سید محمدرضا نبویان حمزه کلایی

هدف مطالعه حاضر طراحی مدل بومی حکمرانی خوب مبتنی بر آموزه های دینی است. روش این مطالعه آمیخته (کیفی-کمی) است، جمع آوری داده ها در بخش کیفی از طریق مرور نظام مند اسناد و کتب دینی و تاریخی انجام و با روش داده بنیاد مورد تحلیل قرار گرفت و در بخش کمی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته داده های، 62 نفر از مدیران ارشد و میانی استانداری استان مازندران به شیوه نمونه گیری سرشماری گردآوری و با روش مدل سازی معادلات ساختاری آزمون شد. از تحلیل یافته های کیفی، مدل مفهومی در قالب 700 مفهوم اولیه، 59 مقوله فرعی و 21 مقوله اصلی طراحی شد. جهت اعتبار یابی کیفی و بررسی روایی مدل؛ از روش تأیید خبرگان منتخب با استفاده از روش نمونه گیری ترکیبی قضاوتی و گلوله برفی (11 تن) استفاده شد. یافته های بخش کمی بر اساس گزاره های حکمی به دست آمده، علاوه بر تأیید اعتبار مدل های اندازه گیری و ساختاری مدل پژوهش، تأثیر مثبت شرایط علّی (شایستگی های مدیران، وحدت جهت بین ارکان اصلی سازمان) بر پدیده حکمرانی خوب و تأثیر مثبت حکمرانی خوب بر راهبردها (اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، منابع انسانی) مورد تأیید واقع شد. همچنین علاوه بر تأیید تأثیر مثبت شرایط زمینه ای (نظارت، فرهنگ سازی، پویایی مشورت و مدیریت دانش محور) و تأثیر منفی شرایط مداخله گر (فساد، خیانت و ناکارآمدی مدیران، تحمیل فشار بر مردم) بر راهبردها، تأثیر مثبت راهبردها بر نتایج حکمرانی خوب تأیید شد.

پژوهش حاضر با استفاده از مفهوم نوین حکمرانی خوب در مطالعات مدیریت اسلامی با هدف طراحی مدل بومی مبتنی بر آموزه های دینی انجام گرفت. داده های پژوهش از طریق مرور نظام مند برجسته ترین اسناد و کتب دینی و تاریخی ایران باستان (دوره هخامنشیان) جمع آوری شد و با استفاده از روش داده بنیاد مورد تحلیل قرار گرفت. جهت اعتباریابی کیفی و بررسی روایی مدل مفهومی به دست آمده از مراحل کدگذاری، از روش تائید خبرگان منتخب با استفاده از روش نمونه گیری ترکیبی قضاوتی و گلوله برفی استفاده شد. بر اساس یافته های پژوهش، مقوله های شایستگی های مدیران و وحدت جهت و هدف مشترک ارکان نظام به عنوان شرایط علّی تحقق حکمرانی خوب؛ نظارت و کنترل، فرهنگ سازی، پویایی اصل شورا و مشورت و مدیریت دانش محور به عنوان شرایط زمینه و بستر و تحمیل فشار بر مردم، فساد و خیانت در مدیریت و ناکارآمدی در مدیریت به عنوان مقوله های مداخله گر تضعیف کننده حکمرانی خوب شناسایی شدند. تمرکز بر حوزه های منابع انسانی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به عنوان راهبردهای تحقق حکمرانی خوب و برقراری امنیت در حوزه های مختلف، برخورداری از پشتوانه مردمی، عدالت فراگیر، رشد و شکوفایی، کارایی و اثربخشی و پایبندی به هویت و ارزش ها پیامدهای حکمرانی خوب تعیین شدند.