه پروردگار خویش کند. در این مقاله به بررسی هم سازگاری و بهم تنیدگی حیات طیبه در نهج البلاغه با توجه به تعریف و مفهوم آن پرداخته شد. از جمله شاخص های مد نظر حیات طیبه اعم از قناعت و عمل صالح بر اساس خطبه ها، نامه ها و حکمت های امام علی(ع) انتخاب و ضمن ارائه توضیحات و سپس شاخص ها، مستند گردید.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین شایستگی های حرفه ای معلمان دانش آموزان دارای کم توانی ذهنی در نظام آموزش پرورش ایران انجام شد. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی برحسب نوع داده، کیفی برحسب زمان گردآوری داده، مقطعی و برحسب روش گردآوری داده ها و روش پژوهش، فراترکیب و تحلیل متون مصاحبه می باشد. جامعه آماری پژوهش در بخش فراترکیب شامل اسناد و مدارک علمی شامل کتب تخصصی، تحقیقات انجام شده، پایان نامه ها، مقاله ها برگرفته از پایگاه های داده داخل از سال 1391 تا 1402 و خارج از سال 2006 تا 2023 در زمینه شایستگی های حرفه ای معلمان دانش آموزان با کم توانی ذهنی در نظام آموزش و پرورش ایران و بخش تحلیل متون مصاحبه شامل خبرگان دانشگاهی (اعضای هیئت علمی) و سازمانی (مسئولین ذی ربط) بود که نمونه ها با روش غیر احتمالی هدفمند بر اساس اصل اشباع بیست و پنج نفر براساس حجم نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. تحلیل مضمون و روایی بخش مرور سیستماتیک ادبیات چک لیست بیست و هفت موردی بر اساس مدل پریزما و پایایی ضریب کاپای کوهن؛ برای روایی و پایایی تحلیل متون مصاحبه دقت- موثق بودن؛ اعتبار؛ قابلیت اعتماد؛ انتقال پذیری و تأیید پذیری بکار گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها، تحلیل مضمون با نرم افزار MAXQDA انجام شد. یافته ها: نشان داد که شایستگی های حرفه ای معلمان دانش آموزان با کم توانی ذهنی در نظام آموزش و پرورش استثنایی ایران دارای دو بعد عمومی و تخصصی بود که مؤلفه های خوش خلقی، انعطاف و سازگاری، تعهد کاری معتمد بودن، کنشگری احتمالی از بعد عمومی ، و مؤلفه های دانش جامع حرفه ای روانشناسی دانش آموزان با کم توانی ذهنی، عمل هوشمندانه، دانش فنی و توسعه حرفه ای، طراحی و توسعه آموزشی ، برنامه ریزی آموزشی ، مدیریت و ارزشیابی آموزشی از بعد تخصصی بود.

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی و ارزیابی مؤلفه های تربیت معنوی بر اساس سند تحول بنیادین آموزش وپرورش انجام شده است.   روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر داده ها، آمیخته اکتشافی (کیفی- کمی) بود. در بخش کیفی، جامعه آماری شامل کلیه منابع مرتبط (کتب، مقالات و پایان نامه ها) و خبرگان آموزش وپرورش بود که 20 نفر به صورت نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمی، جامعه آماری معلمان مدارس متوسطه استان کردستان شامل 357 نفر از 5100 معلم بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. داده ها با استفاده از ابزارهای مصاحبه و پرسشنامه های محقق ساخته و استاندارد گردآوری شد و تحلیل داده ها با استفاده از روش های آماری توصیفی و استنباطی انجام گرفت.   یافته ها: نتایج نشان داد که مؤلفه های تربیت معنوی شامل تربیت شناختی، تربیت عاطفی و تربیت رفتاری بوده و عوامل مؤثر بر تربیت معنوی شامل ارزش ها و هنجارهای اخلاقی جامعه، سیاست گذاری و برنامه ریزی در نظام آموزشی، معلم و برنامه درسی می باشند. تحلیل های آماری نشان داد که این مؤلفه ها و عوامل مؤثر از اعتبار مناسبی برخوردارند.   نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، تربیت معنوی مبتنی بر سند تحول بنیادین آموزش وپرورش به طور معناداری تحت تأثیر مؤلفه های مختلفی از جمله تربیت شناختی، عاطفی و رفتاری و عوامل مؤثر چون ارزش ها و هنجارهای اخلاقی جامعه، سیاست گذاری ها و نقش معلم و برنامه درسی قرار دارد که همه این موارد می توانند به بهبود فرآیند تربیت معنوی در نظام آموزشی کمک کنند.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و سطح بندی موانع تفکر انتقادی مبتنی بر فرهنگ مطالعه در نوجوانان انجام شد. این تحقیق به صورت آمیخته اکتشافی و با رویکرد کیفی-کمی صورت گرفت. در بخش کیفی، ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تحقیق با بکارگیری تحلیل مضمون نرم افزار مکس کیودا (2018) و با توجه به مبانی نظری و نظر خبرگان استخراج شد. سپس سطح بندی عوامل با روش ساختاری-تفسیری (ISM) صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که ابعاد تحقیق شامل: ویژگی های شخصیتی، خصوصیات روانشناختی، ارزش های ذاتی، فرهنگ مدارس، مشکلات اقتصادی می باشد و مولفه ها شامل: ارزش های محوری، ریسک گریزی، فردمحوری، تعصب فکری، عدم انعطاف پذیری، عدم تمرکز، پذیرش تفکر انتقادی، عدم تحمل ابهام، ضعف مهارت های تفکر انتقادی، عدم نیازسنجی آموزشی، عدم وجود جو حامی تفکر انتقادی، ارزش های محوری مدرسه، درآمد و سرانه پایین خانواده ها و مدارس می باشد. همچنین سطح بندی مدل پژوهش نشان داد که کدهای محوری ریسک گریزی، فردمحوری، تعصب فکری، عدم انعطاف پذیری، عدم تمرکز، پذیرش تفکر انتقادی، عدم تحمل ابهام، ضعف مهارت های تفکر انتقادی، عدم وجود جو حامی تفکر انتقادی و درآمد و سرانه پایین مدارس در سطح اول می باشند. همچنین کدهای محوری درآمد و سرانه پایین خانواده ها و ارزش های محوری مدرسه در سطح دوم؛ ارزش های محوری و عدم نیازسنجی آموزشی به ترتیب در سطح سوم و چهارم می باشند.

هدف پژوهش حاضر تبیین نقش های اجتماعی زن و مرد در تحکیم روابط خانواده با استفاده از قرآن کریم به عنوان منبعی جامع و متقن است. روش مورد نظر، روش تدبر در قرآن به ویژه تدبر کلمه ای است. این روش با طرح سؤال از آیه 34 سوره نساء، بررسی برداشت های به دست آمده از ظاهر آیه ( با در نظر گرفتن تفسیر المیزان ) و تدبر در کلمات آ ن با استفاده از کتب لغت انجام شده است. یافته ها حاکی از آن است که ایفای مطلوب نقش های مردانه و زنانه با ابعاد تشخیصی اندیشه ای، باوری توجهی، صفتی شاکله ای و رفتاری، روابط متعادل زوجی و در نتیجه رشد و تعالی خانواده و جامعه را رقم می زند. با اختلال در هریک از ابعاد نقش های مردانه و زنانه سلامت رابطه زوجی و خانواده و در نتیجه جامعه مورد تهدید قرار می گیرد.