فاطمه رادان

با نگاهی به مقوله توسعه، می توان فرهنگ را محیط مهمی برای توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دانست که ارزش ها و هنجارهای فرهنگی با تحت تأثیر قرار دادن دیگر ابعاد توسعه، خود نیز مسیر توسعه را بهتر می پیمایند و با ارتباط شایسته با بخش های مختلف جامعه، امکان تحقق توسعه پایدار را فراهم می سازند. توسعه همه جانبه، برآیند رشد متوازن تمام عناصر جامعه است که این عناصر با کارکرد متناسب و ارتباط مؤثر با یکدیگر در جهت اهداف مادی و غیرمادی توسعه موجب رشد و تعالی جامعه می شوند. توسعه فرهنگی به دنبال تغییر در حوزه های ادراکی، شناختی، ارزشی و گرایش انسان ها در شئون فردی و اجتماعی شکل می گیرد. ایثار در مال و جان، ارزشی قابل توجه در فرهنگ ها محسوب می شود. امروزه با توجه به نقش بنیادین فرهنگ در زندگی اجتماعی انسان در حوزه توسعه، اشاعه فرهنگ ایثار در توسعه فرهنگی قابل تأمل به نظر می رسد. این پژوهش کیفی با استناد به منابع موجود، درصدد توصیف فرهنگ ایثار و نقش آن در تحقق توسعه فرهنگی صورت گرفته و نتیجه مبین آن است که فرهنگ و عناصر آن به شدت بر فرایند توسعه تأثیرگذارند و تحقق توسعه فرهنگی نیازمند رشد و گسترش فرهنگ ایثار به معنی ازخودگذشتگی در مال و جان اعضای جامعه است. ازاین رو تقویت و اشاعه فرهنگ ایثار نقش مهمی در تحقق توسعه فرهنگی جامعه دارد. تأکید بر رشد ارزش های انسانی به موازات رشد مؤلفه های مدیریتی، مالی، علمی و فنّاوری در جامعه، مسیر تحقق توسعه فرهنگی را هموارتر می سازد.

درعصر ارتباطات، شکاف دیجیتالی پیامدهای متفاوتی را درحوزه فرهنگ به همراه داشته و کاهش میزان باروری زنان در دو دهه اخیر که نگرانی مسئولان و مدیران را به دنبال داشته نیز تحت تاثیر عوامل فرهنگی ناشی از شکاف دیجیتالی و دیگر عوامل موثر بر پدیده باروری، قرارگرفته است. در پاسخ به این سوال که شکاف دیجیتالی تا چه اندازه بر باروری زنان ساکن تهران تاثیر داشته، 600 نفر از آنان به شکل نمونه تصادفی نظام مند بر اساس جدول لین انتخاب شدند و مورد بررسی گرفتند. یافته های تحقیق مبین ارتباط معنادار بین شکاف دیجیتالی و باروری است و برخی از مولفه های اجتماعی (خاستگاه قومی، میزان تحصیلات و وضعیت اشتغال زنان) با باروری زنان ارتباط دارد. در نهایت آزمون مدل تحقیق با استفاده از معادلات ساختاری نشان می دهد که شکاف اجتماعی، شکاف دیجیتالی و آشنایی به زبان های خارجی می توانند 51 درصد از تغییرات متغیر وابسته یعنی رفتار باروری زنان متاهل ساکن تهران را سال 1397 (2018) تبیین کنند.

در بحث فرزندپذیری با توجه به ترکیب جمعیت کشور و وجود 1496 کودک بی سرپرست و بدسرپرست و 157396 دختر و زن مجرد 30 تا 50 ساله ساکن تهران بر اساس آمار سازمان بهزیستی و سرشماری سال 1397 کشور از یک سوی و تصویب قانون جدید فرزندخواندگی در سال 1392 از سوی دیگر، انتظار می رفت که دختران و زنان مجرد به این قانون اقبال بیشتری نشان دهند، درصورتی که از زمان تصویب این قانون تاکنون حدود 7 درصد از این کودکان پذیرفته شده اند. این تحقیق کیفی با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر گرایش جامعه آزمودنی در راستای کاهش موانع متعدد و افزایش عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندپذیری این گروه از اعضای جامعه صورت گرفته است. با روش مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته در چارچوب «نظریه زمینه ای» داده های لازم از 16 نفر از دختران و زنان مجرد 30 تا 50 ساله ساکن تهران گردآوری و تنظیم شد. پس از تحلیل یافته های پژوهش، «عدم دریافت حمایت نهادی پس از فرزندپذیری» و «نگاه منفی به فرزندداری دختران و زنان مجرد» به عنوان شرایط زمینه ای، «ایماژ اجتماعی منفی نسبت به فرزندخواندگی دختران و زنان مجرد» به عنوان شرط علَی، «تصویب قوانین» به عنوان شرط مداخله گر، «عدم غلبه منافع فرزندپذیری بر معایب آن در مورد دختران و زنان مجرد» به عنوان تعاملات و در نهایت «ضعف استقبال از قانون جدید فرزندخواندگی از سوی دختران و زنان مجرد و نهادهای ذیربط» به عنوان پیامد در گرایش دختران و زنان مجرد به اقبال از قانون جدید فرزندخواندگی مشخص شدند.

تامین نیازهای زیستی بشر مبتنی بر تعاون از ابتدای زیست بشر وجود داشته و با شکل گیری و توسعه تعاونی ها به ویژه بعد از انقلاب صنعتی، رشد بیشتری یافته است. زنان به عنوان نیمی از اعضای جامعه در اداره زندگی نقش مهمی ایفا می کنند. با توجه به مسئولیت زنان در خانواده و کارکرد موثر تعاونی ها در تامین نیازهای زندگی، گرایش زنان در امور تعاون قابل تامل به نظر می رسد. زنان 6/49 درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهند که حدود دو سوم آنان خانه دارند و 11درصد تعاونی های فعال کشور به زنان اختصاص یافته است. این تعاونی ها در بخش صنعت، کشاورزی و خدمات فعالیت دارند. این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر گرایش زنان خانه دار به امور تعاون به شکل کیفی صورت گرفته است. با بهره گیری از ابزار مصاحبه عمیق و نیمه ساختار یافته در چارچوب «نظریه زمینه ای» داده های لازم از 15 نفر از زنان خانه دار 20 تا 60 ساله ساکن تهران در سال 1399 گردآوری و تنظیم شد، و پس از تحلیل یافته های پژوهش، «نبود سرمایه» و «نبود شناخت از تعاون» به عنوان شرط زمینه ای، «توانایی های فردی» به عنوان شرط علّی، «خانواده و دوستان» به عنوان شرط مداخله گر، «تعهدات مالی، حقوقی و اخلاقی » به عنوان تعاملات و «ضعف نهادینه شدن فرهنگ تعاون» به عنوان پیامد در گرایش زنان خانه دار به امور تعاون مشخص شدند.

از دیرباز پدیده فرزندپذیری یا فرزندخواندگی در ایران همواره به اشکال گوناگون وجود داشته و طبق قانون جدید فرزندخواندگی مصوب 1392 دختران و زنان مجرد واجد شرایط نیز می توانند به شکل قانونی سرپرستی فرزند بی سرپرست یا بدسرپرست را به عهده بگیرند. اکنون این سؤال مطرح است که چه ویژگی های اجتماعی، فرهنگی در نگرش این گروه از جامعه نسبت به فرزندپذیری مؤثر است؟ هدف این تحقیق سنجش نگرش دختران و زنان مجرد 30 تا 50 ساله ساکن تهران به فرزندپذیری کودکان بی سرپرست و بدسرپرست و شناسایی مؤلفه های مؤثر بر نگرش جامعه آماری تحقیق، به منظور شناسایی و کاهش موانع متعدد و افزایش عوامل مؤثر بر نگرش به فرزندپذیری این گروه از اعضای جامعه است. این تحقیق همبستگی به روش پیمایشی انجام شده است. براساس جدول کرجسی و مورگان 365 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. روایی پرسشنامه از نوع محتوایی و صوری است که توسط متخصصین در این زمینه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به تأیید رسیده است. نتایج نشان می دهد مؤلفه های میزان دینداری بیشترین تأثیر و عضویت در گروه مرجع غیرنهادی (در زمینه رفع مشکلات روحی و روانی) کمترین تأثیر بر نگرش به فرزندپذیری را دارند.

در چند دهه اخیر، محیط زیست همواره با تهدیدات و آسیب های فراوانی مواجه شده که امنیت و سلامت انسان ها را با مخاطره روبه رو کرده و بسیاری از این آسیب ها، ﭘیﺎﻣﺪ رﻓﺘﺎرهای نادرست اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻃﺒیﻌﺖ است که ریشه در ارزش ها و باورهای اعضای جامعه دارد. مترو تهران بخش مهم و مؤثری در سیستم حمل ونقل شهری محسوب می شود که افراد زیادی در این بخش فعال اند. این تحقیق توصیفی باهدف بررسی شناسایی رابطه بین متغیرهای اجتماعی- اقتصادی و رسانه های جمعی با نگرش محیط زیست گرایانه کارکنان مترو تهران به شیوه پیمایشی صورت گرفته است. جامعه آماری 9000 نفر از کارکنان مترو تهران در تابستان 1395 بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 379 نفر با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. روایی پرسش نامه از نوع محتوایی و صوری است که توسط متخصصان در این زمینه و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به تأیید رسید. نتایج نشان می دهد میان سن و نگرش محیط زیستی رابطه منفی معنادار و میان جنسیت و وضعیت تأهل افراد به نگرش محیط زیستی تفاوت معنادار وجود دارد و زنان و افراد مجرد از نگرش محیط زیستی بالاتری برخوردارند. همچنین میان استفاده از رسانه و نگرش محیط زیستی نیز رابطه مثبت معنادار وجود دارد و افرادی که از رسانه های جمعی، بیشتر استفاده می کنند از نگرش محیط زیستی بالاتری برخوردارند. نتایج رگرسیون چند متغیره بکار رفته، نشان می دهد که متغیرهای سن، تأهل و میزان استفاده از رسانه ها به میزان 590/0 بر نگرش محیط زیست گرایانه کارکنان مترو تأثیرگذار است.

مقدمه و هدف پژوهش: مقایسه میزان نشاط اجتماعی دانشجویان زن دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی شهر ساوه بر اساس برخی از متغیرهای اجتماعی، یکی از چالش های فرا روی انسان مقوله بهزیستی و نشاط است و باوجود پیشرفت در فناوری و بهبود آسایش، احساس نشاط وی نسبت به گذشته افزایش نیافته و بحث نشاط زنان دانشجو به لحاظ تأثیرگذاری این گروه در جامعه اهمیت دارد. این پژوهش باهدف مقایسه میزان نشاط اجتماعی دانشجویان زن دانشگاه پیام نور و آزاد اسلامی شهر ساوه بر اساس برخی از متغیرهای اجتماعی انجام پذیرفته است. روش پژوهش: جامعه آماری کلیه دانشجویان زن دانشگاه های پیام نور مرکز ساوه با تعداد 2544 نفر و آزاد اسلامی واحد ساوه با تعداد 2700 نفر در نیمسال دوم 95-1394 است؛ که برطبق فرمول کوکران 373 نفر به عنوان جمعیت نمونه بر اساس روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه مقیاس کوتاه ارزیابی نشاط اجتماعی آکسفورد و پرسشنامه محقق ساخته متغیرهای اجتماعی دارای اعتبار سازه استفاده شده و با بهره گیری از تکنیک آلفای کرونباخ پایایی پرسشنامه معادل 87/0 است. یافته ها و نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش بین احساس محرومیت اجتماعی و نشاط اجتماعی رابطه معنادار و منفی، بین احساس مقبولیت اجتماعی بانشاط اجتماعی رابطه معنادار و مثبت، بین احساس امنیت اجتماعی بانشاط اجتماعی رابطه معنادار و مثبت، بین احساس بیگانگی اجتماعی بانشاط اجتماعی رابطه معنادار و منفی وجود دارد. همچنین بین احساس نشاط اجتماعی دانشجویان زن دانشگاه های پیام نور و آزاد اسلامی تفاوت معنادار وجود دارد و دانشجویان زن دانشگاه آزاد اسلامی از نشاط اجتماعی بالاتری نسبت به دانشجویان زن دانشگاه پیام نور برخوردارند.  

مقدمه و هدف پژوهش: سرمایه اجتماعی به معنی مجموعه ای از ارتباطات مبتنی بر اعتماد درون یک فرد و یا در ساختار اجتماعی وجود ندارد، بلکه در فضای بین افراد شکل می گیرد. این پژوهش باهدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی معتادان به مواد مخدر انجام گرفته است. روش پژوهش: در این پژوهش کمی باهدف کاربردی از روش همبستگی بهره جسته ایم. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معتادان مراجعه کننده به مراکز درمانی بهزیستی شهر تهران تشکیل داده اند که 380 نفر از آنان بر اساس روش نمونه گیری در دسترس به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری داده ها دو پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی است که هر دو دارای اعتبار صوری بوده و پایایی آن ها نیز به وسیله ضریب آلفای کرونباخ 81/0 و 78/0 محاسبه شده است. یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش همه فرضیه ها تأییدشده اند؛ یعنی ضعف سرمایه اجتماعی معتادان به مواد مخدر موجب کاهش کیفیت زندگی این افراد شده است. نتیجه گیری: در این تحقیق، سرمایه اجتماعی به دو بُعد شناختی و ساختاری تقسیم شده است. بُعد شناختی به بخش نامحسوس سرمایه اجتماعی مانند ارزش ها، عقاید، نگرش ها، رفتارها و هنجارهای اجتماعی می پردازد و بُعد ساختاری سرمایه اجتماعی دربرگیرنده ساختارها و شبکه هایی است که حاوی فرایندهای تصمیم گیری جمعی و مسئولیت متقابل است. افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر در زندگی دارند، معمولاً با اطرافیان خود رابطه اندکی داشته و از داشتن یک زبان مشترک برای تبادل اندیشه و بیان احساسات با اطرافیان خود محروم هستند. این افراد قدرت تبادل مفاهیم با دیگران و به دست آوردن تجربه مشترک را ازدست داده، ازاین رو دچار انزوای اجتماعی شده و کیفیت زندگی آن ها نیز به شدت کاهش می یابد و با افزایش بُعد شناختی سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی آنان نیز روند بهبودی پیدا می کند. بین بُعد ساختاری سرمایه اجتماعی با کیفیت زندگی معتادان به مواد مخدر رابطه معناداری وجود دارد و یکی از عوامل مهم در سوق دادن افراد به سوی مصرف مواد مخدر، داشتن رابطه گروهی با اشخاص مصرف کننده از یک سو و نداشتن پیوند و رابطه گروهی با افراد سالم جامعه از سوی دیگر است.  

 در این پژوهش در راستای تبیین و مقایسه میزان مهارت های مدیران فرهنگی و غیر فرهنگی نخست به اهمیت و نقش مدیریت و مهارت های مدیریتی در پیشبرد اهداف سازمانی پرداخته و جایگاه مدیریت منابع انسانی در فرآیند مدیریت توصیف گردیده و در ادامه ضمن معرفی پژوهش، اهداف، سوالات و فرضیه های آن، به ارائه نتایج حاصل از آن در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی پرداخته شده است . با توجه به نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل داده ها در دو سازمان فرهنگی و غیرفرهنگی، مشخص گردید که میزان مهارت فنی مدیران سازمان تبلیغات اسلامی بیشتر از مدیران سازمان هلال احمر است . با مقایسه میانگین مهارت های سه گروه از مدیران ارشد، میانی و فنی مشخص گردید که مدیران میانی نسبت به مدیران ارشد و فنی بیشترین مهارت فنی را دارا می باشند و مدیران ارشد کمترین مهارت فنی را دارند . همچنین مدیران میانی بیشترین مهارت مدیریت بحران و مدیران فنی کمترین میانگین این مهارت را دارا هستند. با مقایسه میانگین مهارت های مدیران در معاونت های فرهنگی و غیرفرهنگی صرفنظر از نوع سازمان این نتایج حاصل گردید که میانگین مهارت های انسانی، خلاقیت و اندیشه سازنده، کارآفرینی و نوآوری، رایزنی، کارایی و اثربخشی م دیران فرهنگی و مدیران غیرفرهنگی دارای تفاوت معناداری هستند و این مهار تها در مدیران فرهنگی بیشتر از مدیران غیرفرهنگی است.