حامد طهماسبی

توانایی برقراری ارتباط با دیگران یکی از اهداف اصلی آموزش زبان به شیوه ارتباطی است. همواره ارتباط کلامی در نقش های مختلف زبانی شکل می گیرد. این پژوهش به روش توصیفی به بررسی نقش های زبانی و به کارگیری آنها بنابر نقش های هفت گانه هلیدی در کتاب های فارسی عمومی 1، 2 و 3 از مجموعه کتاب های پارسا می پردازد. در حال حاضر مجموعه کتاب های آموزش زبان فارسی پارسا در بیشتر مراکز آموزش زبان فارسی در داخل و خارج از کشور استفاده می شود و به شیوه ارتباطی تکلیف محور تدوین شده است. کتاب های فارسی عمومی 1، 2 و 3 به دلیل محور بودن در کتاب های پارسا و آموزش هر چهار مهارت زبانی در آنها انتخاب شدند تا نقش های هفت گانه هلیدی در آنها بررسی شود. کتاب های فارسی عمومی توجه قابل ملاحظه ای به نقش های اجتماعی زبان داشته است. در مجموع، تعداد 4635 مورد نقش اجتماعی در کتاب های سه گانه فارسی عمومی مشاهده شد که در این میان تعداد 1595 مورد به نقش های تعاملی، 1043 مورد نقش های اکتشافی، 787 مورد نقش های اطلاع رسانی، 548 مورد نقش های شخصی، 360 مورد نقش های ابزاری، 234 مورد نقش های نظارتی و 68 مورد به نقش های تخیلی اختصاص یافته است. بیشترین تعداد به نقش های تعاملی اختصاص دارد که گویای نگاه ویژه کتاب به آموزش مسائل ارتباطی است و در آن به نقش های تخیلی کمترین توجه شده است. همه نقش های هفت گانه در کتاب فارسی عمومی3 دارای رشد صعودی قابل توجه ای است که متناسب با افزایش سطح زبانی می باشد. هرچه سطح زبان آموزان بالا رود در یک گفتگو می توان به تعداد نقش های بیشتری اشاره کرد. تعداد نقش های تعاملی و اطلاع رسانی در کتاب دوم نسبت به کتاب اول اندکی کمتر شده است. با توجه به اطلاعات به دست آمده کتاب های فارسی عمومی می تواند پاسخگوی نیاز های ارتباطی زبان آموزان باشد.

چنان چه به آموزش و گسترش زبان فارسی با اهداف انتقال فرهنگ و معارف اسلامی ایرانی، صدور گفتمان انقلاب اسلامی و معرفی تمدن نوین اسلامی توجه شود؛ به نظر می رسد مناسب ترین متولی برای آموزش زبان فارسی با این اهداف جامعه المصطفی العالمیه خواهد بود که علاوه بر سابقه آموزش حضوری چند ده ساله و نیز سابقه مجازی چند ساله در آموزش زبان فارسی، متولی نشر معارف و گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه بین الملل نیز می باشد. در این میان، استفاده از فضای مجازی و ارتباط و آموزش از طریق اینترنت و شبکه های اجتماعی فرصتی بی نظیر در اختیار دانشگاه مجازی المصطفی قرار داده که با سهولت هر چه بیشتر به مخاطبانی از سراسر دنیا دسترسی پیدا کرده و هدف بیان شده را محقق نماید. آن چه به نظر می رسد در این میان ضرورت دارد تبیین صحیح نقش، جایگاه و افق پیش روی دانشگاه مجازی در این حوزه است که خود را در کسوت متولی گسترش زبان فارسی با هدف آموزش معارف اسلامی و صدور گفتمان انقلاب اسلامی در فضای مجازی و بین الملل بشناسد، بشناساند و از ظرفیت های موجود در این فضا به شکل بهینه بهره ببرد. بر همین اساس، در این پژوهش پس از معرفی گروه زبان فارسی دانشگاه مجازی با مراجعه به استادان زبان فارسی و معارف اسلامی این گروه و مصاحبه با آنان، نظرات ایشان در این زمینه گردآوری و ارائه شده است. از جمله نکات مورد توجه استادان، مزایای فضای مجازی، ضرورت انتقال فرهنگ و معارف به زبان فارسی و زمینه سازی برای معرفی تمدن نوین اسلامی است.