محمدعلی شیرخانی

محمدعلی شیرخانی

مدرک تحصیلی: استاد گروه روابط بین الملل، دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۸ مورد از کل ۳۸ مورد.
۲۱.

اجماع پکن؛ الگوی نوین توسعه در عصر جهانی شده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۶ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 129 - 149

کلیدواژه‌ها: اجماع پکن اجماع واشنگتن توسعه جهانی شدن چین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۸ تعداد دانلود : ۵۲۰
هدف این مقاله پاسخ به این پرسش است که مهم ترین زمینه ها و شاخصه های مدل توسعه اجماع پکن و علت قرار گرفتن آن به جای الگوی واشنگتن چیست و چه چالش هایی برای آن قابل تصور است؟ با ارزیابی شاخصه های الگوی اجماع پکن، زمینه هایی ایجابی مانند سیاست خارجی توسعه گرا، شاخص های چشمگیر اقتصادی، عملکرد قابل قبول در بحران مالی شرق آسیا در کنار زمینه سلبی همانند ناکارامدی تدریجی الگوی اجماع واشنگتن این فرضیه را حمایت می کند که اجماع پکن با شاخصه هایی همچون اولویت ابتکار، توجه به نقش دولت و اهمیت تغییر اجتماعی در عصر جهانی شده و در مطابقت با روندهای الگویی توسعه از اهمیت الگویی بدیل برخوردار شده است. روند الگوهای توسعه در رابطه دولت و بازار و بررسی مدل اجماع پکن از حیث زمینه ها، شاخصه ها و چالش ها نیز مورد توجه قرار می گیرند.
۲۲.

اقتصاد سیاسی نظامی گری و مداخله نظامی امریکا در افغانستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۳ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 117 - 134

کلیدواژه‌ها: افغانستان تروریسم مجتمع صنعتی- نظامی مداخله نظامی نظامی گری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۷ تعداد دانلود : ۴۶۹
ده سال از مداخله نظامی امریکا در افغانستان که هدف از آن مبارزه با تروریسم اعلام شده بود، می گذرد. طی این مدت نه تنها تروریسم ریشه کن نشده، بلکه فزونی یافته است. در حالی که امریکا هدف از مداخله نظامی خود در افغانستان را مبارزه با تروریسم می داند، برخی از آن به عنوان ابزار استراتژی کلان امریکا برای سیطره بر جهان یاد می کنند. این پژوهش در پاسخ به این پرسش که دلیل اصلی مداخله نظامی امریکا در افغانستان چیست و افغانستان چه مزیتی دارد که ایالات متحده هزینه های زیادی را در آن صرف کرده است؟ این فرضیه را مطرح ساخته و به بررسی آن پرداخته است که «دلیل اصلی مداخله نظامی امریکا در افغانستان، ناشی از منافع مجتمع صنعتی– نظامی ایالات متحده در ایجاد بحران و نظامی گری است».
۲۳.

امنیت انرژی خاورمیانه و توسعه اقتصادی امنیتی آسیا و اقیانوسیه: شباهت های در حال شکل گیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ زمستان ۱۳۹۱ شماره ۴ 165-185

کلیدواژه‌ها: اشباع بازار نفت امنیت انرژی امنیت خاورمیانه ایجاد تنوع در تامین منابع انرژی توسعه اقتصادی آسیا و اقیانوسیه تولید نفت سازمان بین المللی انرژی بحران نفتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۵ تعداد دانلود : ۴۲۱
ثبات و امنیت در کشورهای نفت خیز منطقه خاورمیانه، به طور سنتی با هدف تامین منافع نفتی قدرت های فرا منطقه ای تعریف و اغلب با حمایت های مستقیم این قدرت ها نیز مورد صیانت قرار گرفته است، اما طی سال های اخیر کشورهای نفت خیز منطقه خاورمیانه به منبع اصلی تامین انرژی برای تداوم توسعه اقتصادی کشورهای آسیا و اقیانوسیه نیز تبدیل گردیده اند. اما آمریکا برای تضمین استمرار حضور نظامی خود هم در منطقه خلیج فارس و هم آسیا و اقیانوسیه از استمرار وجود گسل های خاموش و نیز فعال امنیتی هم در درون و هم در بیرون مرزهای کشورهای خاورمیانه استقبال خواهد نمود و چنین روندی بدان معنا می باشد که دولتمردان منطقه خاور میانه و نیز آسیا و اقیانوسیه تنها در صورت توجه به ماهیت واقعی مفهوم حفظ امنیت در قاموس قدرت های غربی و تلاش برای فاصله گرفتن از الزامات این مفهوم به امنیت واقعی چه در درون و چه در ورای مرزهای خود دست خواهند یافت.
۲۴.

گذار قدرت در شرق آسیا: چشم انداز گذار قدرت در پرتو پویایی های نوین منطقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۸ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ 1001 - 1019

کلیدواژه‌ها: برابری غلبه قدرت نسبی گذار قدرت موازنه قدرت همکاری و منازعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۷۳۵
از شاخص های مهم در شناسایی پویایی های قدرت در منطقه شرق آسیا، شناخت وضعیت «گذار قدرت» و تبدیل آسیا به محور سیاست جهان است. هدف این مقاله، تبیین چگونگی ظهور و بروز این پویایی های نوین قدرت در شرق آسیا با ارزیابی دو رویکرد نظری رقیب موازنه قدرت و گذار قدرت است. داده ها نشان می دهد که نظریه گذار قدرت قابلیت تبیین پذیری بیشتری نسبت به نظریه موازنه قدرت دارد. بااین حال، نوآوری نوشتار این است که با وجود قابلیت تبیین بیشتر، نظریه گذار قدرت، پاسخگوی سیستم بین المللی پیچیده امروز نیست و مستلزم بازنگری در مفهوم و مؤلفه های شکل دهنده گذار متناسب با واقعیت امروز جهان و منطقه است. بر این اساس، فرضیه مقاله آن است که پیچیدگی و وضعیت غیرخطی حاکم بر سیستم بین الملل به تعدد نقاط گذار در سیستم امروز انجامیده است، به گونه ای که در حال شکل دادن به نظم سلسله مراتب دوگانه با رهبری آمریکا در امنیت و رهبری چین در اقتصاد در شرق آسیا است. روش پژوهش مقاله، قیاسی- استقرایی و شامل استفاده از نظریه و روش های کمّی ارزیابی کاربست نظریه با تکیه بر پایگاه داده های بانک جهانی، کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD) و مؤسسه مطالعات صلح استکهلم (SIPRI) است.
۲۵.

ژئوپلیتیک انرژی، روسیه و دیپلماسی خط لوله ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 117 - 133

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا ترکیه دیپلماسی خط لوله روسیه ژئوپلیتیک انرژی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۴۹۵
افزایش روزافزون استفاده از انرژی در نظام بین الملل معاصر سبب شده است تا در کنار کشورهای عرضه کننده انرژی، کشورهای مستقر در مسیر انتقال نیز اهمیت فراوانی به دست آورند. تلاش برای تبدیل شدن به مسیری برای انتقال هرچه بیشتر انرژی به ویژه نفت و گاز طبیعی افزون بر منافع اقتصادی به توانمندی سیاسی و امنیتی کشورها نیز می افزاید. با توجه به چنین اهمیتی است که کشورها اکنون هرچه بیشتر تلاش می کنند تا از موقعیت جغرافیایی مناسب خود به عنوان ابزار قدرت بهره برداری کنند. ترکیه با این استدلال، ژئوپلیتیک انرژی را ابزاری برای دستیابی به هدف های راهبردی خود در منطقه و نظام بین الملل تعریف کرده است. مجاورت با مناطق اصلی تولید انرژی از یک سو و نزدیکی به اتحادیه اروپا به عنوان یکی از مهم ترین مصرف کنندگان انرژی از سوی دیگر سبب شده است تا رهبران ترکیه دیپلماسی خط لوله را برای پیگیری هدف های سیاست خارجی خود در نظر بگیرند. ژئوپلیتیک مناسب ترکیه اهمیت فراوانی را برای این کشور در بخش انتقال انرژی فراهم کرده است. در این نوشتار ضمن اشاره به چارچوب روابط اتحادیه اروپا و روسیه در حوزه انرژی و آسیب پذیری این اتحادیه در مقابل سیاست های روسیه، فرصت های ایجادشده برای ترکیه جهت استفاده از دیپلماسی خط لوله در راهبرد کلان این کشور بررسی می شود.
۲۶.

نظام اخلاقی و مهار شرارت های نظام بازار در عصر جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 1063 - 1079

کلیدواژه‌ها: اخلاق اقتصاد سیاسی بین المللی تجارت جهانی شدن شرارت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۳۹۷
 این مقاله با بررسی سیر رابطه اخلاق و تجارت از گذشته های دور تا عصر جهانی شدن با رویکردی نظری و تاریخی، سه هدف را دنبال می کند: ۱. شرح روند تاریخی رابطه تجارت و اخلاق؛ ۲. تبیین چگونگی جدایی نظری و عملی تجارت از اخلاق در عصر مدرن ؛ ۳. ضرورت بازگشت نظری و عملی به اخلاق در عصر جهانی شدن. یافته های این پژوهش نشان داد  ۱. بین تجارت و اخلاق رابطه ای معنادار وجود دارد؛ ۲. این رابطه در اعصار گوناگون تاریخ تکرار شده است؛ ۳. با گذشت زمان و تحول جوامع و نهادهای بشری اگرچه در رابطه تجارت و اخلاق خللی ایجاد شده، این رابطه با اشکال پیچیده تر و به روزتر بازتولید شده است؛ ۴. در عصر جدید با آشکار شدن ناکارامدی سازوکارهای لیبرالی، سوسیالیستی- مارکسیستی و حقوق بشر در مهار شرارت های ناشی از نظام بازار، بازگشت به نظام اخلاقی جهانشمول ضرورت یافته است. مراد از اخلاق جهانی، ایدئولوژی جدید جهانی یا دین جهانشمول فراسوی ادیان موجود نیست؛ بلکه اجماع حداقل پایه بر سر ارزش های الزامی، استانداردهای قطعی و نگرش های اخلاقی است.
۲۷.

مدل نوردیک و دولت های رفاهی اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴ 119 - 134

کلیدواژه‌ها: اتحادیه اروپا امنیت شغلی منعطف بازار کار دولت های رفاهی سرمایه گذاری خارجی گروه همکاری های نوردیک مدل های تامین اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۵ تعداد دانلود : ۳۶۴
تجربیات دولت های عضو اتحادیه اروپا در طرح و اجرای سیاست های تامین اجتماعی، عمدتاً در قالب چهار مدل اصلی با نام های مدل آنگلوساکسون، مدل کانتینتال، مدل مدیترانه ای (یا جنوبی) و مدل نوردیک مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. بررسی ها نشان می دهد مدل تامین اجتماعی نوردیک با تحمیل کمترین هزینه به منابع بخش عمومی قادر به تامین سطحی از رفاه و عدالت اجتماعی برای مردم ساکن در کشورهای نوردیک بوده که از نظر کیفیت هم طراز با مدل تامین اجتماعی بسیار پرهزینه تر کانتینتال است. اما عدم تجانس های اجتماعی و فرهنگی، دلیل اصلی غیر قابل اجرا بودن بسیاری از الگوهای اجتماعی به اجرا در آمده در کشور های کم جمعیت نوردیک در کشورهای پرجمعیت تر اروپایی است.
۲۸.

اقتصاد رانتیر و نظام تحریم های هوشمند: مطالعه موردی ج.ا. ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 217 - 244

کلیدواژه‌ها: اقتصاد رانتی تحریم تحریم هوشمند دولت رانتیر تحریم ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۰ تعداد دانلود : ۴۷۵
اقتصادهای رانتیر به عنوان نوعی از اقتصاد که وابستگی زیادی به منابع درآمدی خارجی دارند، دارای ویژگیهایی هستند که آنها را از دیگر ساختارهای اقتصادی معمول متمایز و به اهداف آسان تری برای اعمال فشارهای مختلف تحریمی بدل می سازد. اقتصاد متکی به رانت نفتی ایران طی سالهای پس از انقلاب بنا به دلایل مختلف از جمله تخاصمات با ایالات متحده آمریکا و مناقشه هسته ای تحریمهایی را تجربه نموده که روند هوشمندی را در اشکال جغرافیایی، نظارتی و موضوعی برای اثرگذاری بیشتر شاهد بوده است. لذا آنچه در این مقاله بدان پرداخته می شود، پاسخ به این مسئله است که آیا اقتصاد رانتیر ایران باعث اثرپذیری بیشتر تحریمهای هوشمند شده است؟ بر این مبنا فرض اینست ساختار رانتی اقتصاد ایران نقشی موثر و پر رنگ در هوشمندی و بالطبع موثرشدن تحریمها داشته است. برای راست آزمایی این فرضیه، ضمن بررسی شاخصه های رانتی اقتصاد کشور و سیر هوشمند شدن تحریمها، اثرات و واکنش این دو متغیر با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۲۹.

آزمون استراتژی های قهری قدرت های بزرگ در منازعات نامتقارن با بهره گیری از نظریه هان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۶ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ 919 - 934

کلیدواژه‌ها: استراتژی قهری بازدارندگی بحران بین المللی قدرت های بزرگ منازعه نامتقارن نظریه هان وادارندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۳۵۳
در منازعات نامتقارن، قدرت های بزرگ اغلب در برابر دولت های ضعیف از استراتژی قهری استفاده می کنند. با توجه به اینکه تهدیدات قهری دولت های قدرتمندتر به واسطه تعیین مجازات شدیدتر در ازای نافرمانی طرف مقابل مؤثرترند، به نظر می رسد دولت های ضعیف باید تسلیم درخواست های قهری قدرت های بزرگ شوند تا گرفتار مجازات آنها نشوند. اما چرا شواهد و مطالعات تجربی بسیاری عکس این قضیه و در واقع ناکامی استراتژی قهری و مقاومت دولت های ضعیف و در نهایت انتخاب استراتژی پرهزینه نظامی صرف از سوی قدرت های بزرگ را نشان  می دهند؟ این سؤالی است که فیل هان با تهدید بقای دولت ضعیف به آن پاسخ می دهد. در این مقاله، برای تعمیم نظریه هان به مواردی که با آن قابل تبیین نیستند، آن را تعدیل کرده و با مطالعه موردی منازعه میان ایالات متحده آمریکا و کره شمالی حمایت می کنیم.
۳۰.

سرمایه اجتماعی و رقابت پذیری در نظام بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۵ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ 721 - 740

کلیدواژه‌ها: اعتماد اقتصاد بین الملل بازار مالی زیرساخت شبکه اجتماعی هنجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۸
سرمایه اجتماعی همانند سرمایه های مادی از اهمیت بسزایی برخوردار است و نظریه پردازان درباره تأثیر آن بر رشد کشورها، قلم فرسایی کرده اند. موفقیت در عرصه بین المللی بدون توجه به توانایی ها و قابلیت های هر کشور، میسر نمی شود. این قابلیت ها و توانمندی ها در اقتصاد بین الملل به ظرفیت رقابت پذیری تعبیر می شود. شاخص های دوازده گانه ای برای رقابت پذیری احصا شده که دارای ابعاد مختلفی است. در این پژوهش، به دلیل گستردگی موضوع رقابت پذیری، تنها چهار شاخص اصلی آن، تحقیق شده و تأثیر سرمایه اجتماعی بر رقابت پذیری بررسی شده است. پرسش اصلی پژوهش، آن است که «آیا بین سرمایه اجتماعی و توسعه شاخص های رقابت پذیری بین المللی رابطه معناداری وجود دارد؟». گردآوری داده ها و مطالعه مبانی نظری به الگوسازی و سازماندهی تحقیق منجر شده و همچنین، روش تحقیق به شکل کمی، برمبنای روش آزمون تی و آزمون فرضیات بوده است. تحلیل یافته های تحقیق نشان می دهد که بین شاخص های سرمایه اجتماعی و رقابت پذیری رابطه معناداری وجود دارد.
۳۱.

جریان بین المللی سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی در ایران و ترکیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 97-120

کلیدواژه‌ها: جریان بین المللی سرمایه انسانی توسعه اقتصادی ایران ترکیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۳۴۱
سرمایه انسانی و به تبع آن جریان بین المللی سرمایه انسانی از مهم ترین شاخص های مؤثر بر توسعه اقتصادی کشورها هستند. این مسئله باعث شده تا هم کشورهای درحال توسعه و هم کشورهای توسعه یافته، تمرکز بسیاری بر جذب آن ها به عنوان تولیدکنندگان ارزش اقتصادی داشته باشند. مسئله مهمی که از دغدغه های علمی در سطح جهانی می باشد، اثرات خروج سرمایه های انسانی بر توسعه اقتصادی در کشورهای مبدأ (درحال توسعه) و کشورهای مقصد (توسعه یافته) است. در این پژوهش تلاش داریم با استفاده از روش مقایسه ای به بررسی و مقایسه ایران و ترکیه به عنوان مواردی از کشورهایی که با خروج سرمایه های انسانی مواجه بوده اند، به این سؤال پاسخ دهیم که خروج سرمایه های انسانی چه تأثیری بر توسعه اقتصادی آن ها گذاشته است؟ در این زمینه دو رویکرد عمده وجود دارد. رویکرد نخست بر اثرات منفی جریان بین المللی سرمایه انسانی و رویکرد دوم نیز بر اثرات مثبت جریان بین المللی سرمایه انسانی بر توسعه اقتصادی کشورهای مبدأ تأکید دارد. درنهایت این نتیجه حاصل شد که گرچه در مواردی معدود ازجمله درآمدهای رمیتنسی، سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری، خروج سرمایه های انسانی می تواند توسعه اقتصادی را بهبود بخشد، اما به خصوص خروج سرمایه های انسانی باکیفیت، عموماً آثار زیانباری بر توسعه اقتصادی کشورهای مبدأ می گذارد.
۳۲.

Exploring the Role of Brands in Public Diplomacy(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: World Sociopolitical Studies, Autumn ۲۰۱۸, Volume ۲, Issue ۴ 675 - 698

کلیدواژه‌ها: corporate diplomacy country of origin effect inverse country of origin effect national image new public diplomacy

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۳۲۴
As international relations develop into a network-like arena, new public diplomacy receives more attention, both in research and in practice. At the same time, with the increasing role of non-state actors in international relations, their significant roles and functions have come under substantial scientific analysis. While companies engage in business abroad,  unintended results may emerge, affecting the image of their country of origin. One of them is the effects that brands and products have on the perception of their home countries’ foreign policy. This article examines the role of brands in public diplomacy. The question is whether it is scientifically reasonable to assign a public diplomacy role to brands. While such a relation has not been treated in previous research, the authors of this article try to explore and analyze the various elements of this relation to find a well-founded answer. Our analysis uses the national image as a mediator concept between brands and public diplomacy. It starts with a definition of new public diplomacy and its differences with the classical one. It then continues along the concept of corporate diplomacy, national image, the country of origin (COO) effect, and its inverse version. In the end, the most possible and clear answer, according to currently available literature, will be discussed.
۳۳.

سرمایه اجتماعی و امنیت بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۲ تابستان ۱۳۹۱ شماره ۲ 113 - 128

کلیدواژه‌ها: اعتماد امنیت بین الملل توسعه اقتصادی جامعه بین الملل سرمایه اجتماعی صلح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۳۴۲
تاثیر برخورداری جوامع از سرمایه اجتماعی بر امنیت داخلی بوسیله تحقیقات مختلف نشان داده شده است. اما آیا می توان رابطه ای میان سرمایه اجتماعی و امنیت بین المللی نیز یافت؟ به منظور یافتن پاسخ این پرسش در مرحله اول با استعانت از مفهوم "جامعه بین الملل"، وجود سرمایه اجتماعی در این "جامعه" را مورد بررسی قرار داده ایم. نقش اعتماد و هنجارهای موجود در جامعه بین الملل در افزایش همکاری و کاهش منازعات نظامی نمودی از تاثیر سرمایه اجتماعی بر امنیت بین الملل است. اما آیا برخورداری جوامع در سطح داخلی از سرمایه اجتماعی نیز رابطه ای با امنیت بین الملل دارد؟ به منظور بررسی این رابطه از متغیر واسط توسعه اقتصادی کمک گرفتیم. آنچه از این بررسی حاصل شده است رابطه مستقیم (اما نه لزوماً خطی) بین سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی از یک سو و توسعه اقتصادی و امنیت بین الملل از سوی دیگر است.
۳۴.

واقع گرایی و نقش منابع انرژی در سیاست خارجی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره چهارم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱۳ 1 - 41

کلیدواژه‌ها: منابع انرژی واقع گرایی کلاسیک واقع گرایی تدافعی واقع گرایی تهاجمی واقع گرایی نئوکلاسیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱ تعداد دانلود : ۲۳۷
این مقاله به دنبال فهم جایگاه منابع انرژی در تحلیل سیاست خارجی در نظریه های مختلف واقع گرایی است. یافته های تحقیق موجود نشان می دهد که نظریه های مختلف واقع گرایی نقطه شروع تحلیلی مناسبی برای مطا لعه اهمیت منابع انرژی در سیاست خارجی به حساب می آیند به دلیل آنکه اهمیت استراتژیک منابع انرژی را ناچیز نشمرده و تنها به دولت مردان به عنوان بازیگران دارای اهداف اقتصادی صرف نمی نگرند. واقع گرایی به منابع انرژی به عنوان یکی از عناصر قدرت می نگرد و به همین ع لت جایگاه ویژه ای را برای آن در شکل دهی به رفتار دولت ها قائل است. البته در بین شاخه های مختلف واقع گرایی،واقع گرایی نئوکلاسیک به دلیل توجه همزمان به متغیرهای سطح سیستم و سطح داخلی، تبیین دقیق تری از چگونگی اثرگذاری منابع انرژی بر رفتار سیاست خارجی ارائه می دهد.
۳۵.

اقتصاد سیاسی رویکرد هژمونیک آلمان در مقابل قدرت های نوظهور، مطالعه موردی: رابطه آلمان و چین

نویسنده:
منبع: مطالعات اروپا سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ 19-35

کلیدواژه‌ها: آلمان چین قدرت های نوظهور لیبرال دموکراسی هژمونی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۳۰
این پژوهش به دنبال پاسخ به این سؤال است که آلمان چگونه نسبت به چالشگران نظم لیبرال در دو بعد سیاسی و اقتصادی و در دو سطح منطقه ای و جهانی واکنش نشان می دهد. برای این کار رابطه آلمان و چین را انتخاب شده تا تعامل آلمان با مهم ترین چالشگر نظم لیبرال دموکراسی موجود را مورد مطالعه قرار داده و از آن به چگونگی تلاش های آلمان برای پاسداری از این نظم پی برده شود. فرضیه پژوهش این است که این کشور برای قواعد و اصول نظم لیبرال در رفتار خارجی خود اولویت قائل است. با بررسی تجربی در رفتار خارجی نشان داده شد که آلمان در موضوعات اقتصادی همچنان در مواردی غیرهنجاری رفتار می کند، اگرچه درنهایت به دلیل تأکید بر چندجانبه گرایی در سیاست خارجی خود به فشارهای نهادی پاسخ مثبت می دهد. درنتیجه نقش هژمونیک آلمان در پیش زمینه جایگاه منطقه ای آن در اروپا قابل تعریف است. این پژوهش در پایان تمایزات و شباهت های اجماع مونیخ با اجماع واشنگتن و پکن را مورد بررسی قرار می دهد.
۳۶.

بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر شاخص های موثر بر فساد در دولت های رانتیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق انرژی دوره ۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 317 - 338

کلیدواژه‌ها: بلای منابع طبیعی دولت رانتیر روش حداقل مربعات معمولی عوامل مؤثر بر فساد فساد قیمت نفت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۸۲
    نوسانات قیمت نفت از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای دولت های رانتیر دارای اهمیت اساسی هستند و نوعی ناهم گرایی در عوامل کلان مؤثر بر فساد در هنگام افزایش و کاهش قیمت نفت، در این دولت ها قابل مشاهده است. در این مقاله، اطلاعات سی و یک کشور منتخب وابسته به درآمد نفت به صورت داده های تابلویی و با روش «حداقل مربعات معمولی» مورد بررسی قرار می گیرند. این تحقیق در دو دوره زمانی، یکی بین سال های 2003- 2008 و دیگری بین سال های 2009- 2014،   به مطالعه و تعیین عوامل مؤثر بر فساد می پردازد. مقایسه نتایج به دست آمده در این دوره ها، نشان می دهد که با تغییر روند قیمت نفت، عوامل کلان تأثیرگذار بر فساد نیز تغییر می کنند. در دوره زمانی اول و هم زمان با افزایش قیمت نفت،   حکمرانی مطلوب و مخارج دولت سبب کاهش فساد و درعوض بیکاری سبب گسترش فساد می گردد. در دوره زمانی بعدی و با تغییر روند قیمت نفت، عوامل مؤثر بر فساد نیز تغییر می کنند. در این دوره، با کاهش قیمت نفت، میزان آزادی بازار و اقتصاد در سایه، به گسترش فساد کمک می کنند و شاخص توسعه انسانی فساد را کاهش می دهد.
۳۷.

فهم نظری فرایند توسعه اقتصادی در اقلیم کردستان عراق: موانع و ظرفیت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل دوره چهارم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 523 - 549

کلیدواژه‌ها: اقلیم کردستان عراق دولت توسعه گرا حزب دموکرات کردستان عراق اتحادیه میهنی کردستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۰ تعداد دانلود : ۱۹۱
اقلیم کردستان عراق یکی از مناطقی است که طی سال های بعد از 2003 در بُعد توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ازسوی محققان مورد توجه قرار گرفته است. مقامات سیاسی اقلیم با سخن به میان آوردن از توسعه تلاش داشته اند خود را به عنوان یک دولت توسعه گرا جلوه دهند. از این رهگذر مسئله مورد توجه مقاله حاضر پردازش به هم خوانی مدل توسعه اقلیم کردستان در چارچوب مدل دولت توسعه گراست. در این راستا پرسش اصلی این است که مهم ترین موانع و ظرفیت های توسعه در اقلیم کردستان عراق، در چارچوب نظریه دولت توسعه گرا کدام اند؟ در پاسخ به این پرسش اساسی، این فرضیه مطرح است که مهم ترین ظرفیت های دولت توسعه گرا در اقلیم عبارت اند از؛ وجود نخبگان توسعه گرای مصمم، جامعه مدنی ضعیف و تابع و برخورداری از ویژگی های اولیه دموکراسی های سیاسی و از مهم ترین موانع ظهور دولت توسعه گرا برای نیل به توسعه نیز می توان مدیریت ضعیف منابع اقتصادی دولتی و غیردولتی، عدم خودمختاری نخبگان سیاسی و نهادهای دولتی، فقدان بوروکراسی اقتصادی قوی و صلاحیت دار، ناتوانی در سرکوب حقوق مدنی، بزرگ نمایی از مشروعیت حکومت و عملکرد آن و درنهایت عدم حاکمیت یک حزب سیاسی بر حکومت اقلیم را نام برد. درمجموع، بنابر یافته های پژوهش با وجود نزدیکی های قابل توجه، مدل توسعه اقلیم کردستان در قالب مدل دولت توسعه گرا قابل خوانش نیست. روش گردآوری داده ها در پژوهش حاضر کتابخانه ای اسنادی است و روش تجزیه وتحلیل داده ها، توصیفی تحلیلی بوده است. با این مضمون که بخشی از پژوهش در قالب توصیفات تاریخی خواهد بود و بخش دیگر، به تحلیل وقایع براساس مبانی نظری رساله اختصاص دارد.
۳۸.

ظهور رمزارزها و مناسبات قدرت در عرصه نظام پولی- مالی بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 1 - 28

کلیدواژه‌ها: وابستگی متقابل تسلیحاتی شده سیستم بین الملل رمزارزها سوئیفت قدرت شبک ه ای نظارت شبکه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۶۰
شدت گیری رقابت میان قدرت های بزرگ در نظام جهانی هر روز ابعاد جدیدتری به خود می گیرد. هرکدام از این بازیگران، اعم از ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا در تلاشند تا با استفاده از ابزار نوینی، ابتدا قدرت خود در سیستم را افزایش دهند و سپس به کنترل و هدایت سایر بازیگران بپردازند. این دولت ها در تلاش هستند تا از طریق تسلط بر گره های حیاتی نظام جهانی قدرت کنترلی و نظارتی خود را افزایش دهند. به همین دلیل است که در سال های اخیر شاهد رقابت گسترده میان قدرت های بزرگ برای تسلط بر بازار و دامنه فناوری های نوین، تولید ابزارهای نوین پولی و مالی، زنجیره تامین جهانی و مسئله حیاتی انرژی هستیم. مقاله حاضر، در تلاش است با استفاده از چارچوب مفهومی وابستگی متقابل تسلیحاتی شده، به تبیین چگونگی رقابت قدرت های بزرگ در شبکه درهم تنیده ای از کارگزاران و منابع می باشد. لذا، سوال اصلی مقاله این است که ظهور رمزارزها در نظام پولی و مالی بین المللی چه تاثیری بر رقابت ها دولت ها و سازمان های بین المللی و شرکت های بزرگ برای کسب قدرت شبکه ای دارد؟ در پاسخ باید گفت که ظهور رمزارزها درنظام بین الملل موجب افزایش نزاع میان دولت ها می شود چرا که به دولت های صاحب دسترسی به گره های اصلی شبکه امکان جدیدی برای نظارت، کنترل و محدودسازی سایر بازیگران داده است. مقاله حاضر با استفاده از منابع دسته اول همچون تحلیل اسناد بالادستی کشورهای مختلف جهان، استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی، به دنبال تبین نوع واکنش بازیگران به شرایط یاد شده در نظام بین الملل است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان