جهانبخش رحمانی

هدف این پژوهش تبیین روش های کسب معرفت در تربیت عقلانی از منظر فارابی است. روش پژوهش شیوه استنتاجی فرانکنا است. پس از گردآوری اطلاعات بر اساس روش تحلیل محتوای قیاسی، مفاهیم مربوط به موضوع تبیین شده است. به این منظور ابتدا معانی و مفاهیم مربوط به اهداف تربیت عقلانی در اندیشه فارابی را توصیف کرده ایم. سپس، مفاهیم هم دسته شده و در مقوله های مجزا قرار گرفته و گزاره های واقع نگر فلسفی مربوط به آن مشخص شده است، و در آخر به روش استنتاجی فرانکنا اهداف، اصول و روش های کسب معرفت در تربیت عقلانی از منظر فارابی مشخص شده است. نتایج مبین آن است که در نگاه فارابی کسب معرفت یکی از روش های مؤثر در تربیت عقلانی است و از سه راه می توان به معرفت دست یافت: آموختن علم، مشاهده، و کسب تجربه. توجّه دقیق تر مؤلفان کتب درسی، برنامه ریزان آموزشی و معلمان به این روش ها می تواند در برنامه ریزی و ایجاد زمینه لازم برای تحقّق تربیت عقلانی مفید باشد و مدرسه به عنوان واحد اجتماعی کوچکی می تواند در این زمینه نقش ویژه ای داشته باشد.

آموزش انسان ها، مهم ترین مسئله جوامع مختلف می باشد. آموزش و پرورش زمانی در رسیدن به اهدافش موفق خواهد بود که بتواند شهروندانی آگاه،  مسئول و خلاق بپرورد و این میسر نیست مگر از طریق آموزش بهینه شهروندی و نیز ارتقا فرهنگ شهروندی. هدف این پژوهش بررسی مبانی ارزش شناسی تربیت شهروندی در آموزش و پرورش ایران است. پژوهش از نوع پژوهش های کیفی بوده و از لحاظ جهتگیری جزو پژوهش های بنیادی طبقه بندی می شود.روش پژوهش تحلیلی استنتاجی است. ابزار پژوهش فیش برداری است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که در تربی ت شهروندی اسلامی- ایرانی، ارزش های اسلامی به تربی ت ش هروندی س مت و سوی الهی می بخشند. این ارزش ها از قبیل ایمان، تقوا، آخرت گرایی، احترام ب ه هم نوع، عدالت، توکل بر خدا و... در تمام شئون تأثیرگذارند. از یافته های این پژوهش می توان به مواردی همچون مشارکت دانش آموزان در فعالیت های فوق برنامه، ضرورت برنامه جامع آموزش شهروندی بین خانه، مدرسه و جامعه اشاره نمود.

هدف کلی پژوهش تبیین مفهوم برنامه درسی دگرگون شونده با نظر به کاربرد آن در توسعه خلاقیت دانش آموزان در نظام آموزشی ایران در سال 1398 بود. در این مطالعه از روش پژوهش کیفی از نوع کاوشگری فلسفی انتقادی استفاده شد. حوزه پژوهش شامل کتب، کلیه مقالات و منابع علمی در دسترس چاپی و دیجیتالی مرتبط با برنامه درسی دگرگون شونده از سال 1979 تا 2019 بود. در این پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. بررسی متون و اسناد مرتبط با برنامه درسی دگرگون شونده به صورت تدریجی انجام شد و تا اشباع نظری ادامه یافت. با بررسی 3 مقاله و 10 فصل از کتب مختلف اشباع نظری محقق گردید. با استفاده از «ابزار بررسی مستندات» اطلاعات جمع آوری شد. در گام اول و دوم با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی نظام مقوله بندی استقرایی و کدگذاری موضوعی و در گام سوم پژوهش با استفاده از روش تأملی داده ها تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد برنامه درسی دگرگون شده دارای شش مفروضه اصلی همایند و همبسته است. مقایسه مفروضات برنامه ی درسی دگرگون شونده بر اساس معیار خلاقیت نشان داد که ضمن همایندی ابعاد آن، برنامه ی درسی به عنوان کیهان شناسی، خلاقیت داستانی، برنامه ی درسی به عنوان پیچیدگی، تحمل ابهام، برنامه درسی بعنوان گفتگو، تلفیق تفکر عقلانی و تفکر روایتی، برنامه درسی بعنوان کورره، «شدن»، برنامه درسی بعنوان اجتماع، روابط و برنامه درسی بعنوان مجموعه تجارب یادگیری دانش آموزان، همگامی پیشینی و برآمدنی بودن را مورد تأکید قرار داده و در بهبود خلاقیت مؤثرند. برنامه درسی دگرگون شونده از قبل معین نیست بلکه یک واقعیت دگرگون شونده و تحولی است.

این پژوهش بر آن است تا دریابد از منظر قرآن کریم والدین چه الزامات تربیتی نسبت به فرزندان خود دارند تا بتوانند فرزندانشان را در راه رسیدن به کمال بشری هدایت نمایند که با مراجعه به مبانی قرآنی بر استخراج و تبیین علمی مفاهیم مهم مربوط به موضوع تمرکز شد. روش تحقیق در این پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا یا «روش تحلیل منطقی فرارونده» می باشد. تحلیل محتوا از نظام مقوله ای قیاسی با استفاده از اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز منابع مکتوب و دیدگاه ها و نظریات علماء و اندیشمندان، بالأخص مباحث تربیتی و اخلاقی اسلامی، با ابزار کتابخانه ای از طریق فیش برداری می باشد. بر اساس یافته ها می توان گفت که از منظر قرآن کریم، ضروری ترین مؤلفه تربیتی، مسئولیت پذیری تربیتی والدین در مقابل فرزندان با شناخت مصداق های معین قرآنی، شیوه ها و اهداف تربیتی معروف و عمل به آن است که خانواده ها و جامعه به آرامش و نیز به مقصد می رسند.

با وجود اهمیّت عقل در فلسفه فارابی، پژوهشی جامع درجهت تبیین اصول تربیت عقلانی باتوجه به آراء و اندیشه های وی انجام نگرفته است، لذا هدف از انجام این پژوهش، تبیین اصول تربیت عقلانی باتوجه به اهداف تربیت عقلانی برمبنای اندیشه فارابی است. در این پژوهش که به روش استنتاجی فرانکنا صورت گرفته است؛ ابتدا مفاهیم مربوط به موضوع تحقیق توصیف شده، در ادامه، مضامین در مقوله های مجزا قرار گرفته و گزاره های واقع نگر فلسفی مربوط به آن مشخص شده است و در آخر به روش استنتاجی فرانکنا اصول تربیت عقلانی ازمنظر فارابی مشخص شده است. نتایج، مبین آن است که اصول تربیت عقلانی در اندیشه فارابی در حیطه عقل نظری عبارتند از: اصل تربیت پذیری (تعلیم)، اصل راهنمایی، اصل لزوم آموزش و اصل تعقّل و در حیطه عقل عملی: اصل آمادگی، اصل تربیت پذیری (تأدیب)، اصل مسئولیّت پذیری (عاملیّت فردی)، اصل تعاون و اصل استدراج.

هدف پژوهش تحلیل دیدگاه های زیباشناختی از منظر هگل و دلالت های تربیتی آن می باشد. پژوهش از نوع استنتاجی و قیاس عملی است. حوزه  پژوهش شامل کلیه  کتابهای هگل و سایر منابع حول مفاهیم زیبایی هگل، ابعاد آن، مبانی نظری زیبایی شناسی و تربیت هنری می باشد. در پژوهش از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. ابزار جمع آوری اطلاعات فیش برداری است. در پژوهش از الگوی پیش رونده جهت رسیدن به اهداف،اصول و روشهای تربیت زیبایی شناسی استفاده گردیده است. یافته ها حاکی از آن است که رسیدن به تأمّل دیالکتیکی، تقابل بین حس و ذهن در جهت ایجاد خودآگاهی ذهنی، ایجاد هنرهای خلّاقانه و ابتکاری از جمله اهداف اساسی تربیت زیبایی شناسی از نظر هگل می باشد که فراخوانی تفکر متضاد در آگاهی انسان، فراخوانی احساسات متضاد در برخورد با آثار هنری و فراخوانی محتوای متضاد در هنر از جمله اصول مربوط به هدفِ رسیدن به تأمّل دیالکتیکی است؛ فراخوانی تناقض، ناسازگاری  و تضاد در ایده و درگیر شدن ایده با ایده ی متضاد، ترکیب کردن ایده با مخالف ایده، ارزیابی کردن ایده و اندیشه زایی از روشهای رسیدن به این هدف و اصول آن می باشد. نیل به تقابل بین حس و ذهن در جهت ایجاد خودآگاهی ذهنی در گرو اصولی چون به کار گیری مواد حسی و عنصر طبیعت و انتقال آن به آثار هنری می باشد که روش های یقین حسی، ادراک و خودآگاهی از روشهای رسیدن به این هدف و اصول می باشد. نیل به ایجاد هنرهای خلّاقانه و ابتکاری در گرو اصولی چون قرار دادن روح، هوش، خاطرات، ذوق و ابتکار در اثر هنری می باشد که روش ایجاد تضاد در ایده و تحول ایده، استفاده از نبوغ، تخیّل و انعکاس حالات روحی-روانی، علایق، ارزشها و ذهنیات هنرمند در اثر هنری از روشهای رسیدن به این هدف است.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف شناسایی مشکلات آموزش بالینی رزیدنت های پزشکی درمانگاه مرکز پزشکی الزهرای اصفهان انجام شد. روش: در این پژوهش از روش تحقیق توصیفی-پیمایشی استفاده گردید. جامعه ی آماری شامل رزیدنت های پزشکی بیمارستان الزهرای اصفهان بودند. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه ی محقق ساخته در دو بخش سوالات جمعیت شناختی و سوالات مربوط به اهداف پژوهش بود. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 5 نفر از متخصصان حوزه های برنامه ریزی آموزشی تایید شده و ضریب پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/94 به دست آمد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد میانگین نمرات مربوط به وجود مشکلات مربوط به استاد 2/76 به دست آمد که در مقایسه با میانگین 3 کمتر از متوسط است. میانگین نمرات مربوط به متغیر محیط و امکانات به ترتیب3/23 و 3/63 است که در مقایسه با میانگین 3 بیشتر از متوسط می باشد. نتیجه گیری: بنابراین از دیدگاه رزیدنت ها مشکلات مربوط به امکانات بیمارستان، بیشتر از مشکلات مربوط به استاد بود و لازم است در این خصوص تدابیر لازم توسط معاونت محترم پشتیبانی و آموزشی مرکز اندیشیده شود.

یکی از اصلی ترین مسائل خداشناسی، مسئله فاعلیت خداست. فاعلیت خدا- همانن د فاعلی ت ه ر فاعل دیگری- ربطی کامل به علم او به فعلش دارد که آن نیز یکی دیگر از اساس ی ت رین مس ائل الهیات است. موضوع فاعلیت الهی از مباحث مهم تاریخ فلسفه بوده است. در این مجال، اصل فاعلیت و آفرینش الهی که در ادیان آسمانی از آموزه های اولیه دینی است، مورد بحث است و خاستگاه فعل و فاعلیت خدا به ذات و صفات ذاتی خداوند برمی گردد. علامه طباطبایی یکی از بزرگانی که به مبحث فاعلیت خدا در نظام هستی پرداخته است و به منزله یک فیلسوف صدرایی و مفسر حکمت متعالیه و هم به مثابه یک فیلسوف صاحب نظر، ضمن توضیح عقیده ص درا ب ه نق د آن و بی ان رأی خ ویش مبادرت می کند. از دیدگاه او، از میان اقسام شش گانه فاعل، خدا را فاعل بالعنایه می داند. ای ن فاع ل، ف اعلی است که به فعل خود علم دارد و آن را از روی اراده و اختیار انج ام م یده د و هم ان علم او به فعل منشأ صدور فعل است. در این پژوهش که با روش توصیفی _ تحلیلی به اندیشه و نگرش علامه طباطبایی از فاعلیت خدا در نظام هستی و انعکاس آن در کتیبه های معماری اسلامی به عنوان آثار هنری اسلامی می پردازد، به شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه ایی صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان دهنده این دیدگاه است که پس از مکاشفه و درک دیدگاه و نظریه فاعلیت خدا در نظام هستی از نگاه علامه طباطبایی، به عنوان تئوری آفرینش و خلقت می توان به آفرینش های هنری همچون کتیبه نگاری ها در معماری اسلامی و انعکاس اندیشه های عرفانی در این آثار هنری رسید. اهداف تحقیق: 1-    بررسی نگاه علامه طباطبایی در مورد فاعلیت خدا در نظام هستی. 2-    بررسی چگونگی انعکاس این نگاه در کتیبه های بناهای اسلامی. سؤالات تحقیق: 1-    نگاه علامه طباطبایی به موضوع فاعلیت خدا در نظام هستی چگونه است؟ 2-    اندیشه های عرفانی چگونه در کتیبه های بناهای اسلامی انعکاس یافته اند؟

آزمون هوشی ماتریس‌های پیشرونده ریون از آزمون‌های معتبر هوشی است که به‌منظور سنجش و اندازه‌گیری هوش کلی (عامل g) از پایایی و روایی قابل قبولی برخوردار است. فرم پیشرفته این آزمون برای سنجش هوش افراد درخشان و برجسته (از نظر هوشی) و دانشجویان، ابزار سودمندی محسوب می‌شود. هدف این پژوهش آن بود که پایایی و روایی این آزمون برای سنجش هوش دانشجویان بررسی شود و سپس معادل‌های بهره هوشی نمرات خام افراد به‌دست آید. به همین منظور، از جامعه آماری دانشجویان مشغول به تحصیل دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان در سال تحصیلی 85 ـ 1384 یک نمونه 707 نفری به روش تصادفی انتخاب شدند و مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده نشان داد که آزمون ماتریس‌های پیشرونده ریون پیشرفته به‌منظور اندازه‌گیری هوش عمومی دانشجویان از پایایی و روایی معناداری (01/0 P<) برخوردار است. با استفاده از روش محاسبه نمرات استاندارد (نمرات z)، معادل‌های بهره هوشی در مقیاس هوشی وکسلر با میانگین 100 و انحراف معیار 15 به دست آمد. همچنین بین میانگین نمرات خام دختران و پسران در این آزمون تفاوت معناداری (01/0 P<) مشاهده نگردید. مقایسه میانگین نمرات خام آزمودنی‌ها در سنین مختلف نشان داد که بعد از 18 سالگی تفاوت معناداری بین میانگین نمرات وجود ندارد.

به منظور هنجاریابی آزمون ماتریس های پیشرونده رنیگ ریون برای کودکان 5 تا 10 سال استان اصفهان و تعیین روایی و پایای این آزمون یک نمونه ی 2164 نفری از جامعه ی آماری دانش آموزان دبستانی و پیش دبستانی انتخاب و با دو آزمون هوشی ماتریس های پیشرونده ی رنگی ریون و آزمون هوشی وکسلر تجدید نظر شده برای کودکان ( هنجاریابی شده ی شیراز ) مورد آزمون قرار گرفتند . نتایج به دست آمده نشان داد که آزمون ماتریس های پیشرونده ی رنگی ریون ، برای آزمایش کودکان 5 تا 10 سال استان اصفهان دارای روایی و پایایی بوده و از ین آزمون می توان برای هوش این کودکان استفاده نمود .