نجفعلی غلامی

مراد از آسیب شناسی یافتن نقصان ها، عارضه ها و کاستی های پیدا و پنهان برای هر موضوع یا سیستمی است. وجود خلل در هر بخشی، به هر دلیلی، مانع انجام شدن درست و صحیح وظیفه یا وظایف برای دستیابی به مطلوب می گردد. این امر از آنجا مهم و در خور تامل است که آسیب ها الزاماً جنبه عینی و ظاهری ندارند و چه بسا انتزاعی و پنهان باشند که توجه به آن ها و تبیین شان، برای رسیدن به مقصود، ضروری و حیاتی است. ازآنجاکه اتحاد ملی و انسجام اسلامی از موضوعاتی است که به شکل چندعاملی و چندوجهی می باشد، رعایت احتیاط و سنجیدن جوانب و مراتب آن و شناخت آسیب ها و آفت هایش، به ویژه در جهان کنونی، باید با حساسیت و دقت نظر خاص همراه باشد. به همین منظور مقاله حاضر در پی آن است که بعضی از این موانع و زوایای پنهان آسیب ها و حساسیت های موجود در دستیابی به اتحاد ملی و انسجام اسلامی را تبیین و بررسی کند.

عبادات در اسلام و فقهُ العبادات در ابواب فقهی، از جمله مباحثی است که گرچه جنبه فردی آن بر جنبه های دیگر غلبه دارد، با یکسری مسائل اجتماعی و حکومتی در تعامل و ارتباط است که حکومت نیز درباره اجرا، تحقق، حمایت و نظارت بر حسن اجرای آن در جامعه وظیفه، رسالت و به تبع آن اختیاراتی دارد. این مقاله درصدد واکاوی طرح ادله اجتهادیِِ وظیفه مند بودن حکومت در خصوص ابعاد سه گانة تحقق، حمایت و نظارت در عرصه عبادات است. نویسنده با تکیه بر ادله اجتهادی می کوشد وظایف یادشده را برای حکومت اسلامی در عرصه عبادات مستدل کند.

برخی انسان ها وقتی در دنیا پایان می پذیرند تازه آغاز می شوند و تأثیرات ابدی بر پیرامون خود دارند. حضرت سیدالشهدا(ع) نمونه اتم و اکمل چنین انسان های است. تاریخ مطالب زیادی در مورد زندگی قبل از شهادت امام حسین(ع) ندارد، اما بعد شهادت حضرت، تاریخ تحت تأثیر این شخصیت قرار گرفت. انسان های غیرمعصوم اگر چه قابل قیاس و مقایسه با انسان کامل و امام معصوم نمی باشند، اما برخی از انسان های غیرمعصوم نیز شباهت های به انسان کامل خواهند داشت. از جمله شخصیت های که می توان گفت در این زمینه نوعی قرابت و نزدیکی به حضرت سیدالشهدا دارد، شهید سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی است. این شهید تا قبل از شهادت حتی در میان مردم ایران آنچنان شناخته شده نبود و اگر چه در این چند سال اخیر به یک چهره کاریزما تبدیل گردید، اما بودند افراد زیادی که ایشان را نمی شناختند و در سطح منطقه ای و جهانی اگر چه شهرت خاصی داشت، لکن فراگیر نبود. اما بعد از شهادت، ایشان تبدیل به یک چهره شناخته شده ملی و بین المللی گردید که بسیاری از جوامع را تحت تأثیر خود قرار داد. لذا تأثیر حاج قاسم بعد از شهادت در پیرامون خود، اصلا قابل مقایسه با قبل شهادت نیست. بر همین اساس مقام معظم رهبری تأکید نمودند که شخصیت حاج قاسم باید در قالب «مکتب شهید سلیمانی» مورد تحلیل، تحقیق و بررسی قرار گیرد. یکی از مقوله های مهم در مکتب شهید سلیمانی بررسی اندیشه های امنیتی این شهید بزرگوار است که ما سعی داریم با عنایات حضرت حق این مسئله مهم و حیاتی را مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.  

عصر انتظار، یکی از مهم ترین دوران های زندگی بشری است که انسان ها در انتظار منجی کل و موعود نجات بخش هستند و جامعه منتظر را شکل می دهند. یکی از بارزترین وظایف جامعه منتظر، زمینه سازی تحقق جامعه مهدوی و حرکت در مسیر ایجاد و آغاز عصر ظهور است. قطعا آماده سازی و حرکت در مسیر حکومت آرمانی حضرت ولی عصرO به مقدمات و تمهیداتی نیاز دارد که از آن جمله، ایجاد نظام سازی دینی در جامعه منتظر است. واقعیت این است که پیروزی انقلاب اسلامی و ایجاد نظام جمهوری اسلامی در قالب آن، قدمی بسیار بزرگ و مهم در مسیر نظام سازی در جامعه منتظر محسوب می شود که باید درباره آن، مطالعه و بررسی اساسی و دقیق انجام گیرد. حضور سی ساله حضرت آیت الله خامنه ای در جایگاه رهبری نظام اسلامی، از این بزرگوار، یک شخصیت جامع و کامل ساخته است؛ بر همین اساس، نظرات معظم له درمورد عصر انتظار، وظایف و تکالیف جامعه منتظر، اهداف و ویژگی های جامعه منتظر و نظام سازی در جامعه منتظر از اهمیت بسزا و دوچندانی برخوردار است. در این مقاله، نگاه رهبر معظم انقلاب به مقوله انتظار و جامعه منتظر و الزامات و نیازهای نظام سازی در جامعه منتظر با روش تبیینی و تحلیلی بررسی و تحقیق می شود.

آیت الله العظمی صافی گلپایگانی ره یک مهدویت پژوه متبحر و یک فقیه زبردست بودند که در شکل گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش مهمی داشتند؛ همچنین حضور ده ساله ایشان در کسوت دبیر شورای نگهبان ضروری می نماید که رویکرد فقه نظام واره در جامعه منتظر از دیدگاه ایشان مورد کاوش قرار گیرد؛ ازاین رو نوشتار پیش رو با روش توصیفی تحلیلی در اولین قدم به چیستی جامعه منتطر از منظر این فقیه عالی مقام اشاره دارد؛ ایشان انتظار را حیات بخش و جامعه منتظر را پویا و شکوفا معنا می کند. آیت الله صافی تحقق فقه نظام واره در جامعه منتظر را به روشنی تأیید می کند و معتقد است که اصل و بنیان این نظام تأسیسی و فروعات آن امضایی است. ایشان ایمان به مکتب و شجاعت در بیان آن، نگاه انتقادی به تمدن غرب و توجه به فقه غایت مدار را از پیش نیازهای مهم رویکرد فقه نظام واره در عصر غیبت می دانند. آیت الله صافی نظام سازی در جامعه منتظر را در قالب یک ساختار در نظر می گیرد که مبتنی بر حاکمیت الهی، نظام امامت و رهبری و مشروعیت الهی قدرت در عصر غیبت است. ایشان مخالف سرسخت انتظار مخرب در دوران غیبت است و تأکید می کند که اسلام ماهیت، هویت و شخصیتش سیاسی است و دربرگیرنده یک نظام حاکمیتی منسجم و ساختارمند است.