رابطه ی ادراکات با خُلقیات از منظر صدرا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ادراکات و خُلقیات دو وجهِ شخصیت انسان هستند که از دیرباز بررسی نحوه ی ارتباطشان مورد توجه حکما بوده است. موضوع این پژوهش چگونگی ارتباط متقابل این دو از منظر صدرا است. صورت جوهری دانستن خُلقیات و وجودی شمردن ادراکات و اتحادش با نفس، از منظر صدرا، نشان می دهد که خُلقیات و ادراکات، ضمن تأثیرگذاری در حرکت جوهری اشتدادی نفس، در یکدیگر نیز اثرگذار هستند. دستاورد این تحقیق بیانگر تأثر متقابل میان آن ها است: اول، از وجه تأثیری که خُلقیات در قوای ادراکی می گذارند که مرتبه ی وجودی و صورت جوهری نفس به قوای ادراکی جهت می دهد و ظرفیتش را برای توجه به مادیات صرف یا عالم غیب مشخص می کند. دوم، از وجه تأثیری که قوای ادراکی در خُلقیات می گذارند که داده های حسی و خیالی، وهمی و عقلی، اگر در مسیر خاصی تکرار شوند، می توانند وضعیت نفس را در جهت آن مسیر تثبیت کنند و صورت خُلقی متناسب با آن داده ها را برای نفس شکل دهد. ارزیابی دیدگاه وی در قیاس با پیشینیان، با روش توصیفی و تحلیلی، ارتباط خُلقیات با ادراکات را در استکمال جوهریت نفس نشان می دهد که، به دلیل قائل شدن به تجرد مثالی، تأثرات این دو پس از مرگ نیز همراه انسان است.The Relationship Between Perceptions and Dispositions from Mulla Sadra's Perspective
Perceptions and dispositions are two aspects of human personality that philosophers have long studied for their interrelationship. This research explores how these aspects interact from Mulla Sadra's perspective. According to Sadra, dispositions are substantial, while perceptions are existential, and their union with the soul demonstrates that they not only influence the substantial motion of the intensifying soul but also affect each other. The findings of this study highlight a mutual influence: first, dispositions impact perceptual faculties, where the existential rank and substantial form of the soul guide the perceptual faculties and determine their capacity to focus on purely material matters or the realm of the unseen. Second, perceptual faculties influence dispositions, as repeated sensory, imaginative, illusory, and intellectual data can stabilize the soul’s state in a particular direction, forming a corresponding moral disposition. By analyzing Sadra’s perspective in comparison to his predecessors using descriptive and analytical methods, it becomes clear that the relationship between dispositions and perceptions contributes to the substantial perfection of the soul. Due to Sadra’s belief in imaginal immateriality, these influences persist with the human being after death.
تبلیغات
