اشرف بروجردی

إن أحد أهم قضایا العالم الإسلامی ذات المنشأ العقائدی هو موضوع الجهاد الذی یُعلن ویُنفّذ استناداً إلی فتاوی وآراء علماء الدین والذی یکتسب الحلّیه وشرعیه التنفیذ عن طریق فتوی الجهاد التی یصدرونها. علی هذا الصعید فإن تعیین وجهه نظر العلماء لها الأثر المباشر من الناحیه الاجتماعیه والتاریخیه لأن صدور الفتوی یعنی الإذن بإصدار الأمر لإعداد خطه الطریق اللازمه للجهاد. ولقضیه الجهاد أبعاداً مختلفه فی الوقت الحاضر بحیث إن البعض یصنفونها تحت عنوان الاغتیال والإرهاب ولیس تنفیذ أوامر الخالق، فیما یری البعض الآخر أن الجهاد أمرٌ واجب وبتشخیص العلماء یصبح قابلاً للتنفیذ علی أرض الواقع. المقال الحاضر یسعی إلی تبیین حدود ومعنی الجهاد علی أساس من الفهم الدقیق القائم علی قاعده الآیات القرآنیه والسیره النبویه. یبقی أن نوضّح بأن للعلماء والفقهاء الشیعه وأهل السنه آراء متباینه بهذا الخصوص، لذلک اعتمدنا فی أُسلوب البحث علی التطبیق المقارن لوجهات نظر وآراء علماء الشیعه وأهل السنه وقد وقع الخیار علی الشیخ محمدسعید البوطی والشیخ یوسف القرضاوی من أهل السنه والعلامه الشیخ محمدمهدی شمس الدین والمفسر الکبیر للقرآن الکریم العلامه السیدمحمدحسین الطباطبائی من الشیعه الإمامیه وکانت حصیله هذا البحث فی التطبیق المقارن هو أن علماء الشیعه یقولون بتقیید أعمال الجهاد وتقلیصها إلی حد الدفاع، فیما یقول علماء أهل السنه بأن وجوب الجهاد ممکن أن یکون فی جمیع الظروف. لذلک فإن الجهاد الابتدائی من زاویه نظر العلماء الشیعه یسمح به فی حاله حضور الإمام المعصوم(ع) فقط، فیما نری أن المطروح لدی علماء أهل السنه هو انتفاء الفصل بین الجهاد الابتدائی والدفاعی.

مشارکت سیاسی زنان و واگذاری مسؤولیت درحوزه مدیریت و ریاست اعم از ریاست جمهور و یا مسؤولیت هایی که قدرت اعمال نفوذ و اثربخشی حضور آنان را معنادار می سازد، از گذشته بحث محافل سیاسی، دینی و مطالبه زنان قدرتمند و توانمند بوده است. با طرح این سؤال که آیا دیدگاه های اسلامی مانعی است برای حضور زنان در قدرت وآیا حضور زنان در قدرت یک امر واجب است و یا اقتضای جهان امروز و ضرورت این حضور است که این مطالبه را شکل داده است؟تا جایی که منجر به بروز دیدگاه ها و رفتارهایی شده که حاکی از تلاش برای جبران کمبودها و نادیده گرفتن ها برای رسیدن به مناصب قدرت در عرصه سیاست شده است. مثل بروز مکتب فمینیسم و یا سهمیه خواهی، برابری خواهی و اجرای تساوی برای آنان در همه زمینه ها. در این مطالعه که با روش مطالعه میدانی، تجربه زیسته و منابع کتابخانه ای تدوین شده به اثبات ضرورت حضور زنان در مناصب حکومتی و عدم مغایرت مبانی دینی دراسلام به این موضوع پرداخته شده است. حاصل بررسی موضوع نشان می دهد که زنان در ج.ا.ا علیرغم همه تلاش های خود موفق به حضور در مناصب قدرت و مدیریت کلان کشور نشده اند و عوامل این امر قوانین و مقررات مربوط به احزاب و نگاه مردسالارانه در بهره مندی از توان زنان است.

از شاخصهای جوامع توسعه یافته برخورداری از برنامه ای کلان برای اداره کشور است که بر اساس باورهای مدیران و سیاستگذاران ، استانداردهای علمی و پذیرفته شده جهانی، ظرفیتهای کشور و امکانات سرزمینی برای رسیدن به شرایط مناسب زیستی و توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی شکل می گیرد. تحولات سریع در حوزه مسائل اجتماعی و به تبع آن تغییر ارزشها ، هنجارها، سبک و الگوی زندگی، آداب و رسوم اجتماعی ایجاب می کند تا در برنامه ریزی کلان جامعه همه این تغییرات و تحولات مورد توجه قرار گیرد . این مطالعه بر آن است تا سهم مسائل اجتماعی در برنامه ریزی کلان جامعه و در ترسیم سیاستهای کلی نظام را مورد بررسی قرار داده و جایگاه آن را تعیین نماید . بررسی انجام شده نشان از آن دارد که میزان سهم مسائل اجتماعی و فرهنگی در سیاست های کلان جامعه ایران با تحولات اجتماعی و فرهنگی هماهنگی لازم را ندارد ضمن اینکه در تعریف و تعیین مسائل اجتماعی توجه به رفاه و اشتغال به مراتب بیش از سایر مسائل فرهنگی – اجتماعی از جمله پرداختن به نیازهای فرهنگی نسل امروزو پاسخگویی به مطالباتی همچون ورزش ، موسیقی ، هنر و سایر مباحث فرهنگی و در حوزه اجتماعی توجه به سرمایه اجتماعی ، افزایش مشارکت اجتماعی و ... است .

عندما ندرس أسس العبودیة فی الإنسان وعلی صعید کل الکائنات المتواجدة فی عالم الکون، نستشرف إلهاً یوصف بالخالق والرب والقادر والواحد والأحد والذی لا یؤیّن بأین ولا یستوعبه ظرفا الزمان والمکان حیث تواجده خارج نطاقی البادرتین المؤمی إلیهما وإنّما یقضی حاجة الإنسان إلی عبودیة إلاله، یکن علی صلة مباشرة بطبیعة ارتباط المخلوق بالخالق اکثر من معرفته به وهذا بدوره یؤدی إلى اقتناع الإنسان بإله واحد. لم تتبلور فکرة التوحید من حاجة المخلوق إلی عبودیة الخالق إذ من الممکن أن یسلک المخلوق طریقاً یؤدی به إلی متاهات تکن نابعة عن استدراک قد یسلک سبیلاً خاطئاً وبناء علی ذلک حین استعراض تاریخ الفکر الإنسانی لبلورة معرفة المخلوق عن الخالق، نلاحظ تواجد الوحدانیة والثنویة والتثلیث وأحیانا عبادة الأصنام وحتی نفی الإله بالمرة وبالتالى نفی العبودیة.