اسدالله رجب

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری براضطراب اجتماعی و کنترل قند خون کودکان مبتلا به دیابت ملیتوس نوع یک بود.. بدین منظور 38 نفراز کودکان مبتلا به دیابت ملیتوس نوع یک شهر تهران به شیوه تصادفی ساده انتخاب شدند در این پژوهش از روش کارآزمایی بالینی از نوع طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. ابزار اندازه گیری شامل پرسش نامه علائم مرضی کودک فرم والد (CSI-4) و آزمایش HbA1C بود، که در پیش آزمون و پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت. سپس برای آزمودنی ها گروه آزمایش، 12 جلسه 45 دقیقه ای درمان شناختی رفتاری فردی اجرا شد. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس یک متغیری و چندمتغیری استفاده شد. نتایج تفاوت معنی داری بین گروه آزمایش و گروه کنترل از لحاظ تأثیرگذاری درمان شناختی رفتاری را روی متغیرهای مورد مطالعه نشان داد. به عبارت دیگر درمان شناختی رفتاری موجب کاهش اضطراب اجتماعی و بهبود کنترل قند خون در گروه دریافت کننده درمان شناختی رفتاری نسبت به گروه کنترل شد. نتایج این پژوهش نشان داد که درمان شناختی رفتاری می تواند به عنوان یکی از مداخلات درمانی اثربخش جدید در حوزه دیابت به خصوص در کودکان دیابتی در کنار سایر درمان های موجود مطرح شود.

هدف این پژوهش بررسی رابطه آسیب پذیری روانشناختی با سندرم متابولیک و نقش واسطه ای رفتارهای سلامت، استرس مزمن و علایم افسردگی در رابطه بین آسیب پذیری روانشناختی و سندرم متابولیک بود. تعداد 199 نفر از بستگان درجه یک بزرگسال بیماران مبتلا به دیابت نوع دو در این پژوهش شرکت کردند. شخصیت نوع D، خشم/خصومت و نورزگرایی در پژوهش حاضر به عنوان آسیب پذیری روانشناختی در نظر گرفته شدند. رفتارهای سلامت شامل ورزش، مصرف سیگار و رفتار نشستن بود. سندرم متابولیک بر اساس ملاک های سومین پنل درمان بزرگسالان در برنامه ملی آموزش کلسترول (NCEP ATP-III) و با استفاده از آزمایش خون و اندازه گیری فشارخون و دور شکم شرکت کنندگان تعیین شد. شرکت کنندگان به سوالات مقیاس استرس مزمن (CSS)، مقیاس شخصیت نوع D (DS-14)، مولفه نورزگرایی پرسشنامه تجدید نظر شده شخصیت آیسنک- فرم کوتاه (EPQ-RS)، مولفه افسردگی مقیاس افسردگی- اضطراب- استرس (DASS)، و مولفه خشم/خصومت پرسشنامه SCL-90-R پاسخ دادند. نتایج پژوهش نشان داد که آسیب پذیری روانشناختی به طور مستقیم سندرم متابولیک را پیش بینی نمی کند ولی از طریق استرس مزمن و علایم افسردگی پیش بینی کننده سندرم متابولیک است. به بیان دیگر، استرس مزمن و علایم افسردگی، اما نه رفتارهای سلامت، نقش واسطه ای در رابطه بین آسیب پذیری روا نشناختی با سندرم متابولیک داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش می توان استرس مزمن و علایم افسردگی را به عنوان ساز و کار های زیربنایی مرتبط کننده صفات نامطلوب شخصیت با سندرم متابولیک مطرح کرد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش بررسی پایایی و روایی نسخه فارسی مقیاس استرس مزمن (CSS) در نمونه ای از بستگان نَسبی درجه یک بیماران دچار دیابت نوع دو بود.[1] روش: نسخه انگلیسی CSS پس از ترجمه و بازترجمه، به پرسشنامه فارسی تبدیل شد و سپس در میان 199 شرکت کننده ی پژوهش به کار گرفته شد. برای بررسی پایایی بازآزمایی، 30 نفر از شرکت کنندگان 8 تا 11 هفته پس از آزمون اول دوباره به پرسش ها پاسخ گفتند.[2] یافته ها: همسانی درونی CSS با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، برای کل مقیاس 87/0 به دست آمد. ضریب همبستگی CSS با مقیاس شخصیت نوع D، مؤلفه ی نوروزگراییِ EPQ-RS، مؤلفه ی افسردگی مقیاس های DAS، و مؤلفه ی خشم و خصومت SCL-90-R به ترتیب 36/0، 34/0، 38/0، و30/0 به دست آمد. پایایی بازآزمایی با فاصله 8 تا 11 هفته میان دو بار اجرا 73/0 به دست آمد. نتیجه گیری:بر اساس نتایج پژوهش حاضر، نسخه فارسی مقیاس CSS شرایط لازم برای کاربرد در پژوهش های روان شناختی روی جمعیت های ایرانی در معرض خطر بیماری های مزمن را دارد.

هدف از این مطالعه بررسی ارتباط ویژگی های شخصیتی والدین و عملکرد خانواده با میزان HBA1c در کودکان مبتلا به دیابت نوع اول بود . همچنین ویژگی های شخصیتی و عملکرد خانواده بین والدین دارای کودک مبتلا به دیابت نوع اول و والدین دارای کودک سالم بررسی مقایسه ای گردید . برای این منظور 211 نفر والدین 116 کودک مبتلا به دیابت نوع اول و 220 نفر والدین 149 کودک سالم ، طی یک دوره 6 ماهه و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. والدین پرسشنامه ی ویژگی های شخصیتی نئو ، پرسشنامه سنجش خانواده مک مستر و همچنین سوالاتی در مورد میزان HBA1c کودک ، زمان انجام آزمایش و آزمایشگاه مربوطه را کامل کردند. تحلیل داده های به دست آمده از ابزارهای بیان شده ، به کمک نرم افزار SPSS شماره 16 انجام شد. تحلیل رگرسیون چند متغیری به روش گام به گام نشان داد که بین روان آزردگی مادران و میزان HbA1c در کودکان ؛ همچنین بین اختلال عملکرد والدین در بعد آمیزش عاطفی و میزان HbA1c در کودکان ارتباط معنی دار مثبت وجود دارد . آزمون تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که والدین کودکان دیابتی نسبت به والدین کودکان عادی از روان آزردگی بالاتر و برونگرایی پایین تری برخوردار بودند ؛ همچنین در ابعاد ارتباط ، نقش ها ، همراهی عاطفی و آمیزش عاطفی که از ابعاد عملکرد خانواده است ، اختلال داشتند .

هدف پژوهش حاضر، مطالعه ی اثربخشی مصاحبهی انگیزشی گروهی و آموزش گروهی شناختی- رفتاری را در افراد مبتلا به دیابت نوع دو در خصوص شاخص های بهزیستی، کیفیت زندگی و مراقبت از خود بود. از میان مراجعان انجمن دیابت ایران و انستیتو غدد و متابولیسم، 93 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو انتخاب شدند. سنجش در سه مرحله انجام پذیرفت؛ مرحلهی اول، خط پایه یا پیش آزمون، مرحلهی دوم، دو هفته بعد از آخرین جلسهی مداخله، مرحلهی سوم، 9 هفته بعد از آخرین جلسهی مداخله. شرکتکنندگان به طور تصادفی به گروه های مصاحبهی انگیزشی (30 نفر)، آموزش گروهی شناختی ـ رفتاری (26 نفر) و کنترل (37 نفر) اختصاص یافتند. میان گروه های پژوهش از نظر ویژگیهای خط پایه (سن، سابقهی دیابت، جنسیت، آمادگی تغییر، الگوهای شخصی و شاخص های پیامد) تفاوتی دیده نشد. برای هر کدام از مداخله ها، بر اساس راهنمای عمل، چهار جلسهی گروهی به مدت 90 دقیقه توسط روانشناس واحدی برگزار شد. یافته های پژوهش نشان داد در بیماران دیابت نوع دو، مصاحبهی انگیزشی به شکل گروهی آن میتواند به عنوان مداخله ای موثر، کیفیت زندگی، و مراقبت ازخود (در زمینهی ورزش)، و آموزش گروهی شناختی ـ رفتاری میتواند به عنوان مداخله ای مؤثر، شاخص بهزیستی، شاخص کلی مراقبت از خود، و مراقبت از خود (در زمینهی رژیم غذایی) را بهبود بخشد، و مداخلهی مصاحبهی انگیزشی گروهی، بهتر از آموزش گروهی شناختی ـ رفتاری، میتواند مراقبت از خود (در زمینهی رژیم غذایی) را بهبود بخشد.

با هدف اعتباریابی و رواسازی مقیاس کیفیت زندگی افـراد دیابتی (بویر و ایرپ، 1997)، از بیماران 20 تا 60 ساله انجمن دیابت ایران، 263 زن و 197 مرد، به پـرسشنامه مقیاس کیفیت زندگی افراد دیابتی (D-39، بویرویرپ، 1977) و زیرمقیاس بهزیستی روان شناختی از پرسشنامه سلامت روانی (بشارت، 1388) پاسخ دادند. ضرایب همسانی درونی و بازآزمایی با فاصله 4 هفته به ترتیب برابر بـا 89/0 و 75/0 بودند. نتایج تحلیل مؤلفه های اصلی با استفاده از روش چـرخش پروماکس و تحلیل عاملی تائیدی نشان دادند که پرسشنامه با 6 عامل مهار دیابت، انرژی و تحرک، فشار اجتماعی، اضطراب و نگرانی، عـوارض دیابت و بیماریهای دیگر و کنش وری جنسی تقریباً 64 درصد واریانس را تبیین می کند. همبستگی منفی معنادار بین نمره کل کیفیت زندگی و زیرعاملهای استخراج شده کیفیت زندگی با زیرمقیاس بهزیستی روان شناختی، روایی همگرای مقیاس را تایید کرد. تفاوت بین عاملهای مقیاس اصلی با نسخه فارسی بر مبنای گستره سنی بیماران مورد بحث قرار گرفت.

بیماری های مزمن از جمله دیابت می توانند اثرات قابل ملاحظه ای را بر کیفیت زندگی روزمره مانند ارتباطات خانوادگی، ازدواج و ارتباطات زناشویی داشته باشند. اگرچه تاثیر دیابت در زندگی هر دو جنس مشهود است ولی این تاثیر در تمام جوانب زندگی یک دختر نوجوان برجسته تر می باشد. هدف این مطالعه تبیین مشکلات ازدواج و تشکیل خانواده از دیدگاه دختران نوجوان مبتلا به دیابت است.در این مطالعه کیفی، تعداد 28 دختر نوجوان، بین 18-13 سال، مبتلا به دیابت نوع 1 مراجعه کننده به انجمن دیابت آذربایجان غربی و درمانگاه های بیمارستان های شهر ارومیه با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف مورد مطالعه قرار گرفتند. جمع آوری اطلاعات با استفاده از مصاحبه عمیق انفرادی و گروه های متمرکز و تجزیه و تحلیل به روش تحلیل محتوا انجام شد. یافته های بدست آمده از تحلیل محتوا نشان داد که مشکلات ازدواج از دیدگاه دختران مبتلا به دیابت متاثر از سه عامل نگرش دختر نوجوان نسبت به تاثیر نامناسب بیماری، نگرش خانواده و جامعه نسبت به بیماری و مسائل روان-شناختی می باشد. با توجه به این که جوامع مختلف دارای نگرش ها و باورهای متفاوتی هستند که تغییر دادن آن ها مشکل و نیاز به زمان داشته و از سوی دیگر با توجه به ماهیت مزمن دیابت، نگاه جامعه و خانواده به بیماری دیابت، ویژگی های سنی نوجوانان و با توجه به این که در حال حاضر در کشور ما احتمال ازدواج در این رده سنی وجود دارد و از آن جایی که مشکلات ازدواج و تشکیل خانواده دختران نوجوان مبتلا به دیابت مربوط به عوامل متعددی می-باشد، انجام مداخلات مناسب و اصلاح الگوهای سازگاری در این نوجوانان ضروری به نظر می رسد.

پژوهش حاضر اثربخشی مصاحبه انگیزشی گروهی را در کاهش وزن افراد مبتلا به دیابت نوع دو بررسی نموده است. از میان مراجعان انجمن دیابت ایران و انستیتو غدد و متابولیسم، 93 بیمار مبتلا به دیابت نوع دو انتخاب شدند. شرکت کنندگان به طور تصادفی به گروه های مصاحبه انگیزشی (30 نفر)، آموزش گروهی شناختی-رفتاری (26 نفر) و کنترل (37 نفر) اختصاص یافتند. میان گروه های پژوهش از نظر ویژگی های خط پایه تفاوتی دیده نشد. نتایج نشان داد که در گروه های مصاحبه انگیزشی و آموزش گروهی شناختی-رفتاری، در مقایسه با گروه کنترل، میانگین شاخص توده بدن (BMI) به طور معناداری پایین تر بود، و در گروه مصاحبه انگیزشی گروهی، در مقایسه با آموزش گروهی شناختی-رفتاری، میانگین هموگلوبین گلیکوزیله (HbAlc) به طور معناداری پایین بود. بر اساس یافته های پژوهش به نظر می رسد. در بیماران دیابت نوع دو، مصاحبه انگیزشی گروهی و آموزش گروهی شناختی-رفتاری، می توانند به عنوان مداخله ای موثر، موجب کاهش وزن شوند، و مصاحبه انگیزشی گروهی بهتر از آموزش گروهی شناختی-رفتاری می تواند کنترل قند خون را بهبود بخشد. این یافته ها از آن نظر قابل توجه هستند که هیچ کدام از این مداخله ها با هدف صرف کاهش وزن صورت نگرفته بودند.