محمد خیراندیش

از مباحث مطرح و مورد مناقشه بین صاحب نظران در علم سازمان و مدیریت، تمایز بین مدیریت و رهبری است. هدف اصلی مقاله، این است که ابهامات و تعارضات موجود در مرزبندی تئوریکی مدیریت و رهبری در زمینه کسب و کارهای بین المللی را در مواجهه با پاندمی کرونا بررسی نماید. استراتژی پژوهش حاضر کیفی و از لحاظ هدف بنیادی است که به روش هرمنوتیک انتقادی مدل چهار مرحله ای پراساد انجام گرفته است. روش جمع آوری اطلاعات، کتابخانه ای بوده است. طبق تفسیر انجام گرفته 5 مورد ابهام و تناقض شناسایی گردید که عبارتند از: 1- ناکارایی سبک های رهبری سازمانی به علت محدودیت های ارتباطی، 2- انطباق پذیری به عنوان کار اصلی رهبری و شرط مقابله با پاندمی، 3- نقض شدن شرط اینکه رابطه رهبر_پیرو نباید مبتنی بر جهل و اجبار و التزام باشد، 4- شناسایی انگیزه پیروی، براساس سازگاری و هماهنگی و ترس از محرومیت اجتماعی و نهایتاً 5- کنترل هزینه پیامدهای ناشی از بحران بیماری، استفاده از فناوری روز، برنامه ریزی برای استفاده از تامین کنندگان متنوع و بازنگری بودجه بندی برعهده حوزه مدیریت است. از آنجا که برخی صاحب نظران کانون تمایز بین مدیریت و رهبری را به ترتیب در مواجهه با پیچیدگی و تغییر مطرح نموده اند، می توان نتیجه گیری کرد که شرایط پاندمی کرونا برای کسب و کارها نه فقط یک پیچیدگی است که به تنهایی با مدیریت بتوان بر آن فائق آمد و نه صرفاً یک تغییر، که با رهبری بتوان کنترل نمود؛ کرونا مرز بین دو مفهوم مدیریت و رهبری را بسیار کمرنگ کرده است.

هدف:هدف این پژوهش ارائه مدل بومی پاسخگویی سازمانی با رویکرد اعتماد عمومی برای مدیران سازمان های دولتی ایران می باشد. طراحی/روش شناسی/رویکرد:در این پژوهش جهت ارائه مدل بومی از روش کیفی نظریه داده بنیاد استفاده شد. سپس برای تعیین روایی مضامین و مؤلفه های الگوی مدل از شاخص های روایی محتوای CVI، CVR و CVI S- استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصان پاسخگویی سازمانی و اعتماد عمومی در بخش کیفی بود که 22 نفر شرکت کننده مشارکت داشتند. ابزار پژوهش عبارت بود از مصاحبه بدون ساختار محقق ساخته که در قالب 6 سؤال تنظیم شده بود. برای تجزیه وتحلیل داده ها ازسه روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید. یافته های پژوهش:نتایج این پژوهش منجر به شناسایی 95 کد با 31 مضمون و مقوله در قالب شش بعد عوامل علی(5 مضمون)، عوامل مداخله گر(5 مضمون)، عوامل زمینه ای(5 مضمون)، پدیده های اصلی(6 مضمون)، استراتژی ها(6 مضمون)و پیامدها و نتایج(4 مضمون)گردید. محدودیت ها و پیامدها:علیرغم اینکه این پژوهش منجر به ارائه چارچوب جامع و مشخصی برای مدل بومی پاسخگویی سازمانی مدیران بخش دولتی بر مبانی رویکرد اعتماد عمومی شده است، اهمیت و افزایش اعتبار این دستاوردها نیازمند مطالعات میدانی و تجربی می باشد. پیامدهای عملی:طبق یافته ها می توان گفت که مدل بومی پیشنهادی حاضر می تواند در پاسخگویی سازمانی مدیران دولتی با تاکید بر اعتماد عمومی اهمیت آن را افزون تر کند. ابتکار یا ارزش مقاله:ابتکار و ارزش مقاله حاضر در این است که توانسته یک چارچوب جامعی برای طراحی مدلی بومی در سازمان های دولتی فراهم نماید که مبتنی بر نظر متخصصان می باشد و چنین الگویی در پیشینه پژوهش موجود نیست.

اخلاق سازمانی در نظام اداری از موضوعات بسیار مهمی است که باید مورد توجه اندیشمندان قرار گیرد. بسیاری از رفتارها و اقدامات مدیران و کارکنان، متأثر از ارزشهای اخلاقی بوده، ریشه در اخلاق دارد. توجه به اخلاق سازمانی در سازمانها، در جوامعی مانند ایران که دارای هویت اسلامی و ارزشهای اخلاقی غنی ایرانی و اسلامی است، می تواند، در پیشرفت سازمانها نقش اساسی ایفا نماید. پژوهش حاضر به طراحی الگوی اخلاق سازمانی مبتنی بر آموزه های نهج البلاغه پرداخته است. روش پژوهش، روش آمیخته است. در بخش کیفی، از روش تحلیل مضمون و از نرم افزار Maxqda استفاده شده است. روش کار در نهج البلاغه چنین بود، محقق با جستجوی مضامینی که معرف اخلاق سازمانی بودند، با همکاری خبرگان به 896 کد دست یافته، در نهایت کدهای مستخرج به روش تحلیل مضمون در قالب مضامین پایه و 4 مضامین سازمان دهنده که شامل، مؤلفه تخصصی و حرفه ای و مؤلفه ارزشی و معنوی و مؤلفه زمینه ساز و مؤلفه بنیادین و ایدئولوژیک تقسیم شدند. ماحصل، ارائه الگوی اخلاق سازمانی در پرتو نهج البلاغه می باشد. بر اساس یافته ها، پرسشنامه بخش کمی تدوین شد و بین کارکنانی که به صورت طبقه ای نسبی انتخاب شده بودند، توزیع شد. با توجه به نتایج حاصله، مولفه زمینه ساز، ضعیف ترین مولفه در بین مولفه های مورد سنجش انتخاب شده است.

سابقه و هدف: فساد اداری یکی از بزرگ ترین نگرانی های اجتماعی است که می تواند به هر گوشه و کنار یک کشور نفوذ کند و برای سلامت و رفاه آن مضر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نظر مدیران ادارات دولتی استان اردبیل درباره رابطه بین رهبری جامعه محور با رویکرد نهج البلاغه، شفافیت نظام اداری و کاهش فساد اداری انجام شد. روش کار: پژوهش حاضر کاربردی از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعه آماری پژوهش تمامی مدیران و کارکنان سطوح عالی و میانی ادارات دولتی استان اردبیل در سال 1399 بود که از میان آنان تعداد 116 نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و در پژوهش شرکت کردند. ابزارهای جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ها ی رهبری جامعه محور آهنگر و همکاران، شفافیت سازمانی راولینز و فساد اداری عبدالهی بود. درنهایت، نتایج با استفاده از آزمون روش حداقل مربعات تحلیل شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان داد بین نظر مدیران در رابطه بین رهبری جامعه محور با رویکرد نهج البلاغه، شفافیت نظام اداری و کاهش فساد اداری رابطه معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده می توان گفت آموزه های نهج البلاغه می تواند مانع رشد بسیاری از جریانات توأم با فساد اداری گردد؛ همچنین از لحاظ کاربردی اجرای الگوی رهبری جامعه محور و آموزش آن به مدیران و کارکنان سازمان های دولتی توصیه می گردد.

مقدمه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل ارزیابی عملکرد سازمانی با رویکرد خلاقیت و نوآوری در آموزش عالی ارائه شده است. امروزه به دلیل رشد و پیشرفت سریع تکنولوژی، سازمان هایی می توانند در عرصه رقابت باقی بمانند که بتوانند تمامی فعالیت های خود را بر پایه خلاقیت و نوآوری ترسیم کنند. دانشگاه ها نیز از این مسأله مستثنی نیستند و باید جهت رقابت با سایر دانشگاه ها بتوانند عملکرد خود را بر پایه خلاقیت و نوآوری ترسیم کنند.روش شناسی پژوهش: . پژوهش به لحاظ ماهیت داده از نوع کیفی به سبک داده بنیاد است. مشارکت کنندگان پژوهش را اعضای هیئت علمی دانشگاه ها (دارای حداقل 5 سال سابقه خدمت و حداقل مدرک دکتری) تشکیل می داد که حجم نمونه پس از اشباع نظری به تعداد 12 نفر و به صورت هدفمند قضاوتی انتخاب گردید. گردآوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش فن مضمون (کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی) و با استفاده از نرم افزار MAXQDA انجام شد. اعتبار مطالعه در این پژوهش از منابع مختلفی همچون اساتید حوزه مدیریت، بررسی ادبیات پژوهشی و به کارگیری بیش از یک پژوهشگر و همچنین برای بررسی پایایی پژوهش نیز از ضریب پایایی هولستی استفاده شده است.یافته ها: . بر اساس تحلیل مصاحبه های صورت گرفته، 247 کد در مرحله کدگذاری باز به دست آمد که پس از حذف کدهای مشابه به 112 کد پایه کاهش یافت که در نهایت این کدها در 33 مقوله فرعی دسته بندی شدند. در نهایت با استناد به رهیافت سیستماتیک در نظریه داده بنیاد، کدها و مقوله های شناسایی شده در شش طبقه هسته ای شامل؛ شرایط علی(تشویق منابع انسانی، کار تیمی، حمایت از تغییرات، حمایت از آزاداندیشی، و تأمین مالی)؛ شرایط زمینه ای(فرهنگ خلاق و نوآور، منابع انسانی خلاق و نوآور، مدیریت دانش، حمایت مدیران،وجود قوانین خلاقانه و نوآورانه)؛ مقوله محوری(عملکرد سازمانی، کارایی، بهره وری، خلاقیت و نوآوری)؛ عوامل مداخله گر(جغرافیای دانشگاه، رتبه دانشگاه، تعداد دانشجویان، دوره های تحصیلی، رشته های تحصیلی،درجه علمی اساتید، دسترسی آسان، هزینه کم، شانس بالای اشتغال بعد از فراغت از تحصیل)؛ راهبردها(نظارت و ارزیابی، پذیرش تغییر، مسئولیت پذیری، فرهنگ یادگیری، تمرکززدایی در سازمان، مدیریت استعداد، برنامه ریزی)؛ و پیامدها قرار گرفتندبحث و نتیجه گیری: پیامدهای ارزیابی عملکرد با رویکرد خلاقیت و نوآوری در آموزش عالی می تواند شامل؛ ارتقای جایگاه دانشگاه در سطح ملی و بین­المللی، افزایش کارایی، افزایش بهره­وری، ارائه خدمات به صنایع، تأمین نیازهای جامعه و ... باشد.