آزاده اربابی سبزواری

رونق گردشگری در هر مکان جغرافیایی در کنار پیامدهای مثبت و منفی اقتصادی- اجتماعی، اثرات زیست محیطی به همراه دارد که در صورت ادامه یافتن می تواند خسارت های جبران ناپذیری را به بار آورد. گردشگری پایدار محیطی یا اکولوژیک، عبارت است از: گسترش صنعت گردشگری و جذب جهانگردان به کشور با استفاده از منابع موجود، به گونه ای که ضمن پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و ضوابط قانونی جامعه و انتظار جهانگردان، بتوان وحدت و یکپارچگی و هویت فرهنگی و سلامت محیط زیست، تعادل اقتصادی و رفاه مردمان کشور و میهمانان آنها را به طور متوازن و پیوسته در حد بهینه تأمین کرد. برنامه های توسعه پایدار گردشگری در هر کشور می بایست با ارزش ها و ایدئولوژی های خاص آن کشور سازگار باشد، در واقع همواره باید اصل انعطاف پذیری و تغییر رعایت شود. ساختار اصلی مقاله بر پژوهش با رویکرد تحلیلی به روش کتابخانه ای و پیمایشی از نوع کاربردی استوار است که به واکاوی و تحلیل اطلاعات مرتبط با مبانی نظری صنعت گردشگری می پردازد؛ سپس نگاهی به مبانی گردشگری پایدار و رابطه آن با عوامل شکل دهنده مجموعه های گردشگری اکولوژیک با هدف ارتقای مجموعه های گردشگری در منطقه مورد پژوهش براساس نظریات پرداخته و فرآیند شکل گیری مجموعه های گردشگری اکولوژیک تببین می شود و سپس نمونه مورد مطالعه به عنوان یک محیط گردشگری پایدار که بر اساس رویکرد طراحی اکولوژیک (زیست محیط گرا) با بهره گیری از مفاهیم و مبانی نظری تحقیق انجام شده است، ارائه می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که شکل گیری مجموعه های گردشگری اکولوژیک در اطراف جاذبه های طبیعی- تاریخی در کشورمان می تواند گامی مؤثر در توسعه پایدار گردشگری باشد؛ همچنین اگر «برنامه ریزی فیزیکی گردشگری» در ایران با شیوه ای نظام یافته انجام گیرد، می تواند به «ایجاد اشتغال» و «افزایش ارزش پول داخلی» منجر شود.

ایران ازجمله کشورهای درحال توسعه است که در دهه های گذشته با افزایش نرخ شهرنشینی و گسترش فقر شهری، نواحی فقیر شهری در آن افزایش یافته است؛ به طوری که درحال حاضر برنامه ریزی برای اسکان کم درآمدها و سامان دهی محله های فرودست شهری، به ویژه درکلان شهرها و مناطق پیرامون آن ها، از مسائل مهم توسعه شهری در کشور است. هدف این پژوهش بررسی عوامل فضایی و تأثیر آن بر پهنه بندی کاربردی برای پدافند غیر عامل در مناطق کلان شهر تهران است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، جزء پژوهش های توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش، مطلوبیت فقر شهری در قالب دو شاخص فقر کالبدی و فقر پدافند غیر عامل، با استفاده از آزمون T تک نمونه ای بررسی شده است. الویت بندی شاخص های پژوهش با استفاده از مدل تصمیم گیری شبکه ای ANP انجام شده است. برای نمایش و ارزیابی فضایی فقر شهری در سطح مناطق نیز از نرم افزار ARC GISاستفاده شده است. نتیجه ی نهایی حاکی از آن است که وضعیت شاخص فقر کالبدی و فقر پدافند غیر عامل در مقایسه با متوسط جامعه وضعیت نامطلوبی دارد و ازنظر شاخص فضایی فقر که بیش ترین امتیاز را در مقایسات زوجی معیارها نیز به دست آورده بود، منطقه ی 1 شهرداری شهر تهران (بالاترین رتبه) و پس از آن منطقه ی 2 و منطقه ی 3 قرار می گیرند. مناطق ضعیف از نظر فقر پدافندی نیز به ترتیب مناطق 18 (پایین ترین رتبه)، 17 و 19 می باشد.

  زمین گردشگری یا ژئوتوریسم، یکی از گونه های مهم اکوتوریسم به شمار می رود که بر ترویج ارزش های میراث زمین، حفاظت از آن ها و تأکید بر جنبه های فرهنگی، اکولوژیکی و اقتصادی و توسعه اقتصادی جامعه میزبان دارد. شهرها و روستاها نقش مهمی در سنجش اولویت ها و ارزش های فضاهای زمین گردشگری و اولویت بندی آن ها داشته و با استفاده از تصمیم گیری ها و درگیر کردن نهادهای شهری و امکانات و خدمات گردشگری شهری می تواند در ارائه چشم انداز مطلوب زمین گردشگری مؤثر بوده و همچنین در زمینه ترویج توسعه پایدار و حفاظت پایدار نقش مؤثری داشته باشد. منطقه دماوند با داشتن مجموعه فرایندهای آبی رودخانه ای، آبشار و دریاچه، از مقاصد زمین گردشگری محسوب می شود. در این پژوهش، ارزیابی و اولویت بندی فضاها و سایت های زمین گردشگری مرتبط با فرایندهای آبی منطقه دماوند را با تأکید بر نقش شهرها و قابلیتهای آن، به منظور ارائه یک چشم انداز بهینه برای مدیریت زمین گردشگری در دستور کار قرار گرفته است. برای این منظور داده ها از طریق مطالعات کارشناسی و نظری و ارزیابی کارشناسان، تهیه گردید. معیارها از طریق مدل آنتروپی وزن دهی شده و سایت ها از طریق مدل کوپراس اولویت بندی شدند. نتایج حاکی از مطلوبیت بالای سایت های دریاچه لار و رودخانه هراز آب اسک به عنوان اولویت نخست زمین گردشگری است. همچنین وجود شهر پلور و رینه و مدیریت شهری آن توانسته در تقویت برخی از خدمات و سرمایه ها و امکانات زمین گردشگری نقش مؤثر داشته باشد؛ اما در مقابل تهدیداتی نیز به همراه داشته است.

شهر تهران، شهر نابرابری هاست. فقر و ثروت هر دو در آن به شکل سرسام آوری رشد کرده است. فقر در شهر تهران، به طور کامل ریشه در سیاستهای اقتصادی ضعیف دولت نداشته است، بلکه بخشی از آن در اثر سیاستهای نادرست شهری ایجادشده است. سیاستهای ضعیف جمعیتی بخصوص در امر مهاجرت و حاشیه نشینی افسارگسیخته، گسترش روزافزون سکونتگاههای غیررسمی و عدم کنترل و مدیریت بهینه گروه های آسیب دیده اجتماعی در سطح شهر مهمترین ضعفهای برنامه ریزی نهادهای شهری در این زمینه بوده است که باعث گسترش افسارگسیخته فقر در شهر شده است. پژوهش حاضر به بررسی عوامل اثر گذار فقر شهری در راستای ارتقا امنیت اجتماعی میباشد.که روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی است با رتبه بندی معیار های فقر شهری و پهنه بندی آنها در سطح کلانشهر تهران میباشد. ، همچنین بررسی استراتژی مطلوب برای بازتولید امنیت اجتماعی در سطح مناطق مورد مطالعه تهران با تاکید بر شاخص های فقر شهری را نیز از اهداف این تحقیق است.در آخر با تحلیل و رتبه بندی معیار ها با مدل ANP و وزن های بدست آمده و سپس پهنه بندی عوامل در معیار های مورد بررسی منجر به نتیجه گیری گردد که مناطق 1،3و 2 شاخص مطلوب و مناطق 16،17،18 و 19 شاخص های نامطلوب برخودار میباشند.در انتها ارتقا امنیت اجتماعی در مناطق شناسایی شده باید افزایش داشته باشد

شهرها به عنوان مراکز فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی، در جذب گردشگران نقش بسزایی ایفا می کنند. با افزایش نیاز به توسعه پایدار، توجه به جوانب اکولوژیک در توسعه گردشگری شهری به عنوان یک رویکرد حیاتی و ضروری مطرح می شود. گردشگری پایدار شهری با تأکید بر توان اکولوژیک نه تنها به جلب گردشگران می پردازد بلکه در کنار آن، به حفاظت از محیط زیست و تعادل اکولوژیک شهرها نیز می پردازد. لذا در پژوهش حاضر کوشیده شد تا با نگاهی از داخل به بیرون و با تفکر راهبردی نوین، ضمن شناسایی منابع و توانایی های داخلی و عوامل کلان محیطی و نقاط مثبت، علاوه بر جستجوی عملکردها، راهکارهای مثبت را پیشروی مدیران و مسئولان شهری در رابطه با تحقق توسعه گردشگری پایدار شهری در منطقه 22 در شهر تهران قرار دهد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها، توصیفی – تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل Meta-SWOT، تحلیلPESTEL ، GIS-10.8و Global Maper.25 بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد در بین منابع و توانایی های داخلی توسعه گردشگری پایدار شهری در منطقه 22 با تأکید بر توان اکولوژیک آن اوزان متفاوتی نسبت به هم دارند به طوری که عامل هایی همچون وجود اراضی طبیعی در شمال، غرب و شرق منطقه و امکان به هم پیوستگی اکولوژیکی (70/1)، وجود دریاچه شهدای خلیج فارس (68/1)، وجود پارک جنگلی چیتگر در منطقه، وجود اراضی نظامی گسترده به عنوان پتانسیلی برای توسعه محیط زیست مبنا و وجود اماکن تفریحی و گردشگری عمومی در منطقه مشترکاً با امتیاز (38/1) دارای بیش ترین وزن می باشند که این نشانگر با ارزش بودن، تقلید ناپذیری و تناسب سازمانی نسبت به سایر عوامل در توسعه گردشگری پایدار شهری در منطقه 22 می باشند و باید در صدر اقدامات اجرایی مدیران و مسئولان در راستای تحقق آن باشند.

این پژوهش به بررسی متغیر های اقلیمی در شش ایستگاه سینوپتیک پهنه جنوب شرق ایران (1987-2020) پرداخت و در دو دوره زمانی 2021-2040 و 2041-2060 با استفاده از ﻣﺪل ﮔﺮدش کﻠﻰ تحلیل گردید. دقت مدل LARS-WG در شبیه سازی متغیرهای اقلیمی مطابق شاخص های MAE، RMSE، R2، NSE مرحله صحت سنجی مورد بررسی قرار گرفت. ﻧیﺎز آﺑی ﮔیﺎه ﺑﺎ ﺗﻌییﻦ ﺑﺎزهﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای کﺎﺷﺖ و ﻃﻮل دورهﻫﺎی رﺷﺪ ﺑﺎ دﻣﺎ و ﺿﺮیﺐ درﺟﻪ روز رﺷﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ. ﺗﻐییﺮ اﻗﻠیﻢ ﺑﻪ دﻟیﻞ اﻓﺰایﺶ دﻣﺎی حداکثر، ﻃﻮل دوره رﺷﺪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺑیﻦ 1 ﺗﺎ 20 روز کﺎﻫﺶ ﻣیدﻫﺪ کﻪ زﻣﺎن کﺎﺷﺖ در ﺷﺮایﻂ ﺗﻐییﺮ اﻗﻠیﻢ را ﺑﻪ ﺗﻌﻮیﻖ اﻧﺪاخته و ﻃﻮل ﻓﺼﻞ کﺸﺖ را 15 ﺗﺎ 28 روز کﺎﻫﺶ ﻣیدﻫﺪ. ﻣﺪیﺮیﺖ درﺳﺖ ﻋﻮاﻣﻠی ﭼﻮن رﻗﻢ ﻣﺤﺼﻮل و ﺑﻬیﻨﻪ ﺳﺎزى اﻟﮕﻮى کﺸﺖ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻗﻠیﻢ ﻣﻨﻄﻘﻪ و آگاهی از شرایط اقلیمی حال-آینده از اﺛﺮات ﻣﻀﺮ ﺗﻐییﺮ اﻗﻠیﻢ ﺑﺮ رﺷﺪ و ﻋﻤﻠکﺮد ﻣﺤﺼﻮﻻت کﺸﺎورزى ﻣیﺗﻮاﻧﺪ بکاهد.

پدافند غیرعامل جنگ نرم به مسائلی می پردازد که موجب کاهش صدمات و شکافها در باورهای نیک افراد جامعه در حین جنگ و پس از آن شود. این پدافند میزان تاثیر گذاری حملات نرم را کاهش داده و قدرت بازپروری افکار را در مدت کوتاهی پس از آن افزایش می دهد. به عقیده برخی صاحب نظران، در روند سازماندهی فضایی نوین کلانشهرها از جمله کلانشهر تهران در دوره نوگرایی، فعالیت های تولیدی در «لبه شهرها» یا «شهرهای لبه ای» و درون- منطقه ای مکان یابی می شوند.هدف از انجام این مقاله آینده پژوهی متغیر های پدافند غیر عامل در لبه شهری است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی میباشد به همین منظور انتخاب منطقه 15 تهران به عنوان یکی از مناطق حاشیه ای شهر به عنوان یکی از محل های اصلی ورود مسافران به شهر تهران بوده است. بدیهی است خصلت اصلی و پیوسته رشد وشکل گیری منطقه با مو قعیت حاشیه ای و دروازه ای آن پیوند داشته است. تاجائیکه این امر درتعیین هویت وسیمای شهری منطقه نقش اصلی و قطعی پیدا کرده است. جامعه آماری این پژوهش 80 نفر است که از این میزان 40 نفر کارشناسان شهرداری منطقه 15 و اداره کل شهرسازی و معماری و نیز صاحب نظران، خبرگان و متخصصان در پژوهش می باشند. معیارهای مورد بررسی قرار گرفته شامل عوامل کالبدی، فرهنگی، مدیریتی و اجتماعی با زیر معیارهای مشخص هستند که این زیر معیارها کدگزاری شده و سپس در نرم افزارScenarioWizard.به صورت ماتریس هایی از اعداد با 6 سناریو مورد تحلیل قرار است.در نتیجه گیری نهایی مشخص گردید عوامل و معیار ها توسط 6 سناریو در که 2 عامل رتبه نهایی یکسان دارند و 4 عامل کاملا متفاوت و حساس هستند بالاترین رتبه مربوط به سناریو 6 است با رتبه 26 و کمترین سناریو مربوط به سناریو شماره 1 و 2که با رتبه 10 میباشد.

بررسی پیشران های توسعه گردشگری پایدار شهری با تاکید بر توان اکولوژیک اهمیت بسیاری دارد. این بررسی نه تنها به ما کمک می کند تا فرآیند توسعه را بهبود بخشیم، بلکه به شناخت بهتر از نیازها و مسائل زیست محیطی شهرها نیز کمک می کند. با تحلیل پیشران های اکولوژیک، می توانیم به طور موثرتری به تدوین و اجرای سیاست ها و برنامه های محیط زیستی در شهرها بپردازیم و از منابع طبیعی محافظت بیشتری داشته باشیم. این بررسی می تواند به توسعه گردشگری پایدار کمک کند و باعث افزایش آگاهی افراد و ارتقاء فرهنگ محیط زیستی در جامعه شود. در این راستا، این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، پیشران های موثر بر وضعیت آینده توسعه گردشگری پایدار در منطقه 22 کلانشهر تهران با تاکید بر توان اکولوژیک آن را بازشناسی و خوشه بندی کند. داده های نظری با روش اسنادی و داده های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری20 نفر از خبرگان شهری بر اساس نمونه گیری هدفمند و پیشران های توسعه، 36 نیروی پیشران در 5 بعد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، مدیریتی و زیست محیطی است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MICMAC پردازش شده است. یافته ها از نظر تحلیل کلی محیط سیسم نشان داد که 599 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط پیشران های کلیدی بسیار زیاد بوده و از تاثیرگذاری و تاثیرپذیری زیادی برخوردارند. نظام خوشه بندی پیشران ها حاکی از تمرکز پیشران های دوگانه است. از مجموع 36 نیروی پیش برنده توسعه، 12 پیشران کلیدی شامل تشویق به مشارکت مردم در فرآیند توسعه شهری، ارتقاء سطح زندگی و رفاه اجتماعی، توسعه صنایع محلی و کارآفرینی، حفظ مناظر طبیعی و فضای سبز درون شهری، توسعه مدیریت محلی و کارآمد در حوزه گردشگری، ارتقاء توانمندی های محلی برای مدیریت بحران ها و ریسک ها، ایجاد سیاست ها و آیین نامه های پایداری، ترویج همکاری و تعامل اجتماعی، کاهش آلودگی هوا، آب، و خاک، ایجاد اشتغال محلی، ارتقاء فرهنگ محلی و هویت منطقه ای و توسعه برنامه ریزی شهری شفاف و اشتراکی شناسایی شده است.

با توجه به اینکه وجود انواع مخاطرات در بستر جغرافیایی امری نسبی است، نیاز است شهرها سطح تاب آوری خود را در برابر بحران ها و فجایع احتمالی ارتقاء دهند. از طرفی تاب آور بودن شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به یکی از مباحث مهم در برنامه ریزی و مدیریت شهری تبدیل شده است. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی ابعاد و مولفه های عوامل موثر بر تاب آوری شهرهای ساحلی جنوب شرق کشور در برابر مخاطرات ناشی از طوفان های حاره ای (سونامی) و سیل و همچنین، بررسی وضعیت شهر ساحلی کنارک از نظر عوامل موثر بر تاب آوری است. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع توسعه ای- کاربردی و از نظر ماهیت از نوع تحقیقات آمیخته اکتشافی است. در مرحله کیفی، از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و تکنیک تحلیل مضمون (تم) برای شناسایی ابعاد و مولفه ها استفاده شد. بدین منظور، با 15 نفر از خبرگان در زمینه مدیریت شهری که به صورت هدفمند با روش گلوله برفی انتخاب شدند، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام پذیرفت. در مرحله کمی نیز به منظور اعتبارسنجی، از روش تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار Smart PLS استفاده گردید. بدین منظور، 380 پرسشنامه تکمیل شده از کارشناسان محلی شهر کنارک که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده بودند، گردآوری شد و در تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده گردید. به منظور فضایی-مکانی نمودن برداشت های میدانی و داده های حاصل از پرسشنامه که براساس آدرس و به تفکیک محلات شهر کنارک جمع آوری شده بودند، در نرم افزار GIS کدگذاری ها انجام گرفت و در نهایت تمامی متغیرها به صورت فضایی و در قالب نقشه ترسیم شدند. براساس یافته های مرحله کیفی، چهار بعد کالبدی-زیرساختی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی و 12 مولفه برای تاب آوری شهرهای ساحلی شناسایی شد. همچنین، یافته های تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که ابعاد و مولفه های شناسایی شده مورد تایید است. نهایتا، یافته های سنجش وضعیت شهر کنارک نشان داد در ارزیابی میزان تاب آوری محلات کنارک در برابر مخاطرات طبیعی، محلات نظرآباد، سورگ، بلوچان، به ترتیب وضعیت بسیار نامطلوبی دارند و محلات زرگران، کلک بازار و ساحلی مرکزی دارای وضعیت نسبتاً مطلوب تری می باشند.  

زمینه و هدف: ژئوتوریسم به بررسی ویژگی های زمین شناسی، مانند ساختارهای سنگی، فرآیندهای زمین ساختی، و پدیده های طبیعی نظیر غارها، چشمه ها و کوه ها می پردازد. این ویژگی ها می توانند در مطالعه حاضر هدف ارزیابی و توان سنجی ظرفیت های زمین گردشگری در جهت جذب توریسم شهرستان کرج براساس مدل های کمی (مطالعه موردی: روستاهای برغان، واریان، سنج کردان) است روش شناسی: در این پژوهش از دو مدل کمی کوبالیکوا و فیولت که با علامت اختصاری ( (Kو (F)، نشان داده میشود استفاده شده است. در روش کوبالیکوا که بیش تر بر معیارهای علمی، آموزشی، اقتصادی، حفاظتی و افزوده تأکید دارد و با مقایسه زیرمعیارها به ارزیابی مناطق مورد مطالعه می پردازد. در مدل پارک ملی مناطق ژئوتوریستی را بر اساس چهار معیار منشأ شکل گیری، پراکندگی جغرافیایی، گردشگری و وضعیت دسترسی موردبررسی قرار می دهد نتایج و یافته ها: نتایج حاصله از ارزیابی مدل زمین گردشگری کوبالیکوا نشان داد که روستایی زمین گردشگری برغان با کسب امتیاز مقدار 5/11 پتانسیل بالای را در جهت جذب گردشگر به خود اختصاص داده است. همچنین بر اساس نتایج در رده دوم روستای آبی واریان با کسب امتیاز 8 قرار دارد و علت اینکه نسبت به روستای برغان امتیاز کمتری را دریافت کرد دسترسی سخت و تنها راه آبی آن بود. و سومین منطقه از لحاظ گردشگری با امتیاز 6 روستای سنج کردان است. مدل فیولت نیز این نتایج حاصل شد که منطقه گردشگری برغان با امتیاز 75/10 بالاترین پتانسیل را در مناطق مورد مطالعه به خود اختصاص داده است. بر اساس نتایج در این مدل نیز نرخ مدیرتی و گردشگری برغان بسیار عالی برآورد شد. بنابراین نتیجه گیری می گردد براساس نتایج منطقه زمین گردشگری برغان نسبت به سایر مناطق مورد مطالعه قابلیت های مناسبی جهت توسعه گردشگری در سطح شهرستان کرج در استان البرز به خود اختصاص داده است. در نهایت پیشنهاد می گردد در مطالعات آتی برای ارزیابی مناطق مورد مطالعه از قابلیت های هوش مصنوعی نیز استفاده گردد.