آزمون سازی

تحلیل آزمون های پنج سال اخیر کارشناسی ارشد علوم سیاسی، بر اساس معیار هایی چون روایی محتوایی، منابع آزمون، سؤالات تکراری، اهداف آموزشی و قواعد سؤال نویسی، با هدف کاهش آسیب های جدی و افزایش اعتبار آنها برای شناسایی و انتخاب آزمون شوندگان شایسته برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد، انجام گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد تقریباً تمامی آزمون ها، کم و بیش فاقد روایی محتوایی مناسبی بوده، منابع آزمون ها چندان شفاف و روشن نبوده، میزان سؤالات تکراری در آزمون ها نسبتاً زیاد بوده، سؤالات آزمون ها عمدتاً درپی سنجش دانش جزئی و ویژه مبتنی بر قوه حافظه بوده و برخی از آنها فاقد اعتبار مناسب برای گزینش دانشجویان شایسته با ذهن تحلیلی قوی می باشند اما این آزمون ها از نظر قواعد سؤال نویسی مشکل چندانی ندارند. پیشنهادات و راه حل های کاربردی برای رفع اشکالات فوق بدین شرح قابل ذکر است: 1- اعلان رسمی منابع آزمون ارشد از سوی مرجع صاحب صلاحیت 2- بررسی سؤالات طراحی شده، توسط کمیته تخصصی 3- استفاده از متخصصان روان سنجی جهت بهبود کیفیت سؤالات آزمون 4- تجزیه و تحلیل نتایج هر ساله آزمون برای سنجش میزان استاندارد بودن آنها 5- استفاده از نتایج و یافته های پژوهش حاضر.

آزمون سازی یکی از مهم ترین مفاهیم و فرایندهای آموزشی است که در بسیاری از رشته های دانشگاهی نادیده انگاشته می شود و مدرسین بدون دانش کافی در این حوزه اقدام به طراحی سؤال و سنجش دانشجویان به وسیله شیوه های فردی می کنند. در این میان، اسلام و قرآن همانند دیگر حوزه ها به این امر نیز توجهی ویژه داشته اند و نکاتی کلیدی و بنیادین را موردبحث قرار داده اند. اگرچه پژوهش های متفاوتی درزمینه ی تعلیم و تربیت دینی یا اسلامی صورت گرفته است، اما در حیطه آزمون سازی بر اساس بررسی های پژوهشگر کار درخوری دیده نمی شود. در این مطالعه، با بررسی آیات قرآنی در گستره موردنظر و رجوع به احادیث و تفاسیر معتبر شیعی برای بسط موضوع و درعین حال ارائه خوانشی درست از آیات سعی می شود تا فرایند آزمون سازی از ابتدا تا انتها مورد ارزیابی قرار گیرد؛ به دیگر سخن، از سنجش قبل از آموزش، حین آن، طراحی سؤال تا نمره دهی همگی مدنظر قرار می گیرند تا هم تحقیقی جامع ارائه گردد و هم تصور غالب مبنی بر محدود بودن آزمون به جلسه آن در پایان سال یا تدریس تغییر یابد. در بخش پایانی نیز در رابطه بااخلاق آزمون سازی سخن به میان می آید تا جنبه های معنوی این جستار نیز لحاظ گردیده باشد. یافته ها علاوه بر صحه گذاشتن بر برخی نظریه های روز آزمون سازی، حکایت از محوریت مدرس، نیاز به تداوم سنجش و رعایت اصول اخلاقی دارند.

در بررسی حاضر، سؤال اصلی تحقیق این است که به چه میزان، آزمون کارشناسی ارشد 1387 گرایش علوم سیاسی، با اصول و قواعد آزمون سازی علمی مطابقت دارد؟ برای پاسخ به این سؤال، آزمون فوق، با معیارهایی چون روایی محتوایی، حیطه های شناختی مورد سنجش، قواعد طرح و تهیه سوالات و گزینه ها، منابع آزمون و قواعد صوری سؤال نویسی تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش: بیشتر ماده های امتحانی، کم و بیش، فاقد روایی محتوایی مناسب بوده؛ میزان سؤالات تکراری در آزمون ها نسبتاً زیاد می باشد. اگرچه بیشتر ماده های امتحانی، به لحاظ منابع آزمون، قابل قبول هستند؛ به علاوه، سؤالات در بیشتر ماده های امتحانی، به لحاظ اهداف آموزشی مورد سنجش، معطوف به حیطه شناختی دانش، به مثابه نازل ترین سطح اهداف آموزشی مورد نظر می باشند.

هدف این پژوهش ساخت و بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس مهارتهای درون فردی و بین فردی زنان و مردان متأهل بود. روش تحقیق، توصیفی از نوع آزمون سازی و جامعه مورد نمونه گیری زنان ومردان متأهل شهر تهران بود. که 470 نفر زن وشوهر ایرانی (277 نفر زن، 193 مرد) به صورت داوطلب در این پژوهش شرکت کردند.مقیاس حاصل در این مطالعه مقیاس مهارت های درون فردی و بین فردی زوجین (IISCS) بود و برای ساخت مقیاس در مرحله اول طرح ریزی موضوع آزمون و در مرحله دوم باتوجه به مبانی نظری و پرسشنامه های موجود، پرسشنامه ای طراحی شد که طی دو مرحله اجراء و پرسش نامه نهایی ساخته شده با روشهای اندازه گیری از قبیل همسانی درونی (آلفای کرانباخ) ، همبستگی پیرسون، روش بازآزمایی، تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی جهت بررسی روایی سازه مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های این مطالعه، ضرایب آلفای کرانباخ (همسانی درونی) 65/0 تا 78/0 را نشان داد و نتایج دوبار اجرای آزمون ضرایب همبستگی 54/0 تا 81/0 رامورد تایید قرار داد وتحلیل عاملی تاییدی برازشی با 95/0= GFI را نشان داد. شاخص های GFI=0.95 و AGFI=0.91 بود که برازش خوب مدل را نشان می دهد. شاخص نرم شده برازندگی، NFI=0.93 و شاخص برازش تطبیقی GFI=0.95 حاکی از برازش مناسب مدل طراحی شده است و واریانس خطای تقریبی RMSFA=0.43 برازش خوب مدل را نشان می دهد. مقیاس مهارت های درون فردی و بین فردی زوجین برای سنجش این سازه در نمونه های ایرانی از پایایی، روایی و برازش کافی برخوردار است.

وجود اشتباه های زبانی زبان آموزان در روند فراگیری هر زبان خارجی، امری بدیهی است که دلایل مختلفی دارد، از جمله عدم تمرکز، استرس، عوامل روانی و ضعف در ارزیابی آموخته های زبان آموز. چگونگی برخورد با این پدیده و تلاش برای رفع آن در روش های متنوع آموزش زبان اهمیت بسیاری دارد. سیر تحول تاریخی آموزش زبان آلمانی نشان می دهد که کارآمدترین و مهم ترین روش فراگیری زبان، روش «تحلیل آموزشی» است که تلاش می کند با آزمون سازی استاندارد و کیفی تا حد ممکن از بروز خطاهای زبانی زبان آموزان جلوگیری و بدین وسیله روند یادگیری زبان را تسهیل کند. در این روش نوین، آموخته ها و مهارت های زبان آموز از منظر تجزیه وتحلیل خطا و توصیف آن ها بررسی می شود. هر چه این آزمون ها دقیق تر و هدف مندتر طراحی شود، سنجش آموخته های زبانی زبان آموز و تحلیل آن ها از نظر میزان آموخته ها و آنچه نیاموخته است، آسان تر خواهد بود. با توجه به اهمیت مهارت گفتار، نوشتار، شنیدار و خواندن در روش «تحلیل آموزشی»، آزمون هایی در وقت و شرایط مناسب به طور جداگانه یا تلفیقی طراحی می شود. در این جستار تلاش می شود ویژگی های هر یک از این آزمون ها در خصوص هر مهارت به همراه مثال بررسی و معرفی شود تا مدرس زبان با کمک و آشنایی کامل آن ها بتواند میزان فراگیری و آموخته های زبان آموزان را به راحتی بسنجد و از این طریق زبان آلمانی را به نحو شایسته به دانشجویان و پژوهشگران این حوزه بیاموزد.

ارزشیابی پویا، رویکردی نوین در آزمون سازی است که ریشه در مبانی نظری فراوانی دارد و به همین دلیل، در سالهای اخیر مورد توجه محققان قرار گرفته است. اما اغلب این تحقیقات در محیط ای آزمایشگاهی بوده و قابلیت این رویکرد را در یک دروه تحصیلی واقعی بررسی نکرده اند. در تحقیق حاضر با بهره گیری از نظریه های گوناگون آموزش و ارزشیابی، انگاره ای بومی از ارزشیابی پویا برای شناخت مشکلات یادگیری تبیین و سپس نتایج حاصل با رویکردی معیار (الجفره و لنتلف،1994) مقایسه شده است. برای این منظور از 102 نفر از دانش آموزان پسر اول متوسطه در دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل استفاده و عملکرد آنها در یک پس آزمون مقایسه شد. نتایج نشان داد که به واسطه این انگاره بومی می توان مشکلات دانش آموزان در مهارت های مولد را بازشناخت و برای رفع آنها فهرستی بومی از الگوهای مداخله ای ارائه کرد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نیز نشان داد که این فهرست مداخله ای بومی بر انگاره معیار مذکور برتری نسبی دارد و به صورت معناداری باعث رشد یادگیری مهارت های گفتاری و نوشتاری زبان آموزان می شود.

دانش محتوای آموزشگری، تاثیر مهم و بسیار زیادی بر طراحی و اجرای تدریس معلمان در مدرسه دارد. بنابراین، در وضعیت فعلی، توسعه و کارآیی این دانش، روابط آن با کیفیت آموزش و تاثیر آن بر فرایندهای یادگیری، نیاز به بررسی دقیق این دانش دارد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، ساخت مقیاسی برای سنجش دانش محتوای آموزشگری دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی و تعیین روایی آن بود. روش پژوهش، توصیفی است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجو معلمان رشته آموزش ابتدایی دانشگاه های فرهنگیان بود. ابتدا، با مطالعه پیشینه پژوهش، به استخراج مولفه ها و تدوین مقیاس اقدام شد. نمونه ای 203 نفری از دانشجویان، 120 زن و 83 مرد پرسش نامه را به صورت برخط تکمیل کردند. ابتدا، با مطالعه ادبیات تحقیق، به استخراج مولفه ها و ترکیب آن پرداخته شد. سپس برای تعیین همبستگی بین مولفه ها و روایی مقیاس از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد و  از آلفای کرونباخ (معادل 90/0) برای بررسی پایایی استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که بین مولفه های مقیاس، رابطه همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و مقیاس از روایی محتوایی قابل قبولی برخوردار است، روایی سازه نیز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به روش مولفه های اصلی تعیین شد. در نهایت مقیاس  به صورت سه مولفه اصلی دانش برنامه درسی، دانش یادگیرنده و دانش تدریس راهبردها تعیین شد. لذا می توان بیان داشت که مقیاس دانش محتوای آموزشگری در جامعه ایران دارای روایی مناسب می باشد و در موقعیت ها و پژوهش های سازمانی مربوط به دانش محتوای آموزشگری قابل استفاده است .

باتوجه به اهمیّت و نقش داده های کمی در سنجش زبان، چاپ کتابی که بتواند روش های تحلیل داده ها را معرفی کند حیاتی بنظر می رسد. کتاب دوجلدی تحلیل داده های کمی در سنجش زبان (تکنیک های بنیادین و روش های پیشرفته) به منظور پرکردن این خلاء توسط وحید آریادوست ((Vahid Aryadoust و میشل راکوئل (Michelle Raquel) گردآوری شده است و انتشارات راتلج (Routledge) آن را منتشر کرده است. جلد اول آن با عنوان تحلیل داده های کمی در سنجش زبان: تکنیک های بنیادین در سال 2019 چاپ شد، و جلد دوم آن تحت عنوان تحلیل داده های کمی در سنجش زبان: روش های پیشرفته در سال 2020 منتشر شد. در این نوشتار، نویسنده ضمن معرفی کتاب، آن را مورد نقد هم قرار می دهد. مطالعه حاضر از نظر هدف انتقادی، به لحاظ رویکرد کیفی، و از حیث تحلیل محتوایی است. کتاب امتیازات بسیار زیادی دارد از جمله کامل بودن فصل ها از نظر ساختاری و محتوایی، انسجام و پیوستگی مطالب، و تنوع روش های تحلیل داد ه های کمی، اگرچه کاستی هایی هم دارد که می توان به عدم شفافیت در انتخاب روش ها اشاره کرد. کتاب حاضر می تواند منشاء تولید پژوهش های سودمند در این حوزه باشد، به گسترش آن کمک شایانی بکند، و منجر به تولید علم در سنجش زبان بشود. لذا مطالعه آن به جامعه آزمون سازی و سنجش زبان موکدا توصیه می شود.

آزمون سازی بخش مهمی از آموزش هر زبان و بخش مهمی از یادگیری زبان است. آزمون اندازه واژگانی یکی از انواع آزمون های تعیین سطح است که برای مشخص کردن میزان دانش واژگانی زبان آموزان و پیش بینی بهترین آموزش بر اساس دانش زبان آموزان به کار می رود. این آزمون در بسیاری از زبان های دنیا طراحی شده اما تاکنون برای زبان فارسی انجام نشده است. برای طراحی یک آزمون اندازه واژگانی باید به بسامد واژه های مورد استفاده توجه کرد که این مورد با مطالعه روی پیکره های زبانی به دست می آید. پیکره مورد استفاده این پژوهش پیکره متن های مطبوعاتی است. برای طراحی این آزمون 80 سؤال طرح و به ترتیب، از پربسامد به کم بسامد مرتب شد. سوالات به صورت کامپیوتری درآمده و لینک آن برای زبان آموزان ارسال شد. در این پژوهش 130 نفر به آزمون پاسخ داده و 45 نفر نیز در بازآمون شرکت کردند. بررسی محتوایی آزمون نشان داد آزمون اندازه واژگانی از روایی برخوردار است. تحلیل داده های آزمون نشان می دهد میانگین نمرات با افزایش سطح زبانی بیشتر شده است. بررسی داده های آماری از جمله چولگی نشان داد توزیع داده ها نرمال است. همچنین نتایج تحلیل واریانس نشان دهنده تفاوت معناداری میان میانگین نمرات گرو ه های مختلف نوآموز، مقدماتی، میانی و پیشرفته در این آزمون معنادار است. به علاوه، محاسبه همبستگی با استفاده از ضریب پیرسون نشان می دهد آزمون دارای پایایی است. تفسیر نمرات سطوح مختلف زبانی نیز انجام و مشخص شد هر بازه از نمره می تواند مشخص کننده یک سطح زبانی مشخص باشد. براساس این پژوهش می توان گفت آزمون اندازه واژگانی می تواند به مثابه یک آزمون تعیین سطح، سطح زبانی زبان آموزان را مشخص کند.