آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۸

چکیده

متن

حجاب یک حکم ساده­ی اسلامی نیست، بلکه یک کل متشکل از مجموعه­های مرتبط با یکدیگر است که تمامی رفتار، نقش و وظایف زن را زیر پوشش گرفته و جهت می­دهد و به کنترل رفتار و سازگاری آن با ارزش­ها کمک می­کند. امّا از آن­جا که مقوله­ی حجاب مختص به زنان نیست, بلکه پدیده­ای اجتماعی است که مربوط به لایه­های مختلف جامعه­ می­شود و باید در سطح کلان محاسبه شود و همه­ی دستگاه­ها به نوعی در برنامه­ریزی­های خود به آن بپردازند.
باتوجه به کارکردهای وسیع و مؤثر حجاب به بعضی از آن­ها اشاره می­شود:
1. امکان ایجاد ارتباط سالم و سازنده و مشارکت زن در امور حیاتی اجتماع، و توسعه­ی اخلاق و عاطفه­ی بشری.
2. از آن­جا که به عنوان یک حکم عبادی, سیاسی, اجتماعی حجاب بلکه خود دارای حیات است و علی­رغم توطئه­ها و حملات چهارده قرن دشمن، توانسته به حیات خود ادامه دهد، و شبکه­ی گسترده­تری از زنان را تحت پوشش گیرد, به گونه­ای که می­توان از آن به عنوان نماد حیات قطعی اسلام و معنویت در بخش­های گسترده­ای از جامعه نام برد، و پرچم سرافراز اسلام را در تمامی مناطق برافراشت و با آرامش و سکون در فعالیت­های اسلامی، مشارکت نمود، و اصول خود را به عنوان اصول زنده و حیات­بخش جامعه­ی انسانی مطرح ساخت.
3. در صورت طراحی سیستم اطلاع­رسانی جهت تقویت سطح آگاهی عمومی، کارآیی حجاب به سرعت در سطح اجتماع رشد کره و اثر بخشی آن افزوده خواهد شد.
همچنین برای تحقق امر اثربخشی([1]) توسعه­ی حجاب، باید دانست که اثربخشی، دربرگیرنده­ی متغیرهایی است؛ ممکن است یک عملکرد، کارآیی([2]) بالایی داشته باشد، اما اثربخش نباشد؛ لذا دوری یا نزدیکی به هدف، یکی از شاخصه­های مهم در تشخیص میزان بهره­وری هر عمل است.
اثربخشی را می­توان با شاخصه­های مختلفی اندازه­گیری کرد:
الف. اثربخشی بر مبنای هدف؛
در این روش، ابتدا باید اهداف مورد نظر به صورتی روشن طراحی شده باشد تا در راستای اجرای حکم، دریافت که جامعه­ی اسلامی به چه اهدافی دست یافته است، یا در جریان اجرا, چه اهدافی دست یافتنی تلقی گردیده و چه اهدافی از اذهان، مخفی مانده است. به عنوان مثال در توسعه­ی امر حجاب، کدام یک از اهداف سیاسی، عبادی یا اجتماعی مورد نظر بوده است؟
ب . اثربخشی بر مبنای منابع؛
سؤال این است که آیا در طرح توسعه­ی حجاب، تمامی منابع و امکانات به کار گرفته شده است؟ آیا در این راستا حیثیت این منابع حفظ و نگه­داری شده است، تا اثربخش گردد؟ توانایی جامعه در جهت بهره­برداری و فعالیت این منابع چقدر بوده است؟ و اصولاً آیا :
1. زنان توان بهره­برداری از منابع و امکانات فرهنگی محیط را برای توسعه و تسهیل امر حجاب داشته­اند؟
2. توان جامعه و زنان در ارائه­ی عکس­العمل مساعد به تغییرات و تهاجمات فکری حجاب چقدر بوده است؟
3. توان سیستم تصمیم­گیری جامعه در درک و تفسیر درست از حجاب و بهره­گیری از منابع برای توسعه­ی آن چقدر بوده است؟
4. فعالیت­زنان­درسیستم برنامه­ریزی برای آنان چقدر بوده است و آیا در طول زمان این مشارکت افزایش یافته، یا کاسته شده است؟
لذا به منظور عوامل تقویت­کننده و نگه­دارنده­ی امر توسعه­ی حجاب، جامعه باید به امور ذیل نیز توجه نماید:
الف . آیا زنان به عنوان مجری حکم حجاب، توان بهره­برداری از امکانات اجتماعی را در تحصیل، بودجه، مهارت، اشتغال و ... داشته­اند؟ امتیازات فردی که به آنان اختصاص یافته، یا موانعی که در راه استفاده از امکانات برای آنان ایجاد شده، چه بوده است؟ تا آن گاه توان آنان در توسعه­ی مشارکت اجتماعی تخمین زده شده و ارزیابی گردد.
ب . آیا زنان توان تصمیم­گیری در درک و تفسیر هر چه بهتر حجاب و پاسخگویی به شبهات را داشته­اند؟ آیا در جهت تقویت قدرت تحلیل مجریانی که مهم­ترین حکم عبادی _ اجتماعی به آن­ها سپرده شده است، کاری صورت پذیرفته است، تا قدرت تفکر این پرچم­داران افزون شود؟!
ج . آیا در جهت تقویت، پشتکار و کارآیی زنان در منزل، یا محیط اجتماعی، کاری صورت گرفته است تا بر میزان فعالیت و مشارکت حقیقی آنان اثرات مثبتی نهد؟ آیا در جهت کنترل اموری که نیروی زن را به هدر داده و فضای فعالیت­ها­ی به­جا و مناسب با شأنیّت را برای او مسموم می­سازد و وی را به سوی کورسوهای شعارگونه می­کشاند، کاری صورت گرفته است؟
د . آیا در جهت طراحی هر چه بهتر شیوه­های واکنش مساعد و برخورد مناسب با زنان در محیط و ایجاد تعادل رفتاری از طریق افزایش اطلاعات و آگاهی، کاری صورت پذیرفته است، یا آن که زنان با مددگرفتن از شیوه­های حمایتی مختصر، خود شخصاً وارد این مبارزه­ی نابرابر شده­اند و به این سبب واکنش صحیحی را نتوانسته­اند در رفتار و گفتار از خود بروز دهند، تا رسالت جهت­دهی اخلاقی به سوی ارزش­ها را بر عهده گیرند؟!
آیا تصمیم­گیری زنان در محیط بر اساس منابع اطلاعاتی دقیق بوده است؟!
یا باید نظام در برنامه­ریزی­های آینده, ضمن بازنگری به فعالیت­های گذشته در جهت تحقق امور ذیل کوشا شود؟!
1. توسعه­ی روحیه­ی همکاری و وفاداری به حکم حجاب در جامعه و زنان
2. توسعه­ی اعتماد و اطمینان و تفاهم میان اقشار مختلف در مورد حجاب
3. تصمیم­گیری­برای طرح توسعه­ی فرهنگ حجاب براساس منابع صحیح اطلاعاتی
4. توسعه­ی همدردی و همدلی و ارتباط میان زنان و جامعه
5 . طراحی برنامه­ی رشد برای زنان محجبه
6 . برنامه­ریزی در حل تضاد و تعارض­های موجود در مورد حجاب
7 . بازنگری در برنامه­های گذشته و تشخیص نقاط ضعف و قوت
8 . طراحی ساختار جامعه برای کنترل خود به خود امر بدحجابی و بی­حجابی
9 . هدایت فرهنگ از طریق ارتقای سطح آگاهی برای طرد برنامه­های ضعیف و بازدارنده­ی طرح توسعه­ی حجاب
10. برنامه­ریزی جامع برای آموزش و اطلاع­رسانی امر حجاب
11. برنامه­ریزی توسعه­ی شجاعت صحیح زنان در دفاع از حجاب
12. توجه به ارتقای کیفیت در کلیه­ی برنامه­های زنان و حجاب
13. توسعه­ی امر مشارکت صحیح زنان
14. هدایت فرهنگ در مورد زنان از بخش شعاری به بخش محتوایی
پی­نوشت:
[1]. اثر بخشی یعنی میزانی که هر فعالیت به اهداف خود نایل شده باشد.
[2]. کارآیی به مفهوم کمّی کار است که با معادله­ی میزان داده بر ستانده سنجیده می­شود.

تبلیغات