بهناز صالحی

داستان نویسی سابقه طولانی در ادبیات فارسی دارد. با گذشت زمان، آشنایی داستان نویسان با ادبیات روز جهان و تئوری های ادبی جدید رویکردی نو در ادبیات داستانی به وجود آمد. بی شک می توان بیژن نجدی را یکی از موفق ترین نویسندگان این جریان ادبی نامید. نجدی با انتشارمجموعه "یوزپلگانی که با من دویده اند" حضوری کوتاه مدت در فضای ادبی ایران داشت اما تاثیری که آثارش بر جریان های ادبی پس از او گذاشت بسیار چشمگیر و قابل توجه است. در داستان نویسی امروز زبان و تکنیک با رویکردی نو مواجه گردیده، ریخت شناسی کلمات و فرم داستان نیز در این سال ها بیش از محتوا مورد توجه قرارگرفته و زبان به یکی از اصلی ترین ارکان ادبیات داستانی نوگرا تبدیل شده است. نجدی با درآمیختن شعر و داستان سبک خاصی را ابداع کرد. در این پژوهش به بررسی تحلیل ساختاری داستان ها، زبان شاعرانه و نگاه سینمایی نجدی در سه اثر داستانی "استخری پر از کابوس"،"عروسک چشم دکمه ای من" و “سه شنبه های خیس" از مجموعه پوزپلنگانی که با من دویده اند پرداخته می شود.

زمینه و هدف: داستان نویسی سابقه طولانی در ادبیات فارسی دارد. باگذشت زمان، آشنایی داستان نویسان با ادبیات روز جهان و تئوری های ادبی جدید رویکردی نو در ادبیات داستانی به وجود آمد. بی شک می توان بیژن نجدی را یکی از موفق ترین نویسندگان این جریان ادبی نامید. نجدی با انتشار مجموعه "یوزپلنگانی که با من دویده اند " حضوری کوتاه مدت در فضای ادبی ایران داشت؛ اما تأثیری که آثارش بر جریان های ادبی پس از او گذاشت بسیار چشمگیر و قابل توجه است. در داستان نویسی امروز زبان و تکنیک با رویکردی نو مواجه گردیده، ریخت شناسی کلمات و فرم داستان نیز در این سال ها بیش از محتوا موردتوجه قرار گرفته و زبان به یکی از اصلی ترین ارکان ادبیات داستانی نوگرا تبدیل شده است. در داستان های نجدی زبان و روایت ها به شعر تبدیل شده یکی از ویژگی های مهم آن به کارگیری فراوان تشبیه و استعاره است و نوعی تشخص سبکی به آثار او بخشیده. نگاه سینمایی نجدی به مقوله داستان از دیگر ویژگی های نجدی است که در داستان استخری پر از کابوس بیشتر از بقیه داستان ها نمود دارد؛ تا جایی که راوی مانند دوربین سینمایی عمل می کند. دیالوگ ها، قطع شدن صحنه ها، چرخش نگاه راوی مانند چرخش دوربین در تمامی صحنه ها مشهود است. در این پژوهش با استناد به نظریه نقد جغرافیایی برتران وستفال به بررسی تاثیر اقلیم و جغرافیا در شکل گیری این نگاه سینمایی پرداخته شده است.

نویسندگان این مقاله سعی کرده اند تا با مطالعه متن رمان «سووشون» به بررسی گفتمان های چندگانه اثر که متأثر از وضعیت اجتماعی عصر دانشور است بپردازند، و همچنین بررسی کنند که چگونه این اثر با بکار گرفتن صداهای مختلف در مقابل گفتمان مردسالارانه غالب، صداهای خاموش و ناشنیده زن را به گوش مخاطب می رساند. در عین حال با بررسی زبان رمان که متأثر از جنبه های مختلف حماسی، اساطیری و مذهبی است این نکته را به اثبات برسانند که دانشور چگونه توانسته شخصیت جدیدی از زن را در ادبیات داستانی ایران خلق کند که بر خلاف خواست گفتمان غالب جامعه زمان خویش هویتی مستقل برای خود یافته، از انفعال خارج شده و به عنوان زنی کنش گر وارد اجتماع شود.