سعید فرامرزیانی

حضور در فضای مجازی، بویژه در شبکه های اجتماعی تلفن همراه ، بنا بر ویژگی ها، امکانات و کارکرد های خاص این فضا و با عنایت به وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهروندان در جامعه ایران، تأثیرات عمیقی بر جنبه های مختلف ارزش های اجتماعی کاربران در شهر های مختلف کشورمان می گذارد. مقاله حاضر، چگونگی این تأثیر را در میان دو نسل جوان و میانسال، مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش به روش پیمایش و از طریق نمونه گیری خوشه ای انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کاربران شبکه های اجتماعی تلفن همراه تشکیل می دهند و 512 نفر از دو نسل جوان و میانسال ساکن در پنج استان به عنوان نمونه انتخاب شده اند. یافته های به دست آمده نشان می دهد که بین استفاده از شبکه اجتماعی موبایلی و میزان تفاوت های ارزشی بین نسلی رابطه وجود دارد اما در بیشتر موارد، این همگرایی مثبت نیست و منجر به کاهش گرایش نسل های جوان و میانسال به ارزش های اجتماعی جامعه ایرانی شده است. همچنین بین میزان بهره مندی از شبکه اجتماعی، با ارزش های فرد گرایی، انتخاب پوشش مدرن و معیار های ظاهری همسرگزینی، رابطه معنادار و مستقیم برقرار است اما در ارزش های قانون گرایی، دین گرایی، مسئولیت پذیری و معیار های اخلاقی همسر گزینی، رابطه معنادار و معکوس است.

فنّاوری های ارتباطی نوین بویژه شبکه های اجتماعی در اقصا نقاط جهان، تحولی کیفی در نحوه ارتباط انسان ها با یکدیگر ایجاد کرده اند. پژوهش حاضر در پی آن است که عوامل مؤثر بر گرایش و جذب مخاطبان شبکه های اجتماعی فیس بوک و توییتر را بررسی کند. در این پژوهش، از روش پیمایشی استفاده شده است و 360 نفر از کاربران این شبکه ها (فیس بوک و توییتر) به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شده اند. یافته ها بیانگر این است که عواملی مانند تسهیم اطلاعات و آزادی در ارتباط و جریان آزاد اطلاعات در شبکه های فیس بوک و توییتر در گرایش به این شبکه ها تأثیر دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که در فضای رقابتی رسانه ها، نبود شبکه های اجتماعی بومی موجب گرایش به شبکه های اجتماعی مجازی بیگانه خواهد شد. بدیهی است که با توجه به ظرفیت شبکه های اجتماعی، این رسانه ها زمینه های مختلفی همچون نوع و محتوای ارتباط و نیز سبک زندگی و تجربه شخصی کاربران را تحت تأثیر قرار می دهند.شبکه های اجتماعی، فیس بوک، توییتر، اینترنت، کاربر

هدف مقاله حاضر، ارزیابی میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و اثرات فرهنگی و رفتاری ناشی از آن در بین دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان اردبیل بود. به همین منظور، 373 دانش آموز دختر دوره دوم متوسطه شهرستان اردبیل به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که برای این منظور پرسشنامه ای محقق ساخته بر اساس پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ (1996)، پرسشنامه انگیزهمطالعه و تحصیل (هارتر، 1980؛ 1981) و پرسشنامه های محقق ساخته پایبندی به فرهنگ ملی و نوع پوشش و آرایش مورد استفاده قرار گرفتند. داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که: 41 درصد دختران روستایی و 3/31 درصد دختران شهری در معرض اعتیاد به شبکه های اجتماعی قرار دارند. 9/1 درصد دختران شهری به این شبکه ها اعتیاد دارند؛ بین میزان شیوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی در دانش آموزان دختر شهری و روستایی تفاوت معنی داری وجود دارد و میزان شیوع اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی در بین دانش آموزان دختر شهری بیشتر از دانش آموزان دختر روستایی است. در نتیجه تعیین گردید که بین میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و انگیزه مطالعه و تحصیل و همچنین پایبندی به فرهنگ ملی در دانش آموزان دختر دوره متوسطه همبستگی معکوس معنی داری وجود دارد. اما بین میزان اعتیاد به شبکه های اجتماعی موبایلی و نوع پوشش و آرایش دانش آموزان دختر شهری و روستایی رابطه معنی داری وجود ندارد.

در عصر حاضر با ورود چشمگیر جوانان به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، این شبکه ها تأثیرات فراوانی بر آنها گذاشته اند. یکی از جنبه های مهمی که از شبکه های اجتماعی مجازی تأثیر می پذیرد، هویت شخصی است. به همین دلیل پژوهش حاضر به بررسی رابطه ی استفاده از شبکه های اجتماعی مبتنی بر تلفن همراه (فیس بوک و تلگرام) با شکل گیری هویت شخصی مدرن، در میان جوانان شهر اردبیل، پرداخته است. سؤال اصلی پژوهش این است که استفاده از شبکه های اجتماعی فیس بوک و تلگرام چه نقشی در هویت شخصی مدرن در میان جوانان شهر اردبیل دارد؟ روش پژوهش از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری پژوهش را تمامی جوانان شهر اردبیل تشکیل می دهد که از بین آن ها تعداد 380 نفر به شیوه ی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و بررسی شدند. یافته های پژوهش نشان داد که بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی موبایلی و مؤلفه های هویت شخصی مدرن (توسعه ی فردی، توسعه ی نظام ارتباطات بین فردی، توسعه ی انتخاب ها و تغییر در نظام ارزشی و ترجیحی فرد، تغییر در پیوندها، دلبستگی های فردی و حوزه ی خصوصی زندگی و دسترسی فوری یا فرهنگ فوری) همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. بیشترین همبستگی مربوط به توسعه ی فردی و کمترین همبستگی نیز مربوط به توسعه ی ارتباطات بین فردی است. نتایج پژوهش نشان داد که گسترش استفاده از شبکه های مبتنی بر تلفن همراه به فردیت و فردی شدن می انجامد.

رسانه ها این قابلیت را دارند تا با ارایه بدن های ایده آل و تعاریفی از زیبایی ظاهری، نگرش جوانان نسبت به الگوهای موجود در هر فرهنگ را دستخوش تغییر قرار دهند. در این میان، آن چه در فضای کنونی به وسیله رسانه های جهانی مورد تأکید قرار می گیرد، تولید و ساخت مد و ارایه الگو در راستای مدیریت و کنترل بدن است. ﻫﺪف اﺻﻠی ایﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺮرﺳی ﺗﺄﺛیﺮ ﻣﺼﺮف رﺳﺎﻧﻪﻫﺎی ﺟﻤﻌی ﺑﺮ ﻣﺪیﺮیﺖ ﺑﺪن جوانان در شهر ارومیه ﻣی ﺑﺎﺷﺪ. این پژوهش از نوع پیمایشی و داده های مورد نیاز از راه پرسش نام محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری جوانان ۲۰ تا ۳۰ ساله شهر ارومیه بودند که از این تعداد، ۳۹۰ نفر با استفاده از فرمول کوکران و شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان استفاده از رسانه ها با مدیریت بدن جوانان ارتباط معنی داری دارند. همچنین، یافته های پژوهش حاکی از آن است که مصرف رسانه های داخلی با مدیریت بدن رابطه منفی معناداری دارد؛ اما بین استفاده از تلویزیون های ماهواره ای با مدیریت بدن رابطه معنادار و مثبت بود. بنابراین، با افزایش مصرف رسانه های خارجی، مدیریت بدن افزایش می یابد.

هدف از تحقیق حاضر تعیین رابطه مهارت های ارتباطات انسانی با سطح یادگیری دانشجویان علمی کاربردی شهر اردبیل بوده است. از لحاظ هدف تحقیق از نوع کاربردی، از لحاظ روش، توصیفی از نوع همبستگی و از لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات پیمایشی بود. جامعه آماری تحقیق حاضرشامل  تمامی دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی اردبیل در سال 1396 بود. که تعداد آن ها برابر 7000 نفر  براورد گردیده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و حجم نمونه برابر 364 نفر به دست آمد که با روش نمونه گیری طبقه ای سهمیه ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده های موردنیاز از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. برای تحلیل فرضیات از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که بین مهارت های ارتباطات انسانی با سطح یادگیری دانشجویان رابطه مثبت معناداری وجود دارد. ضریب همبستگی بین دو متغیر 56/0 است. همچنین نتایج نشان داد که بین ابراز صحیح افکار و احساسات، مهارت خوب گوش دادن، میزان تمرکز و توجه به اساتید، ارتباط کلامی مناسب و مهارت بازخورد دهی با سطح یادگیری دانشجویان رابطه مثبت معناداری وجود دارد.

تلاش دشمنان در طول بیش از چهاردهه، بر اجرای راهبرد ناکارآمد نشان دادن نظام جمهوری اسلامی، موجب شده تا شبهه نا کارآمد بودن نظام جمهوری اسلامی ایجاد شود. در این میان، رسانه های جمعی از مهم ترین مولفه های تبیین، آگاهی بخشی و تعمیق باور عموم نسبت به کارآمدی نظام می باشند؛ ازاین رو هدف این پژوهش شناسایی و ارائه سازوکار های رسانه ای تبیین کارآمدی نظام انقلاب اسلامی ایران و مولفه های باورپذیری آن است. این پژوهش در قلمرو تحقیقات کیفی بوده و از روش مصاحبه بهره گرفته شده است. بیان دستاوردهای نظام از زبان گروه مختلف جامعه، ارتقای خواست های عمومی نسبت به آرمان های انقلاب اسلامی، مدیریت کارآمد در سطح جامعه و عدم بی تفاوتی نسبت به چگونگی عملکرد مسئولان، پرداخت بدون اغراق به فعالیت های دستگاه های اجرایی در بطن نظام، برخی از نتایج این پژوهش است.

تلاش دشمنان در طول بیش از 4دهه ،بر اجرای راهبرد ناکارآمد نشان دادن نظام جمهوری اسلامی، در کنار وجود برخی ناکار آمدی های مدیریتی، موجب شده تا شبهه نا کارآمد بودن نظام جمهوری اسلامی ایجاد شود. در مقابل این تلاش ها و اقدام های دشمنان، تلاش برای تبیین دستاورد های والای نظام جمهوری اسلامی و ارتقای باور عمومی در این زمینه ، مساله ای راهبردی برای کشورمان به حساب می آید که اهمال درآن، موجب بحران مشروعیت و تزلزل در مولفه های مقبولیت آن در بین افکار عمومی می شود.این پژوهش در قلمرو تحقیقات کیفی بوده و از روش مصاحبه بهره گرفته شده است.در این راستا رسانه های جمعی از مهمترین مولفه های تبیین ،آگاهی بخشی و تعمیق باور عموم نسبت به کارآمدی نظام می باشند. از این روهدف این پژوهش شناسایی و ارائه سازوکار های رسانه ای تبیین کارآمدی نظام جمهوری انقلاب اسلامی ایران و مولفه های باورپذیری آن است. یافته های پژوهش حاکی از این است که بیان دستاوردها باید همراه با رفع ابهامات و شبهه های مهم باشد تا مخاطب برای رفع نیاز اطلاعاتی و ابهامات ذهنی خود سراغ رسانه ای رقیب نرود. بیان دستاوردهای نظام از زبان گروه مختلف جامعه، دیریت کارآمد در سطح جامعه و عدم بی تفاوتی نسبت به چگونگی عملکرد مسئولان، بررسی سیاست های نادرست دولتی و نمایش پیامد های این سیاست ها در زندگی مردم، پرداخت بدون اغراق به فعالیت های دستگاه های اجرایی در بطن نظام ، برخی از نتایج این پژوهش است

این مقاله، به مطالعه مقایسه ای عملکرد سایت های خبری واحد مرکزی خبر، بی بی سی فارسی و صدای آمریکا پرداخته است و اخبار زنان را از بعد تکنیک های تبلیغی و اقناعی، که در سایت های مذکور در بازه زمانی سال 1388 استفاده شده، مورد تحلیل قرار می دهد. چارچوب نظری این تحقیق، از نظریه برجسته سازی برای مطالعه و تبیین چرایی شیوه های استفاده شده در نوع پوشش خبرهای مربوط به زنان در سایت های مذکور می پردازد. این مقاله با روش تحلیل محتوا به ارزیابی چگونگی برجسته سازی و پرداخت اخبار زنان در سایت واحد مرکزی خبر و بخش فارسی سایت های بی بی سی و صدای آمریکا می پردازد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که تفاوت معنی داری بین سایت های مورد مطالعه در مورد نحوه استفاده از اقناع، رعایت عینیت در خبر و نوع دیدگاه فمینیستی وجود دارد. به لحاظ طرح مشکلات نیز یافته ها حاکی از تفاوت بین سایت ها از نظر پرداخت به مشکلات در خبرهای مربوط به بانوان است. سایت بی بی سی فارسی و صدای آمریکا بیشتر از واحد مرکزی به مشکلات سیاسی، مذهبی، اجتماعی و حقوقی توجه کرده اند و سعی در دامن زدن و پررنگ نشان دادن آن دارند.

این پژوهش با هدف تحلیل محتوای بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه در سریال های رسانه ملی انجام شده است. در ابتدا، از مبانی نظری ارتباطات زیست محیطی- مبنی بر نقش رسانه ها در شکل دهی به تعامل جوامع و محیط زیست، آگاهی بخشی و نحوه مقابله با بحران های زیست محیطی- بهره برده ایم. در ادامه، نظریه های «تأثیر پیام های ارتباطی»، «سه گانه یادگیری اجتماعی و جامعه پذیری»، «برجسته سازی» و نظریه «چهارچوب سازی» را با محوریت برساخت معنا مورد بحث و بررسی قرار داده ایم. در این پژوهش، از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قراردادی بدون تحمیل مقوله های ازپیش تعیین شده استفاده شده است. جامعه آماری، سریال «دریا»ست و مضامین مرتبط با موضوع پژوهش انتخاب و تحلیل شده اند. در سریال «دریا»، بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه، اثرات اجتماعی و اقتصادی آشکاری را بر جوامع پیرامون حوضه آبریز تحمیل کرده که پدیده های بیکاری، مهاجرت، افزایش جرم، از بین رفتن کشاورزی، تعطیلی کشتی رانی و صنعت گردشگردی از جمله آنهاست. سریال «دریا»، دومقوله «مدیریت منابع آب» و «اصلاح روند توسعه نامتوازن کشاورزی» را به عنوان راهکارهای گذر از بحران، ارائه و آینده احیای دریاچه ارومیه را امیدبخش ترسیم می کند. در این سریال، انسان، مهم ترین عامل اثرگذار در پدیدآمدن بحران زیست محیطی دریاچه ارومیه تصویر شده، اما این عامل، بدون  طرح مسئله یا پرداختن به معضل اقدامات کلان سیستم تنها به مسئله اقدامات انسان به مثابه کشاورز در سطح خُرد بسنده می کند.

با توجه به دغدغه های موجود درخصوص تنوع فرهنگی در جامعه ایران و پیامدهای ناشی از آن، پژوهش حاضر به تحلیل عناصر و پیام های بازنمایی شده هویت طلبی قومی در صفحات اینستاگرامی پرداخته است؛ ازاین رو، مهم ترین پرسش پژوهش حاضر این است که عمده ترین پیام ها، ویژگی ها و نمادهای قوم گرایی مورداستفاده هویت طلبان ترک در شبکه اجتماعی اینستاگرام کدم اند؟ این پژوهش با روش نشانه شناسی و تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. جامعه موردمطالعه شامل صفحات اینستاگرامی هویت طلبان قومی و حجم نمونه شامل چهار عکس برگزیده از میان صفحه های اینستاگرامی در بازه زمانی پاییز 1400 است که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. تصاویر موردمطالعه از دیدگاه نشانه شناسانه سوسور به عنوان مرجع و عناصر نشانه ای پیرس و دلالت های صریح و ضمنی رولان بارت و در رویکرد تحلیل محتوای کیفی نیز، نظریه هویت سه گانه کاستلز و درجه قوم گرایی آنتونی اسمیت و همچنین، تکنیک ها و جاذبه های اقناعی مورداستفاده و واکاوی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که کلیت فضای عکس ها با طرح مکرر نمادها و سمبل های مرتبط با ترک ها، بر هویت پان ترکیسم و لزوم ایجاد کشوری مستقل برای ترک زبانان جهان دلالت دارد. در عکس ها، «هویت مقاومتی» در تلفیق با نظریه کاستلز قابل مشاهده بوده و دال های مهمی همچون گرگ خاکستری، نماد سر گرگ با انگشتان، پرچم ترکیه، پرچم جمهوری آذربایجان، بابک خرمدین، اغوزخان و تومروس (به مثابه اسطوره های آذربایجان) گنجانیده شده اند. طرح مطالبات قومی به واسطه عناصر فرهنگی نظیر فوتبال نیز در صفحات مختلف کاربران قابل تبیین بوده و برای جلب توجه مخاطبان از جاذبه های مختلف احساسی، منطقی و نوستالژیک استفاده شده است.

بررسی ظرفیت ها و توانمندی های رسانه در تقویت مسائل دینی به ویژه در جامعه دینی از اهمیت شایانی برخوردار است. لذا سوال اصلی تحقیق حاضر این است که راهبرد های رسانه ملی در تقویت دینداری چیست. در این تحقیق، از روش مصاحبه و SWOTبرای شناسایی محیط داخلی و خارجی رسانه ملی و تعیین مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها استفاده گردیدند. جامعه آماری کارشناسان دین و مدیریان و برنامه سازاین و متخصصان رسانه می باشد و روش نمونه گیری برای بخش کیفی از نوع هدفمند بود و با انجام 16 مصاحبه داده های به اشباع رسید. یافته های پژوهش حاکی از این است که برخورداری از منابع مالی و زیرساختی مناسب، سلامت و خانواده محوری، برجستگی همگرایی در محتوای تولیدات رسانه ، مهمترین نقاط قوت؛ جوان گرا نبودن و کلی نگری به مسائل دینی در برنامه های تولیدی مهمترین نقاط ضعف می باشند .همچنین هجمه های محتوای غیراخلاقی شبکه های ماهواره ای، برتری ارزشی محتوای گفتمان اسلامی، مهمترین فرصتها؛ و تردید افکنی در اعتبار و اقتدار متولیان دین مهمترین تهدیده پیش روی تلویزیون در تقویت دینداری می باشد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی اخبار شبکه تلویزیونی ماهواره ای ایران اینترنشنال در مورد حوادث مهرماه 1401 با روش تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف است. جامعه آماری پژوهش کلیه اخبار مرتبط با این حوادث در مهرماه 1401 می باشد که این شبکه تلویزیونی ماهواره ای در بازه زمانی 26 شهریورماه تا 4 آبان ماه 1401پخش کرده که پس از بررسی جامعه آماری به روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 10 خبر انتخاب و با روش تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف، در سه سطح «توصیف»، «تفسیر» و «تبیین» مورد تحلیل قرار گرفت .یافته ها گویای آن اس که شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال، براساس بازنمایی و انگاره پردازی های درصدد بود تا ناآرامی های اخیر ایران را دگرجنبشی قلمداد می کنند که به دنبال شبکه ای از جنبش های هویتی جدید روی داد، شبکه ای که زنانه اندیشی، گسست نسلی، تغییرخواهی برای سکولاریزه کردن نظام، تمایزهای قومی و هویت خواهی های صنفی یک جا در آن دیده می شود و «ناشهروند پنداشته شدگان» با خودآگاهی مدنی ائتلاف تازه و یک دگردیسی بزرگ نسلی، فرهنگی، صنفی و اعتقادی را در جامعه ی ایران شکل داده اند، مطالبات خود را کف خیابان فریاد می زنند و تا تغییر نظام ادامه خواهند داد. از این رو سرنگونی خواهی، القای تمامیت خواهی نظام سیاسی ایران، اقلیت نمایی از اقوام و ابژه انگاری زنان از جمله گفتمان های غالب این شبکه ی تلویزیونی است