سید حسین رضویان

 بررسی علمی و پژوهشی منابع، برنامه های آموزشی و آزمون های مراکز زبان فارسی از جمله جامعهالمصطفی کمک به رشد و گسترش هرچه بیشتر زبان فارسی در سرتاسر جهان است. مهارت نوشتن یکی از مهم ترین مهارت های زبانی برای دانشجویانی است که با اهداف دانشگاهی به یادگیری زبان می پردازند؛ بر این اساس سنجش آن نیز از ارکان اساسی نظام آموزش زبان با اهداف ویژه دانشگاهی است و بخش عمده ای از کارآمدی مراکز آموزشی در گرو بهره گیری از شیوه های معتبر ارزیابی است. پژوهش حاضر می کوشد با استفاده از اصول و نظریه های مهم ارزیابی و آزمون های مهارت نوشتن با روش توصیفی تحلیلی به بررسی نسل سوم و چهارم آزمون های مهارت نوشتاری در مرکز جامعهالمصطفی بپردازد. جامعهالمصطفی با سابقه حدود چهل ساله در آموزش زبان فارسی دارای پنج نسل متون آموزشی است. نسل سوم و چهارم دارای آزمون های تستی روزانه، آزمون نیمه و پایانی هر کتاب و نوشته پایانی است. ساختار و محتوای آزمون ها بررسی شد. آزمون های نسل سوم و چهارم در سنجش دانش زبانی مانند واژگان، صرف و نحو موفق است، اما ناظر به نیازهای ارتباطی زبان آموز نیست. مراحل نوشتن در آنها رعایت نشده و عدم توجه به مرحله نوشتن کنترل شده در آن مشهود است. آزمون ها بیشتر ناظر به قدرت حافظه می باشد و به خلاقیت، تفکر و توانایی حل مسئله توجه چندانی نشده است. ساختار سؤالات در سطوح مختلف یکی است و این مسئله موجب شده تنوع آزمون ها و مسئله مهم درجه بندی آزمون ها نادیده گرفته شود. پایایی آزمون های نسل سوم و چهارم با روش ضریب آلفای کرونباخ با شصت برگه امتحانی اندازه گیری شد. میانگین سنی زبان آموزان 25 سال است. ضریب پایایی در آزمون تستی روزانه 71/0 و آزمون نیمه 74/0 و آزمون پایانی 78/0 به دست آمد. با توجه به نتایج حاصل پایایی آزمون ها قابل قبول است.

در این مقاله ساخت اطلاعی همچون واقعیتی موجود در زبان در کنارِ ساخت های نحوی، معنایی و آوایی معرفی گردیده و قسمت های مختلف آن در زبان فارسی مورد مطالعه قرار گرفته است. پیکره داده های زبانی این تحقیق را متن کتاب بوف کور صادق هدایت تشکیل می دهد و ساخت اطلاعی جملات آن به عنوان شاهد، توصیف و تحلیل شد ه اند. تفکیک اطلاع کهنه و نو در جملات بر اساس قواعد معینی انجام می گیرد. در این مختصر ضمن طرح و جمع بندی این قواعد، نشان داده می شود که واحد های اطلاعی موجود در جملاتِ کتاب بوف کور را می توان با این قواعد مقوله بندی و توصیف و تحلیل نمود. با مثال نشان داده شده است که زبان فارسی برای مشخص کردن اطلاع نو (تأکید) درجمله ازابزار های آوایی، واژگانی و نحوی استفاده می کند و این امر از ویژگی های زبا ن فارسی است. تحقیق حاضر نشان می دهد که نه فقط ساخت اطلاعی جمله ها در پیکره متون داستانی فارسی قابل توصیف و تحلیل است، بلکه داده های موجود در متن بوف کور، انواع ابزار های این ساخت را در خود دارد و مؤید این فرضیه است که سخن گویان هر زبان از ساخت اطلاعی زبان خویش به طور ناخودآگاه، آگاهی دارند. توجه به ساخت اطلاعی می تواند در شناخت، درک و تفسیر هر چه بهتر متن از جمله آثار داستانی، بسیار مفید و کارگشا باشد. چگونگی توزیع اطلاعات در سطح جمله و متن می تواند از شاخص های نوین در سبک شناسی انواع ادبی مطرح گردد.

مقاله حاضر به توصیف و تحلیل برخی از فرایندهای واجی پربسامد در زبان ترکی بیجار، بر اساس گونه زبانی روستای ""اوچگنبد سلطان"" می پردازد. بدین منظور، از چهار گویشور زبان ترکی بیجار و ضبط چهار ساعت مکالمه و طرح پرسشنامه از پیش تعیین شده بر مبنای مطالعه گویش ها استفاده شده است. همچنین یکی از نگارندگان به عنوان یک گویشور ترک زبان، از صحت اطلاعات کسب شده اطمینان حاصل کرده است. هماهنگی واکه ای در پسوند جمع /l{r / و /lAr / و در پسوند مصدرساز /mAx / و /mec /، همگونی بین همخوان و واکه، هماهنگی واکه ای به هنگام افزودن پسوند ماضی ساز، تبدیل همخوانهای بی واک به واکدار و درج واکه میان خوشه همخوانی پایانی در کلمات قرضی ترکی از مهمترین فرایندهایی است که در این مقاله، با ارائه شواهد کافی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و قاعده مربوط به هر فرایند، عنوان می شود. داده ها و قواعد ارائه شده، به منظور تأیید و اثبات این مطلب به خدمت گرفته می شوند که فرایندهای واجی مذکور، در زبان ترکی بیجار وجود دارد و مشخصه های شرکت کننده در هر فرایند، به تنهایی و مستقل از سایر مشخصه ها، در فرایند های واجی شرکت می کنند.