امیر کریمی

باتوجه به جایگاه پژوهش های علم سنجی در حوزه های مختلف علمی، پژوهش حاضر با هدف تحلیل مقالات مرتبط به توسعه حرفه ای معلمان انجام شده است. روش تحقیق توصیفی - کاربردی و حوزه پژوهش شامل تمامی مقالات توسعه حرفه ای معلمان بود که از سال 1998 تا 2022 در پایگاه استنادی ساینس دایرکت نمایه شدند، بعد از پالایه مقالات مرتبط 2382 مورد از آن ها با نرم افزار اکسل و وی. او. اس. ویوور مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد چاپ مقالات در این حوزه روند صعودی داشته و در سال 2021 بیشترین فراوانی را دارا بود. همچنین مقالات پژوهشی با 2071 اثر و مجله تدریس و آموزش معلمان با 710 اثر، در رتبه اول قرار گرفتند. کلمات کلیدی: توسعه حرفه ای، تربیت معلم، بهبود تدریس، توسعه معلم، معلمان، مسائل تربیتی بیشترین فراوانی و هم رخدادی را هم به خود اختصاص دادند. در ادامه 8 خوشه و 1883 پیوند شناسایی شدند که اولین خوشه دارای 38 مقوله موضوعی و 603 پیوند بود و مقوله سواد و انگیزه با 36 پیوند دارای بیشترین پیوند با دیگر اعضای شبکه بود. خوشه های آموزش آنلاین، درگیری دانشجویان، خودکارآمدی، تخصص معلمی، مربیگری، مهارت های نوین، رسانه های اجتماعی، تفکر رایانه ای، آموزش از راه دور، سواد اطلاعاتی، رباتیک، علم داده، آموزش مسئله محور، آگاهی معلم، معلمان روستایی، تدریس مجازی و آموزش به کمک مربی دارای نوع آوری بوده و همچنین تربیت معلم، استراتژی های آموزشی، آموزش عالی و تربیت، پرتأثیرترین موضوعات در این حوزه بودند. درنتیجه انجام پژوهش با موضوعات جدید در حوزه توسعه حرفه ای معلمان می تواند، در پیشبرد اهداف تربیت معلم مؤثر باشد.

این مقاله باهدف تحلیل موضوعات، یافته ها و پیشنهادهای ارائه شده و حوزه های مغفول مانده پژوهشی در آموزش و پرورش و آموزش شهروندی در کشور ایران انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع فراتحلیل بوده و بر اساس آن، پایگاه های اطلاعاتی نورمگز، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا، علم نت، مگیران با استفاده از کلیدواژه های: «تربیت شهروندی»، «اهداف برنامه درسی»، «شهروند مطلوب»، «مؤلفه های شهروندی»، «آموزش شهروندی» مورد جست وجو قرار گرفت. تمامی مقالات مجله ای منتشرشده از سال 1381 تا 1400 موردبررسی و با اعمال فیلتر، در عنوان و اهداف و یافته های پژوهش، تعداد 23 مقاله ی مرتبط انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از مطالعه و ارزیابی محتوای مقالات، یافته و پیشنهادهای ارائه شده توسط آن ها بررسی و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد که وظایف و اهداف نظام آموزشی در آموزش شهروندی نیاز به بازاندیشی و تأملی مجدد دارد. توازنی بین محتوای اختصاص داده شده به موضوع شهروندی و سایر مطالب در کتاب های درسی وجود ندارد و محتوای موجود فاقد مطلوبیت کافی بوده و ازنظر مخاطب جذاب نیست. برخی از ابعاد آموزش شهروندی مغفول مانده و با توجه به شرایط کنونی هماهنگی بین محتوا و نیازهای امروز مخاطب لازم است تا موردتوجه قرار گیرد. همچنین توجه به مؤلفه های سواد رسانه ای و فناوری در آموزش شهروندی و همچنین تربیت شهروند الکترونیک حائز اهمیت است. در نتیجه، لازم است تا بازنگری جدی در جذابیت، کیفیت و کمیت محتوا و ابعاد گوناگون آموزش و تربیت شهروندی در برنامه ی درسی ایران صورت گیرد.

زمینه و هدف : در سال های اخیر، روش های مختلف سرما درمانی به منظور کاهش آسیب ها و التهاب ناشی از تمرینات شدید، بازیافت سریع و کامل و همچنین، افزایش ظرفیت تمرین مورد استفاده قرار گرفته است. از این رو، هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات غوطه وری در آب سرد (CWI) متعاقب یک جلسه تمرینی ووشو، بر شاخص های آنابولیکی/کاتابولیکی و آسیب سلولی بود. روش تحقیق : تعداد 16 ورزشکار نخبه ووشو استان کردستان (میانگین سن: 80/2±17/19 سال، وزن: 3/8±37/77 کیلوگرم، و چربی بدن: 7/3±25/10 درصد) به عنوان آزمودنی انتخاب شده و یک جلسه تمرین ووشو را به اجرا درآوردند. در طول دوره بازیافت، به مدت 20 دقیقه آزمودنی های گروه CWI پروتکل غوطه وری در آب سرد را انجام دادند؛ اما شرکت کنندگان در گروه کنترل در موقعیت مشابه استراحت غیرفعال داشتند. نمونه های خونی در زمان های قبل از فعالیت، بلافاصله و بعد از بازیافت جمع آوری شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون بونفرونی در سطح معنی داری 05/0>p استفاده شد. یافته ها : تغییر معنی داری در سطح آنزیم های آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) متعاقب یک جلسه تمرین مشاهده نشد (05/0<p). سطح هورمون رشد، تستوسترون و نسبت تستوسترون به کورتیزول، متعاقب تمرین در هر دو گروه به طور معنی دار افزایش یافت (05/0>p)؛ در حالی که متعاقب دوره بازیافت، سطح تستوسترون تنها در گروه CWI کاهش معنی داری پیدا کرد (05/0>p). علاوه بر این، سطح کورتیزول پس از دوره بازیافت به طور معنی داری کاهش یافت، اما بین تغییرات دو گروه اختلاف معنی داری مشاهده نشد (05/0<p). نتیجه گیری : سطح هورمون های آنابولیکی (هورمون های رشد و تستوسترون) با انجام غوطه وری در آب سرد متعاقب یک جلسه تمرین شدید ووشو کاهش یافت و به نظر می رسد که استفاده از این روش بازیافت می تواند پاسخ های مثبت ناشی از تمرین را تخفیف دهد و یا اثرات بلندمدت منفی بر عملکرد ورزشکاران داشته باشد.

متاسفانه تدریس تاریخ ایران اسلامی به روش های سنتی و غفلت از روش های مدرن آموزشی از قابلیت های آن کاسته و باعث یکنواختی امر تدریس شده است. در این راستا برای اثر بخشی تدریس تاریخ روش تدریس مبتنی بر پیش سازمان دهنده ها به عنوان روشی نوین در کشورمان می تواند در تسهیل و اثربخشی تدریس تاریخ ایران اسلامی ثمربخش باشد. بر این اساس برای اصلاح ضعف های موجود در آموزش تاریخ نیازمند استفاده از تکنولوژی و نرم افزارهای نوین طراحی شده در این عرصه می باشیم که نرم افزار های کمک آموزشی تاریخی نوع جدیدی از این نوع اند که در زمینه پرورش قدرت تحلیل و تفهیم دانشجویان توانایی های بسیاری دارند. هدف کلی این نگاشته بررسی کارایی روش پیش سازمان دهنده در تدریس دروس تاریخ ایران اسلامی در دانشگاه ها می باشد. در این پژوهش، روش توصیفی مورداستفاده قرارگرفته از نوع کیفی و تحلیلی است که با استفاده از ابزار فیش برداری برای جمع آوری داده ها اقدام شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که نرم افزار تاریخ ایران اسلامی2 با داشتن قابلیت های فراوانش عرصه ای جدیدی برای آموزش تاریخ ایران اسلامی با روش پیش سازمان دهنده در دانشگاه محسوب شده و امر آموزش این علم را آسان تر و مؤثرتر می کند. در این راستا استفاده و بهره گیری از ظرفیت های موجود این نرم افزار در جهت امر تدریس تاریخ پیشنهاد می شود

در سال های اخیر، آموزش تاریخ یکی از ابعاد مطالعات اجتماعی، در جهان کنونی محسوب می شود که مورد توجه محققان مختلف قرار گرفته و پژوهش های انجام شده در این عرصه به مرور در حال افزایش است. لذا این مقاله با هدف بررسی سیر تحولی مقالات منتشر شده در حوزه آموزش تاریخ در آموزش و پرورش ایران و در وهله دوم شناسایی مسیرهای جدید برای تحقیق و پژوهش برای توسعه این علم در عرصه آینده پژوهی انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع مروری است که بر اساس آن، پایگاه های اطلاعاتی نورمگز، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا، علم نت، مگیران و... با استفاده از کلیدواژه های: آموزش تاریخ در مدارس، تحلیل محتوای کتاب درسی، تدریس تاریخ در مدارس، منابع آموزش تاریخ، آسیب شناسی آموزش تاریخ، نقش رسانه در آموزش تاریخ، فواید آموزش تاریخ مورد جست وجو قرار گرفت. تمامی مقالات ژورنالی منتشر شده از سال 1385 تا 1400 مورد بررسی و مورد تحلیل قرار گرفت. پس از مطالعه و ارزیابی محتوای مقالات، شکاف های پژوهشی و عرصه های مورد توجه قرار گرفته مقالات بررسی و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشانگر آن است که موضوعات اصلی مورد بررسی در مقالات پانزده سال اخیر شامل؛ ابزارهای آموزشی و منابع درسی بوده و روش کیفی بیشترین فراوانی را دارا بود. همچنین پیشنهاد های پژوهش بر رویکردها و عرصه های نوین آموزش تاریخ در مدارس متمرکز بودند.

بیانیه گام دوم انقلاب بیش از آنکه منشوری جهت ارتقای آگاهی مردم ایران باشد سندی راهبردی است که با عنایت به مؤلفه های اساسی و بنیادین انقلاب اسلامی بر پایه تجربیات گذشته با نگاهی امیدوارانه به آینده می نگرد. یکی از ملزومات حضور انقلاب اسلامی در عرصه های جهانی شناخت چهارچوب های شناختی در آینده نظام بین-الملل با عنایت به آرمان های اصیل انقلاب اسلامی می باشد. بر همین اساس مقام معظم رهبری «مدظله العالی» با تبیین و ترسیم چشم اندازهای پیش روی انقلاب اسلامی و راهبردهای تحقق آن در قالب بیانیه گام دوم انقلاب اقدام به ترسیم سطوح شناختی در عرصه های مختلف نمودند. بر این اساس در این نگاشته سعی گشته است تا با اتخاذ رویکرد آینده پژوهی و روش دیده بانی و با عنایت به مؤلفه های پایه ای و بنیادین انقلاب اسلامی اقدام به تبیین محتوایی بیانیه گام دوم شود و در راستای تحقق نظام انقلابی به عنوان بستر تحقق اهداف مد نظر در گام دوم انقلاب، نسبت به تبیین چالش ها و فرصت های انقلاب اسلامی در چهارچوب شناختی ناظر بر آینده نظام بین الملل اقدام گردد. یافته مقاله نشان می دهد که شکل گیری و تکمیل چهارچوب های شناختی، فرآیندی تدریجی و تکمیلی است که نیازمند زمان بوده و از ملزومات آن شکل گیری تحول معنوی متکی بر فهم و شناخت صحیح نسبت به مسائل می باشد. بدون تردید رسیدن به این خواسته مستلزم نقشه راه متناسب با الزامات و سایر مقدمات کار است که بخشی از آن تحقق یافته و ادامه موفقیت در آن مشروط بر بسترسازی های متناسب با آرمان های اصیل انقلاب اسلامی در پیکره دولت با همفکری نخبگان و دلسوزان انقلاب می باشد.

آینده پژوهی در آموزش وپرورش، یکی از ابعاد نوین این علم در جهان کنونی است که موردتوجه محققان این حوزه قرارگرفته و پژوهش های انجام شده در این عرصه به مرور در حال افزایش است. لذا این مقاله با هدف بررسی سیر تحولی مقالات منتشرشده در حوزه آینده پژوهی در آموزش وپرورش ایران و در وهله دوم شناسایی مسیرهای جدید در تحقیق و پژوهش برای توسعه این علم انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع مروری است که بر اساس آن، پایگاه های اطلاعاتی نورمگز، پرتال جامع علوم انسانی، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا، علم نت، مگیران و... با استفاده از کلیدواژه های آینده پژوهی در برنامه درسی، مدارس، تدریس، آموزش وپرورش، آموزش از راه دور، کتاب و اسناد آموزش مورد جست وجو قرار گرفت. تمامی مقالات منتشرشده از سال 1390 تا 1400 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. پس از مطالعه و ارزیابی محتوای مقالات، شکاف های پژوهشی در عرصه های موردتوجه قرارگرفته مقالات، بررسی و تحلیل شد. نشانگر آن است که موضوعات اصلی مورد بررسی در مقالات یک دهه اخیر شامل سند تحول بنیادین و برنامه درسی بوده و روش کیفی بیشترین فراوانی را دارا بود. همچنین پیشنهاد های پژوهش بر آینده پژوهی در کلاس های مجازی، کلاس های بین المللی، ربات های آموزشی و آموزش پایدار متمرکز بودند. حوزه های مغفول مانده می تواند برای عناوین پژوهشی جدید مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد.

شناخت ارتباط بین آموزش تاریخ و روش حل مسئله از مهمترین ضروریات بررسی کاربرد فضای مجازی در آموزش مسئله محور می باشد. در این نگاه به مسئله آموزش که به مثابه روش یاددهی امکان ایجاد آزمایش، خطا و فرضیه سازی ایجاد گردیده است، فضای مجازی با ظرفیت ها و کارکردهای موجود در خود دارای جایگاه ویژه ای می باشد. بر این اساس هدف کلی این نگاشته تأملی بر اثربخشی آموزش مسئله محور در آموزش مفاهیم تاریخی در بستر فضای مجازی است. از این رو، مقاله حاضر به بررسی ظرفیت ها و محدودیت های موجود در روش مسئله محور و اینکه فضای مجازی با توجه به فرامتغیرهای هشت گانه موجود در خود امکان مناسبی را جهت این نوع از آموزش به منصه ظهور می رساند، پرداخته است. در این پژوهش، روش توصیفی مورد استفاده قرار گرفته از نوع کیفی و تحلیلی است که با استفاده از ابزار فیش برداری برای جمع آوری داده ها اقدام شده است. یافته های مقاله نشان می دهد که فرامتغیرهای فضای مجازی شامل: سرعت، فرازمانی و فرامکانی بودن، جهانی بودن، سیّال بودن، تشدید واقعیّت، چندرسانه ای بودن، فراگیری و دسترسی دائم دارای ظرفیتی بالقوه و گسترده بوده و ابزارهای متنوّعی برای آموزش تاریخ می باشند. بنابراین بهره گیری مناسب از بستر و ظرفیت های موجود در آن می تواند بر اثربخشی آموزش تاریخ، تأثیری توسعه بخش و تسهیل گر داشته باشد.