محمدمهدی کریمی نیا

پژوهش حاضر در صدد مقایسه المنار و الکاشف در زمینه تفسیر آیه «اولی الامر» (نسا/۱۵۹) است. تفسیر الکاشف مصداق «اولی الامر» را، امامان معصوم دانسته و امر اطاعت از پیامبر و «اولی الامر» را در این آیه، دارای وزان واحد، مطلق و بی قید و شرط تلقی کرده و این را اثبات کننده عصمت رسول (ص) و «اولی الامر» به شمار آورده است و علت تکرار «اطیعوا» را تفاوت قلمرو اطاعت محسوب کرده است و نه تاکید و مخاطبان را در «فان تنازعتم» مسلماً نان دانسته و نه «اولی الامر» تفسیر المنار نیز امر به اطاعت از پیامبر و «اولی الامر» را مطلق و لازمه آن را عصمت آنان دانسته است؛ در این مقاله علاوه بر مقایسه دوتفسیر، اشکالات برداشت های صاحب المنار مطرح و ایرادات ایشان به برداشت مفسران شیعه پاسخ داده شده است.

این پژوهش تحت عنوان شناخت صفات(ثبوتی وسلبی) خداوند متعال در صحیفه سجادیه می باشد، مهم ترین سؤالی که این پژوهش درپی پاسخ به ان است راه های معرفت صفات خداوند متعال درصحیفه سجادیه است. امام سجاد علیه السلام در سراسر صحیفه سجادیه هدف نهایی را خداوند متعال معرفی می کند و درتمام دعاها مخاطب را با زبان دعا و مناجات به آن حقیقت یکتا مخاطب می کند؛ امام با محور قراردادن خدا در دعاهای مختلف به ما می فهماند که محور زندگی انسان درتمام شئون آن باید خدا باشد. ومنظور از این محور قراردادن و هدف بودن خدا؛ همانا حضور خداوند در متن زندگی است.ازنگاه امام سجاد(ع) اعتقاد به توحید ویگانگی ذات مقدس خداوند در تمام بینش ها و کنش های افراد تأثیر گذار است. معرفی صفات الهی از جمله معارف کلیدی است که در صحیفه سجادیه بدلیل موج شبهاتی که در ان زمان مطرح بوده، مشاهده می شود لذا نتیجه این پژوهش دستیابی به صفات خداوند متعال براساس فرمایشات امام سجاد علیه السلام در دعای چهل و هفتم است که به دلیل عصمت آن بزرگوار از هرگونه انحراف و نقض مبراست.

نماز، بارزترین جلوه فرهنگ عبودیت است. در بعد تربیتی، نماز به ایجاد شخصیت بالنده کمک می کند. در عرصه اجتماع، نماز بر عناصر اساسی جامعه در سطح فرد، اثر می گذارد. نماز، عبادتی همه جانبه است که تمامی ابعاد زندگی بشر را دربر می گیرد. با توجه به این که رسانه به ویژه صدا و سیما در سطحی گسترده با افکار عمومی ارتباط دارد و نقش بسیار مهمی در فرهنگ سازی جوامع امروزی بر عهده دارد، می تواند در ترویج فرهنگ نماز، بسیار مؤثر باشد. هدف اصلی این نوشتار، بررسی نقش صدا و سیما در ترویج نماز می باشد. مباحث مختلف این نوشتار شامل : نقش مثبت فعالیت های رسانه ای در ترویج فرهنگ نماز از جمله : آموزش، پخش مراسم نماز، پخش اذان، ترویج نماز در عرصه هنر، دکور و طرح صحنه، نمایش نامه، قصه و رمان، سرود و شعر و صدا و سیما و پیشبرد فرهنگ نماز می باشد که در این نوشتار، به روش توصیفی – تحلیلی مورد بررسی قرارگرفته است. حاصل نوشتار این است که، نماز منبع قدرتی لایزال می باشد و در برابر جبهه ای که امروز پیش روی ماست، به تکیه گاه مستحکم ذکر خدا و امید و اعتماد به او بیش از همیشه نیازمندیم و نماز، آن سر چشمه جوشانی است که امید و اعتماد و قدرت معنوی را به ما می بخشد و اینکه رسانه از نخستین دوران زندگی تا پایان حیات انسان، به عنوان عامل آموزنده و تأثیر گذار نقش قوی دارد. بنابراین، ظهور رسانه تولد دنیای نوینی است که بدون توجه به آثار تربیتی آن، توفیق در آموزش و گرایش به نماز امکان پذیر نیست. امید است مسئولان و دردمندان دین و اصحاب رسانه به ویژه صدا و سیما در درجه اول، به شناخت و درک عمیق نماز و در درجه دوم، همتی بزرگ و تلاشی گسترده برای تبلیغ و تعلیم نماز در جامعه نیاز دارند تا بتوانند با روش های مناسب، نسل قدیم وجدید را به درک و عمل به نماز هدایت کنند.

حسبه یکی از بهترین نهادهای مذهبی مسلمانان و یگ الگوی کارآمدی از نظام حقوقی اسلام در دوره خلافت اسلامی بوده که در برقراری عدالت اجتماعی، ایجاد امنیت و جلوگیری از جرائم نقش اساسی داشتن، امروزه به دلایل متعددی هم چون فقر، بیکاری، ناامنی، بیشتر شدن ابزار و وسایل جرم زا و پیچیده تر شدن زندگی اجتماعی که زمینه ساز مجرمین در ایجاد جرم شده وزندگی اجتماعی بشر را تهدید می کنند؛ بیشتر از هر زمان دیگری به نهاد مذکور ضرورت احساس می شود تا با اقدامات پیشگیرانه شان از وقوع جرم پیشگیری نماید، این در حالی است که در کشورهای اسلامی، نهاد حسبه به شکلی سنتی سابق وجود ندارد، بلکه در قالب نهادهای دیگری ظهور نموده که وظایف و صلاحیت های نهاد حسبه را به عهده دارند. تحقیق حاضر که در پی معرفی نهادهای نوظهور متصدی امور حسبی در افغانستان و تبیین نقش آن ها در پیشگیری از جرم بوده است؛ پس از مطالعه و تحقیق، ثارنوالی (دادستانی)، شاروالی (شهرداری)، پلیس ملی و وزارت امر به معروف و نهی از منکر، از مهم ترین وارثان نهاد حسبه در افغانستان معرفی شده و نهادهای مذکور با استفاده از پیشگیری وضعی، اجتماعی و کیفری نقش اساسی در پیشگیری از جرم دارند، می توان گفت: این نخستین گام در عرصه معرفی نهادهای نوظهور متصدی امور حسبی در افغانستان می باشد، درین تحقیق، جمع آوری اطلاعات کتاب خانه ای بوده که به روش تحلیلی و توصیفی تدوین گردیده است.

یکی از صفات انسانی و الهی که در آموزه های دینی دارای جایگاه خاصی است و رابطه تنگاتنگی با ایمان دارد، صفت«حیا» است. کلمه «حیا» در لغت به معنای شرم است و با توجه به تعاریف بیان شده، حیا زمانی ایجاد می شود که فرد حضور شخص یا اشخاص دیگری را حس کند که این اشخاص ناظر بر اعمال انسان هستند که شامل حیا از خداوند، امام، فرشتگان، حیای از خود و دیگران می باشد. حیا در یک تقسیم بندی به حیای نفسانی و حیای ایمانی تقسیم می شود و حیای ایمانی بالاتر از حیای نفسانی می باشد. حیا دارای آثار و فوایدی از جمله؛ پیشگیری از گناه، کرامت نفس، عفت و پاکدامنی، محبت خداوند، پاک شدن گناهان و... می باشد. در پژوهش حاضر رابطه حیا با عفت و کم رویی نیز بررسی شده است و دیدگاه زیست شناسی و روان شناسی درباره ی حیا و تأثیر آن بر رفتار و شخصیت اجتماعی بیان شده است.

افغانستان در نیمه دوم قرن 14 ه ش به عنوان یک کشور بحران خیز معروفیت دارد. ضرورت تأمین منافع همسایگان از یک سو و سازش نا پذیری مجموعه اقوامی بنام ملت افغان از سوی دیگر، عامل اصلی بی ثباتی آن شناخته شده است. حقیقت مسأله بلحاظ حقوقی و سیاسی آن است که نوعی تأثیر و تأثر در تحولات کشورها وجود دارد. ظاهرا دول همجوار از شرایط موجود سود برده و امنیت خود را در ناامنی افغانستان یافته بودند. حال سوال اصلی آن است که همسایگان در آینده ثبات سیاسی افغانستان چه نقشی دارند؟. هدف پژوهش روشن ساختن تأثیراتی است که همسایگان در آینده کشور ما خواهند داشت. برای ثبوت مدعی تحقیق به روش کتابخانه ای به شیوه تحلیلی – توصیفی کار شده و تلاش بر آن بوده تا از منابع معتبر استفاده به عمل آید. یافته های پژوهش نشانگر آن است که بدون هیچ تردیدی همجواران هر کشوری نسبت به کشور دیگر در ثبات و بی ثباتی آن نقش فزاینده دارند. پس ثبات سیاسی افغانستان توسط همسایگان در صورتی امکان پذیر خواهد بود که در چوکات یک نظام داخلی مقتدر منافع همه قابل تأمین باشد.

این مبحث با تعلیم و تربیت اسلامی در ارتباط است تربیتی که هدف از آن ساختن انسانهاست و از آنجایی که هر کاری نیازمند مقدماتی است تا ثمره ی مطلوبی داشته باشد ، برنامه تربیتی در اسلام نیز دارای مقدماتی است که شناخت آنها برای رسیدن به یک تربیت اسلامی و دینی صحیح لازم و ضروری است. با توجه به ویژگی های تربیت اسلامی و اینکه اسلام برای تربیت و آموزش، زمان و مکان و سن خاصی را مطرح نکرده است، انسان می تواند در هر دوره از عمر و در هر کجا باشد در خانه،مدرسه،دانشگاه،مسجد و.... به کسب علم و دانش و آگاهی بپردازد تا جایی که به درجه و منزلتی برسد که شایسته اوست و خداوند آن را برای او در نظر گرفته است . یکی از رسالتهای تربیتی خانواده های مهدوی تربیت نسلی است که از نظر علمی و عملی آماده و مهیا برای کمک و یاری امام زمان عج )است. خانه های نورانی به نور ولایت و امامت،کانون تربیت سربازان و یاورانی برای امام زمان 7 می باشد که تربیت دینی چنین سربازانی بر اساس قرآن، عشق پیامبر(ص) و اهل بیت او می باشد.برای تربیت دینی فرزندان می توان از اصول تربیتی کلی شرعی و عقلی تربیت استفاده نمود .تربیت نسل منتظر، اهمیت ویژه دارد که لازم است خانواده و جامعه، همگام در راه تحقق این مهم بکوشند. در تربیت نسل منتظر، تربیت باید دینی باشد؛ یعنی شامل همه ابعاد تربیتی شود که با دانستن شاخصه ها و ویژگی های نسل منتظر، می توان زمینه ای برای تربیت چنین نسلی ایجاد نمود . مهدی باوری و مهدی یاوری، دو شاخصه اصلی نسلی است که باید زمینه ساز حکومت مهدوی باشند. این دو شاخصه در شاکله نسلی جدید که با سهمگین ترین توفان های بنیان برانداز دین و دین داری روبرویند، تنها با تربیت دینی اصولی، و همراه بینش و آگاهی شکل می گیرد.

روایات تفسیری، یکی از مهم ترین منابع فهم آیات قرآن است که به تصریح علما، در طول تاریخ دستخوش تغییراتی شده اند. بنابراین برای شناخت روایات درست از نادرست به ضوابط و مبانی نیاز است. آیت الله معرفت برای شناخت روایات ضوابطی ارائه کرده است از جمله: بررسی سندی روایات، بررسی صدوری روایات و بررسی محتوایی روایات. ایشان معتقد است که در ارزیابی روایات تفسیری بررسی سندی، نقش درجه اول ندارد. البته ایشان به طور کلی منکر نقش آن نیست، اما برای آن نقشی ثانویه قائل است. نقد متنی روایات را مهم تر دانسته و می فرماید: اگر متن روایت کاملا قابل قبول بود، هرقدر هم سند ضعیف باشد، پذیرفته می شود، ولی اگر روایت از نقد متن مردود بیرون بیاید، هر قدر سند قوی باشد، پذیرفته نیست. مهم ترین معیارهای نقد متنی از نظر آیت الله معرفت: عرضه روایات بر قرآن، عرضه بر سنت قطعی، عرضه متن روایات بر اصول و بدیهیات عقلی. البته ایشان معیارهای دیگری نیز ارائه کرده اند.

زن منتظر در عصر غیبت مسئولیت هایی در قبال امام زمان علیه السّلام دارد. زنان، بخش عمده یک جامعه را تشکیل داده و با توجه به نقش های خاص شان در عرصه خانواده و جامعه، توجه به هر گونه برنامه ریزی ترویج فرهنگ مهدوی، لازم و ضروری است. اینکه جایگاه و تکالیف زنان منتظر در جامعه چیست؟ برای رسیدن به این پرسش از گردآوری منابع و متون دسته اول که مبتنی بر توصیف و تحلیل داده ها است، استفاده شده است. مطابق یافته هایی که خداوند در مورد زن گفته و در روایات بیان شده است وی می تواند، در جامعه اسلامی با ترویج و تبلیغ هرچه بیشتر دین، خودباوری و معنویت را در بین سایر زنان تقویت نمایند و به آنان یادآوری کنند که زنِ منتَظر همان زن مسلمان و باایمانی است که حقیقت اسلام را دریافته و به آن عمل می کند؛ یعنی در عین حال با معرفت و اعتقاد کامل زمینه را برای ظهور مهیا می سازد و در عرصه اجتماع با امر به معروف و نهی از منکر زمینه ظهور را فراهم آورد.

یکی از مهم ترین صلاحیّت های دیوان بین المللی دادگستری، دستور موقّت است. صدور آن در مواردی است که خواهان اثبات کند که طرف دیگر به حقوق بشر لطمه وارد کرده و اقدامات اجرایی وی موجب نقض گسترده آن را فراهم می آورد. از همین رو، برای پیشگیری از نقض گسترده حقوق بشر یا گسترش آن، دیوان اقدام به صدور دستور موقّت می کند. یکی از پرونده هایی که اخیرا در دیوان منجر به صدور دستور موقّت شده است، پرونده شکایت جمهوری اسلامی ایران از ایالات متحده آمریکا در خصوص خروج یک طرفه از توافق برنامه جامع اقدام مشترک و احیای مجدد تحریم ها علیه مردم ایران بوده که بنابر درخواست نماینده ایران منجر به نقض گسترده حقوق بشر در کشور ایران شده است. پرسش اصلی مقاله حاضر آن است که دستور موقّت دیوان بین المللی دادگستری چطور و تا چه اندازه می تواند در ممانعت از نقض حقوق بشر در ایران موثر باشد؟ از این رو مقاله حاضر با بهره گیری از روش تحلیلی و توصیفی، به تبیین جایگاه دستور موقّت دیوان در تضمین و ارتقا حقوق بشر با مطالعه موردی پرونده بازگشت تحریم های ایالات متحده علیه ایران پرداخته است. به عنوان نتیجه پژوهش، مبنای صدور دستور موقّت، دو امر می باشد که باید توسّط خواهان اثبات شود، یک نقض گسترده حقوق بشر توسّط طرف دعوا؛ و دو غیرقابل جبران بودن خسارات احتمالی. برای صدور دستور موقّت، نیازی به استناد به عهد نامه مودّت نمی باشد. البتّه برای صدور دستور موقّت، نیازی به استناد به عهد نامه مودّت نمی باشد، بلکه برای صدور دستور موقّت، صرف خساراتی که برای مردم ایران از ناحیه تحریم های یکجانبه آمریکا به وجود می آید، کفایت می کند و نیازی به عهد نامه مودّت نمی باشد.

هر کس بتواند در این دنیا نفس خویش را بشناسد و خالصانه خداوند را عبادت و اطاعت کند، به دریای بی کران رضوان الهی متصل می شود و در خیر جاویدان باقی خواهد ماند. یکی از بهترین عبادت ها برای رسیدن به قرب الهی و آرامش درونی، تهجد شبانه و راز و نیاز در دل شب با خداوند می باشد؛ لذا برای رسیدن به این مقام آشنایی با مفهوم تهجد، جایگاه ویژه ای در تعالیم اسلامی و قرآن دارد. پرسش اساسی در این تحقیق این است که مراد خداوند از تهجد در آیات قرآن چیست؟ و چگونه می توان توفیق انجام آن را کسب نمود؟. در این مقاله تلاش شده است با بهره گیری از روش توصیفی و با مطالعه اسنادی و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا و روش مفهوم شناسی که از طریق رابطه تضاد، همنشینی و جانشینی تشکیل شده است، به بررسی مفهوم تهجد در قرآن پرداخته شود تا با فهم آن بتوانیم به کمال نهایی که قرب الهی است، برسیم. بررسی ها نشان می دهد برای رسیدن به تهجد باید از حب دنیا که مانع اصلی مسیر می باشد، دوری کرد و عواملی مانند: انفاق، صبر، زکات و امر به معروف و نهی از منکر در کنار تهجد ما را به درجه قرب الهی می رساند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی جریان های تکفیری و راه های برون رفت از آسیب های آنها به روش کتابخانه ای نوشته شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که جریان های تکفیری پدیده نوظهوری نبوده و در واقع امتداد فکری و زمینه ای خوارج هستند. جریان های تکفیری هم به لحاظ اصول فکری و هم به لحاظ زمینه ها و بسترهای پیدایش به خوارج شباهت دارند به منظور دستیابی به اهداف پژوهش در ابتدا اصول فکری و چگونگی پیدایش جریانهای تکفیری تحلیل شده و سپس برخی از راهکارهای فکری –عملی از جمله : ترویج و تقویت تقریب مذاهب اسلامی و نشر مباحث اسلامی، تحلیل و نقد علمی اندیشه های تکفیری ها و لزوم هوشیاری نخبگان در آگاه سازی امت اسلامی و... مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه برخی از راهکارهای سیاسی- اجتماعی مقابله با خطر تکفیری ها از جمله: تأکید بر وحدت امت اسلامی و بیان آثار و آفات اختلافات مذهبی و دشمن شناسی و شناسایی نقش استعمارگران در پیدایش و گسترش سلفیه و فرقه های تکفیری مورد بررسی قرار گرفته است.

جریان و یا عدم جریان استصحاب در دو حادثه ای که تقدم و تأخر آن دو مشخص نیست، دارای ثمرات فقهی و حقوقی فراوانی در بیشتر ابواب فقه و حقوق می باشد و اندیشمندان فقه و حقوق در این مسئله دیدگاه های مختلفی ابراز داشته اند. در نوشتار پیش رو با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روش تحلیلِ تطبیقی، آراء دانشمندان فقه و دیدگاه حقوقدانان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فقها استصحاب را در این مسأله جاری دانسته، ولی به سبب تعارض، اثری برای آن لحاظ نمى کنند و به قاعده طهارت، قرعه، احتیاط و .... مراجعه می کنند. البته برخی به کلی استصحاب را جاری ندانسته و اصالت طهارت را مطرح نموده اند. فقها با اختلاف در جریان استصحاب، در کیفیت و نوع جهل تفاوت قائل نشده اند. حقوقدانان در فرض جهل در زمان حادثه نخست دیدگاه فقیهان را پذیرفته اند، ولی در فرض جهل در زمان حادثه دوم، آراء مختلفی دارند. در این مقاله اشکالات ماده 873 قانون مدنی که مخالفت صریح با فقه دارد بررسی شده است. به عنوان یکی از نتایج این پژوهش، و ملاحظه این که قانون مدنی ایران، بر گرفته از فقه امامیّه می باشد، به نظر می رسد بایستی در محتوا قانون مدنی ایران در موضوع ارث بازنگری صورت گیرد. تفاوت های بسیار میان «قانون مدنی ایران» و «فقه امامیّ» منجر به بروز اختلافاتی در مسائلی چون ارث شده است.

این تحقیق با موضوع عوامل محیطی تربیت انسان از دیدگاه قرآن با هدف افزایش آگاهی عموم مردم برای دستیابی به تربیت صحیح دینی و رسیدن به سعادت دنیا و آخرت انجام یافته است. با بررسی و توصیف این عوامل از دیدگاه قرآن می توان این یافته ها را به دست آورد که اولین محیط تربیتی، محیط خانوادگی است و از عواملی که به ایجاد محیط سالم در خانواده می انجامد، انتخاب همسر باتقوا و در راستای آن احساس مسئولیت والدین در قبال تربیت فرزندان و همچنین اهتمام آنها به انتخاب نام نیکو برای فرزندان که دارای تأثیر تربیتی و روانی بر آنها است. در کنار محیط خانوادگی، محیط آموزشگاهی نیز در تربیت انسان نقش دارد و از جمله آن می توان به محیط مدرسه، سایر مراکز آموزشی و رسانه ها اشاره نمود که از مهمترین عوامل مؤثر در تربیت انسان در سه بُعد دیداری، گفتاری و رفتاری است. با برقراری روابط اجتماعی در این محیط، محیط همنشینی پدید می آید که با معرفی برترین الگوهای اخلاقی و رفتاری و بیان عاقبت سوء افراد فاسد و پیامدهای همنشینی با این افراد به ایجاد یک محیط سالم برای همنشینی، تأکید شده است. محیط حرفه که سه رابطه ی نفسِ حرفه، محیطی که انسان در آن کار می کند و مراجعین در محیط حرفه، مطرح است و هر یک از این سه رابطه نقش تربیتی دارند. داده های این تحقیق به روش کتابخانه ای جمع آوری و با شیوه توصیفی- تحلیلی ارائه شده است.

عنایت انبیاء(ع) به دعا و اصرار بر آن در همه حال حاکی از جایگاه و اهمیت آن در ادیان توحیدی می باشد. وقتی دعوتگران به معنویت، خود این اندازه به دعا می پردازند و از آن مدد می طلبند، سزاوار است که در مفهوم و گستره پیامدهای معنوی نیایش، تامل بیشتری داشته باشیم؛ چرا که پیامبران به دلیل نزدیک بودن به منبع لایزال وحی، این بصیرت را به دست آورده اند که دعا در میان اسباب تقرب و تکامل، جایگاهی ویژه دارد. پرسش اساسی در این تحقیق این است که بر اساس آیات قرآن، پیامبران در ادعیه خود چه خواسته هایی از خداوند متعال داشته اند؟و در ساختار این ادعیه چه تفاوت ها وشباهت هایی وجود دارد؟. در این پژوهه تلاش شده است با بهره گیری از روش توصیفی و با مطالعه اسنادی و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوا به بررسی ادعیه پیامبران در قرآن پرداخته شود، تا با فهم آن بتوانیم از روش انبیاء در مسیر بندگی و رسیدن به کمال نهایی الگوبرداری نماییم. بررسی ها حاکی از آن است که در قرآن کریم ادعیه 12تن از انبیاء ذکر شده است. انبیاء برای بیان ادعیه خود از روش مستقیم و غیر مستقیم و به صورت ایجابی و سلبی استفاده نمودند. بیشترین ادعیه در قرآن به حضرت نوح و حضرت موسی اختصاص داده شده است. طلب غفران و هدایت، موضوعی بود که در همه ادعیه تکرار شده است. رعایت ادب و تواضع در ادعیه تمامی انبیاء دیده می شود. برخی از انبیاء مانند حضرت ایوب، حضرت عیسی، حضرت موسی، حضرت یوسف و حضرت ابراهیم در دعاهای خود به برخی از خصوصیات الهی مانند غفور، سمیع، علیم و... اشاره نمودند. حضرت ابراهیم تنها پیامبری بود که در ادعیه خود برای حضرت محمد دعا نمود و قبل از بیان خواسته خویش به ستایش الهی پرداخت. تنها دعایی که خداوند آن را به انبیاء آموزش داد مربوط به حضرت محمد (ص) بود و آن تقاضای فزونی علم بود.

یکی از ویژگی های اساسی قرآن، معرفی گروه های برگزیده ای است که به واسطه انجام عمل صالح در نزد خداوند متعال درجات و مراتب متفاوتی را کسب کرد ه اند. از این رو انسان ها در قیامت، بر اساس عملکرد دنیوی خود که ناشی از معرفت و درجه ایمان آنهاست پاداش اعمال از پیش فرستاده شده خود را در نزد خدا می یابند. از میان گروه های معرفی شده از دیدگاه قرآن که در ردیف اهل سعادتند، «اَبرار» (نیکان) می باشند که پروردگار عالم در ازای اعمال صالح و ویژگی های شخصیتی آنان جایگاه و درجات خاصی را برایشان در نظرگرفته است؛ به طوری که از نظر مقامی جزء دومین گروه از اهل سعادت به قرب الهی محسوب می شوند. پژوهش حاضر درصدد تبیین این مطلب است؛ مراتبی که خداوند متعال در قرآن برای بندگان شایسته خویش در نظر گرفته طبق آیات و آراء مفسرین امری ممکن و دست یافتنی است. لذا نگارنده در این نوشتار برآن است که با جمع آوری آیاتی که در باره ابرار و جایگاه و خصوصیات آن ها می پردازد به انعکاس دیدگاه برخی مفسران پیرامون این آیات پرداخته، تا از این طریق عمق معنای آیات مربوط به شخصیت ابرار، ویژگی ها و چگونگی رسیدن به چنین مقامی برای خوانندگان، بیشتر درک شود و هدف از بیان و معرفی این گروه بهتر ترسیم گردد.

یکی از مباحث پرمناقشه و اختلافی نزد علما، حجیت خبر واحد به طور مطلق است. برخی از علما فقط آن را در فقه حجت دانسته، برخی آن را هم در فقه و هم در تفسیر حجت می دانند و برخی نیز آن را به طور کلی رد نموده و حجت نمی دانند. در این میان، آیت الله معرفت نظر متفاوتی داشته و معتقد است اگر خبر واحد ثقه را در تفسیر کنار بگذاریم از همه بیانات معصومین (ع) و بزرگان صحابه و تابعین محروم می مانیم. بنابراین ایشان خبر واحد ثقه را هم در فقه و هم در تفسیر حجت دانسته و دلیل آن را سیره عقلا می داند که از جانب معصوم (ع) تایید شده است. ایشان با اینکه خبر واحد ثقه را حجت دانسته، ولی در بسیاری مواقع روایاتی را رد و کنار می گذارد و به این معنا نیست که همه روایات ثقه را به صورت بالفعل بپذیرد.

معاد یکی از اصول اعتقادی اسلام است. اهتمام قرآن کریم به این مسئله در حدی است که به گفتن محققین آیات قرآن به این مسئله و جوانب مختلف آن اختصاص یافته است. معاد از جهات مختلف قابل بررسی است. این تحقیق به نظرات مختلف پیرامون کیفیت معاد پرداخته است. در این تحقیق مباحثی چون مفهوم معاد اهمیت و کیفیت معاد از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. 1- معاد جسمانی: گروهی از متکلمان عقیده دارند که در روز قیامت فقط جسم است که محشور می شود و روح را مانند جسم لطیفی که در بدن جریان دارد می پندارند. 2- معاد روحانی: گروهی از فلاسفه به خصوص پیروان مکتب مشاء معتقدند که فقط روح انسان در قیامت محشور می شود. 3- معاد جسمانی و روحانی: گروهی از حکما و عرفا و برخی از دانشمندان علم کلام و شخصیت هایی مانند شیخ طوسی و سید مرتضی و خواجه نصیرالدین طوسی و علامه حلی به هر دو معاد معتقدند و می گویند؛ روح در سرای دیگر به بدن بازگشت می کند که دارندگان این نظر هم به دو گروه تقسیم می شوند. گروهی می گویند؛ روح در سرای دیگر به بدن طبیعی و عنصری برمی گردد که آیات قرآن هم به روشنی از این نظریه پشتیبانی می کند و گروه دیگری می گویند روح به بدن مثالی و برزخی برمی گردد. و نظریه ی صحیح معاد جسمانی و روحانی است.

این مقاله به صورت توصیفی تحلیلی و نقادی به بررسی «عرفان پائولو کوئیلو» و تطبیق آن با نهج البلاغه پرداخته است. عرفان در اصطلاح راه و روش رسیدن به خداست، در عصر حاضر عصر انفجار عرفان هاست که از عمر آنها کمتر از دو دهه می گذرد و در فراروی بشر انواع تفکر که هر کدام نوعی جذابیت دارد، گسترده شده است. پائولو کوئیلو با خلق داستان های جذاب مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است. با این که در ادبیات مختص به خودش گاهی مبانی صحیح و قابل درکی را ارائه داده است، ولی در بین آنها مباحثی که تعداد آن ها نسبتاً زیاد است افکاری مانند خدای خطاکار! رسیدن به رؤیای شخصی، تعریفی اشتباه از عشق و اعتقاد به سحر و جادو را به ذهن مخاطب القا می کند. و چون ادعای عرفانی نو و تفکری جدید ندارد و ضوابط خاصی در نظر نگرفته است، فرد بدون این که متوجه باشد دستخوش این القائات می شود. تاکنون کتاب خاصی در مورد این عرفان به نگارش در نیامده است و کتاب «جریان شناسی انتقادی عرفان های نوظهور» نوشته حمیدرضا مظاهری سیف به صورت گذرا و سطحی همه عرفان ها را بررسی کرده و کتاب «کژ راهه» نیز مجموعه ای از مقالات در مورد همه عرفان هاست. بخصوص این که کسی مبانی فکری پائولو کوئیلو را به توجه به نهج البلاغه مورد نقد قرار نداده است. کتاب های پائولو کوئیلو از طریق اینترنت در دسترس عموم است حتی با ممنوعیت نشر و توزیع این کتب همچنان براحتی قابل خرید هستند. این تحقیق سعی بر آن دارد پوچی و بی اساس بودن این تفکر را به تشنگان حقیقت و معرفت بشناساند.

دین اسلام به مسأله ازدواج و اهداف آن اهمیت فراوانی داده است، که یکی از هدفهای ازدواج بقاء نسل و فرزندآوری است و در این خصوص، تربیت فرزند هم امر مهمی است که به میزان آگاهی والدین از نکات و دستوراتی که در تربیت او نقش دارند بستگی دارد؛ لذا با توجه به فطرت پاکی که مولود دارد، چنانچه در قرآن هم آمده است، «فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا لَا تَبْدِیلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ( سوره روم/ 30 ) پس روی خود را متوجه آیین خالص توحید کن، همان فطرت و سرشتی که خداوند متعال از ابتدا مردم را بر آن آفریده و این آفرینش است که نباید تبدیل و تغییری در آن راه یابد». همچنین در حدیثی از پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امام صادق( علیه السلام) نقل شده که فرمودند: « کُلُّ مَولُودٍ یُولَدُ عَلَی الفِطرَهِ و إِنَّمَا أَبَوَاهُ یُهَوِّدَانِهِ وَ یُنَصِّرَانِهِ وَ یُمَجِّسَانِهِ (عدّه الداعی و نجاح الساعی/ ج1 / ص 332) هر نوزادی براساس فطرت توحیدی متولد می شود، این پدر و مادراو هستند که وی را یهودی، یا مسیحی و یا مجوسی بارمی آورند». احکام و دستوراتی را در باره مقدمات و مراقبت های قبل از بارداری، حین بارداری و بعد از تولد نوزاد، تا زمانی که بزرگ شود، قرار داده است و در همین راستا برنامه ها و توصیه هایی دارد که همه در جسم و شخصیت روحی مولود تأثیر به سزایی دارد؛ از جمله مواردی که سفارش شده ، احکام ولادت است که از بدو تولد فرزند والدین را به انجام آنها موظف و یا ارشاد می کند و در قسمتها و بابهای مختلف فقه به تناسب، فقهای متقدم و متأخر آن را تبیین نمودند؛ صاحب جواهر هم این مطلب را در قسم دوم احکام اولاد تحت عنوان احکام ولادت بیان نمودند، که در این تحقیق به آن احکام پرداخته می شود، و اینکه احکام ولادت مشمول حکم تکلیفی قرار می گیرد یا حکم وضعی هم دربردارد، بررسی می شود، تا احکامی که می تواند در انجام وظایف به نحو صحیح مؤثر باشد مشخص گردد و والدین بدانند تا در خصوص ولادت فرزند چه مسائلی باید رعایت شود، تا از همان ابتدای امر، تربیت فرزند توأم با دستورات الهی صورت گیرد؛ لذا سعی شده در این تحقیق با ذکر نظرات و ادله صاحب جواهر، به نظرات فقهای دیگرهم اشاره شود، این مسأله در علوم فقهی و حقوقی و اجتماعی قابل بررسی است، که در این تحقیق از نظر فقهی بررسی می گردد.